Śmierć Wergilego

Śmierć Wergilego
Der Tod des Vergil
ilustracja
Autor

Hermann Broch

Typ utworu

powieść historyczna

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Nowy Jork

Język

niemiecki[a]

Data wydania

1945

Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego

1963

Wydawca

Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”

Przekład

Maria Kurecka, Witold Wirpsza

Śmierć Wergilego (niem. Der Tod des Vergil) – modernistyczna powieść historyczna Hermanna Brocha, opublikowana w 1945 roku[a]. Książka określana bywa jako epos prozą z elementami eseju filozoficznego[1].

Treść

Powieść opisuje z perspektywy samego Wergiliusza jego ostatnie godziny przed śmiercią w Brundyzjum, krótko po powrocie z Aten w Grecji do Italii. Główny wątek powieści stanowią rozmyślania Wergiliusza nad spaleniem niedokończonej „Eneidy”, od czego próbują go odwieść przyjaciele: Lucjusz Warius Rufus, Plocjusz Tukka oraz cesarz Oktawian August. Znaczna część powieści napisana została w technice strumienia świadomości, prowadzonego z perspektywy umierającego, majaczącego poety. Jego chory umysł produkuje obrazy jego dzieciństwa w Andes, przywołuje z przeszłości matkę, niewolników, byłe kochanki (w tym Plocję Hierię) i kochanków, kreuje fantastyczne wizje.

Nałożenie się na siebie warstw materialnej rzeczywistości i majaków umierającego poety oddaje fragment:

Rzeczywistość piętrzyła się jedna za drugą: tu oto rzeczywistość przyjaciół i ich mowy, za nią rzeczywistość niezatarcie uroczego wspomnienia, pośród której igrał chłopiec [młody Wergiliusz], za nią jeszcze rzeczywistość lochów nędzarskich, w których mieszkać musiał August, za nią rzeczywistość groźnie szorstkiej plątaniny linearnej, rozpostartej ponad bytem, ponad światami i wszechświatami, za nią rzeczywistość kwietnych gajów, och, a za nią, niepoznawalnie niepoznawalna realna rzeczywistość, rzeczywistość nigdy nie słyszanego, a mimo to z dawien dawna zapomnianego, a mimo to z dawien dawna zapowiedzianego słowa, rzeczywistość odpowstającej stworzoności, opromieniona gwiazdą niedostrzegalnego oka, rzeczywistość ojczyzny...

Hermann Broch, Śmierć Wergilego[2]

Powieść podzielona została na cztery części:

  1. Woda — Przybycie (niem. Wasser – Die Ankunft)
  2. Ogień — Zstąpienie (niem. Feuer – Der Abstieg)
  3. Ziemia — Oczekiwania (niem. Erde – Die Erwartung)
  4. Eter — Powrót (niem. Äther – Die Heimkehr)

Główni bohaterowie

  • Publiusz Wergiliusz Maro
  • chłopiec Lizaniasz, który prowadził poetę przez Brundyzjum
  • cesarz Oktawian August
  • Lucjusz Warius Rufus
  • Plocjusz Tukka
  • Charondas z Kos, lekarz Augusta

Recepcja

Hannah Arendt określiła powieść jako „jedno z prawdziwie wielkich dzieł literatury germańskiej”[3]. Zdaniem filologów klasycznych Mary Beard i Johna Hendersona Śmierć Wergilego jest „powieścią antynazistowską”. Ich zdaniem główny bohater książki odczuwa „wyrzuty sumienia, że jego dzieło służy jedynie autorytarnym represjom” poprzez to, że sankcjonuje rządy cesarza[4].

Uwagi

  1. 1 2 Książka ukazała się najpierw po angielsku w przekładzie Jeana Starra Untermeyera zanim tego samego roku wydano ją w języku oryginalnym, czyli niemieckim.

Przypisy

  1. ↑ Hermann Broch, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-03-17].
  2. ↑ Broch 1963 ↓, s. 610-611.
  3. ↑ Hannah Arendt. The Achievement of Hermann Broch. „The Kenyon Review”. 11, no. 3, s. 481, lato 1949.
  4. ↑ Raj utracony. W: Mary Beard, John Henderson: Kultura antyczna. Grzegorz Muszyński (tłum.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.