Żółtokret

Żółtokret
	Chlorotalpa
	A. Roberts, 1924
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	afrosorkowce
Rodzina	złotokretowate
Podrodzina	złotokrety
Rodzaj	żółtokret
	Typ nomenklatoryczny
	Chrysochloris duthieae Broom, 1907
Gatunki
	3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Żółtokret^[2] (Chlorotalpa) – rodzaj ssaków z podrodziny złotokretów (Chrysochlorinae) w obrębie rodziny złotokretowatych (Chrysochloridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce Południowej^[3]^[4].

Morfologia

Długość ciała samic 82–130 mm, samców 83–135 mm, długość tylnej stopy samic 9–13 mm, samców 9–16 mm; masa ciała samic 22–48 g, samców 22–54 g^[5]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1924 roku południowoafrykański zoolog Austin Roberts w artykule zatytułowanym Kilka dodatków do listy południowoafrykańskich ssaków, opublikowanym w czasopiśmie „Annals of the Transvaal Museum”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) żółtokret nadbrzeżny (Ch. duthieae).

Etymologia

Chlorotalpa: gr. χλωρος khlōros ‘zielony, zielono-żółty’^[7]; łac. talpa ‘kret’^[8].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[9]^[6]^[3]^[2]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[5]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[5]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[5]^[6]^[a]	Status IUCN^[10]
	Chlorotalpa sclateri	(Broom, 1907)	żółtokret górski	4 podgatunki	Południowa Afryka (prowincje Przylądkowa Zachodnia i Wschodnia, południowo-zachodnia część KwaZulu-Natal, skrajnie wschodnia część Wolnego Państwa oraz Mpumalanga) i Lesotho	DC: 8,2–13,5 cm MC: 22–54 g	LC
	Chlorotalpa duthieae	(Broom, 1907)	żółtokret nadbrzeżny	gatunek monotypowy	endemit Południowej Afryki: wybrzeża prowincji Przylądkowej Zachodniej (od George) do Przylądkowej Wschodniej (Gqeberhy)	DC: 9,5–13 cm MC: 20–41 g	VU

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, VU – gatunek narażony.

Opisano również gatunek wymarły z plejstocenu Południowej Afryki^[11]:

Chlorotalpa spelea Broom, 1941

Uwagi

↑ DC – długość ciała; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 A. Roberts. Some additions to the list of South African mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 10 (2), s. 64, 1924. (ang.).
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 20. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 112. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Chlorotalpa. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-29].
1 2 3 4 W.A. Taylor, S. Mynhardt & S. Maree: Family Chrysochloridae (Golden Moles). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 200. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 73. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 55.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 256.
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).
↑ Taxonomy: Chlorotalpa – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).
↑ R. Broom. On two Pleistocene golden moles. „Annals of the Transvaal Museum”. 20, s. 215–216, 1941. (ang.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[10] DC – długość ciała; MC – masa ciała

[Roberts-1] 1 2 A. Roberts. Some additions to the list of South African mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 10 (2), s. 64, 1924. (ang.).

[Cichocki&inni-2] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 20. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 112. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-4] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Chlorotalpa. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-29].

[Taylor&inni-5] 1 2 3 4 W.A. Taylor, S. Mynhardt & S. Maree: Family Chrysochloridae (Golden Moles). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 200. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).

[amw-6] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 73. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=95_55]-7] Jaeger 1959 ↓, s. 55.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=296_256]-8] Jaeger 1959 ↓, s. 256.

[mdd-9] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).

[11] Taxonomy: Chlorotalpa – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-19]. (ang.).

[bro-12] R. Broom. On two Pleistocene golden moles. „Annals of the Transvaal Museum”. 20, s. 215–216, 1941. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[a]

[10]

[11]