Étienne-Gaspard Robert
Étienne-Gaspard Robert, znany również jako Robertson (ur. 15 czerwca 1763 w Liège, zm. 2 lipca 1837 w Batignolles, dzisiaj dzielnica Paryża[1][2]) – belgijski fizyk i iluzjonista, wynalazca fanatyskopu (ruchoma odmiana latarni magicznej, mogąca wyświetlać nie tylko slajdy, ale też powiększone obrazy umieszczonych wewnątrz siebie przedmiotów), autor licznych fantasmagorii.
Życiorys
Od 1797 roku wystawiał w Paryżu fantasmagorie[3] wraz ze swoim asystentem, znanym jako Fritz James[4], wykorzystujące działanie fanatyskopów, luster i liczne efekty dźwiękowe (m.in. krzyki, dźwięki błyskawic, dzwonów, muzykę itp.) oraz maski, lalki, żywych aktorów i inne efekty sceniczne (np. dym). Ponadto Robertsonowi udało się uzyskać duży realizm prezentowanych przez siebie obrazów, dzięki synchronizacji ruchu fanatyskopu z ustawieniami soczewki, dzięki czemu obraz przez cały czas zachowywał ostrość. Fantasmagorie Robertsona miały wywołać przerażenie odbiorców, a ich scenariusze opowiadały m.in. o przygotowaniach do sabatu czarownic, wiedźmach z Makbeta, kuszeniu świętego Antoniego, ożywianiu zmarłych czy o tematach patriotycznych (np. upadek Robespierre'a) itp[5][6]. Pojawiały się w nich postacie sławnych zmarłych, jak np. Wilhelm Tell czy Wolter[6].
Swoje fantasmagorie Robertson prezentował m.in. w Niemczech, Hiszpanii, Rosji i Włoszech[7].
W 1830 opublikował swoje wspomnienia (Mémoires Réeréatifs, Scientifiques et Anecdotiques du Physicien Aéronaute[1]), w których całkowicie wyjaśnił sposób działania swoich fantasmagorii[4].
Przypisy
- 1 2 Benjamin Vincent: A Dictionary of Biography. Read Books, 2006, s. 507. ISBN 978-1-4067-9392-5.
- ↑ Étienne Robertson. findagrave.com. [dostęp 2025-02-11]. (ang.).
- ↑ Andrzej Gwóźdź Skąd się (nie) wzięło kino, czyli parahistorie obrazu w ruchu. Chronologia. W: Kino nieme. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2010, s. 72. ISBN 978-83-242-1297-2.
- 1 2 Margot Berthold: The history of world theater: from the English restoration to the present. New York: Continuum, 1999, s. 268. ISBN 978-0-8264-1167-9.
- ↑ Paul Clee: Before Hollywood: from shadow play to the silver screen. New York: Clarion Books, 2005, s. 41-44. ISBN 978-0-618-44533-2.
- 1 2 Margot Berthold: The history of world theater: from the English restoration to the present. New York: Continuum, 1999, s. 269. ISBN 978-0-8264-1167-9.
- ↑ Barbara Maria Stafford: Artful science: enlightenment, entertainment and the eclipse of visual education. Cambridge, Mass.: MIT Press, 1994, s. 16. ISBN 978-0-262-69181-9.