2S22 Bohdana

2S22 Bohdana

Armatohaubica 2S22 Bohdana na podwoziu ciężarówki MAZ-6317
Dane podstawowe
Państwo	Ukraina
Typ pojazdu	samobieżna haubica
Trakcja	kołowa 6×6 lub 8×8
Załoga	5[1]
Historia
Prototypy	2018
Produkcja	od 2023
Egzemplarze	35+[2]
Dane techniczne
Długość	10,5 m (Bohdana 3)[1]
Szerokość	3,08 m (Bohdana 3)[1]
Masa	28 ton (Bohdana 3)[1]
Osiągi
Prędkość	80 km/h (Bohdana 3)[1]
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 haubicoarmata kal. 155 mm L/52
Użytkownicy
Ukraina

2S22 Bohdana (ukr. 2С22 Богдана) – ukraińska samobieżna haubicoarmata kalibru 155 mm z początku XXI wieku. Prototyp zbudowano na podwoziu kołowym KrAZ-63221, natomiast egzemplarze seryjnie powstawały na trzyosiowych podwoziach MAZ-6317 i czteroosiowych podwoziach Tatra.

Pierwsze prace nad ukraińską haubicoarmatą samobieżną na podwoziu kołowym kalibru 155 mm, zgodnego ze standardem NATO, rozpoczęły się przynajmniej w 2009 roku, lecz przez kilka lat program był zamrożony wobec nikłego zainteresowania władz^[3]. Z powodu objęcia programu tajemnicą wojskową, jego historia nie jest pewna i częściowo opiera się na spekulacjach^[3]. Intensywniej pracowano przy projekcie po zagarnięciu Krymu przez Rosję, gdy wojsko w 2016 roku uruchomiło program badawczo-rozwojowy oraz sformułowało wymagania taktyczno-techniczne^[4]. Program realizowała spółka Kramatorskie Zakłady Budowy Obrabiarek Ciężkich w Kramatorsku przy udziale kooperantów^[4]. 10 sierpnia 2018 roku ujawniono fotografie prototypu na podwoziu trzyosiowej ciężarówki terenowej 6×6 KrAZ-63221 z długą kabiną, a niedługo przed tym nazwę działa: Bohdana (spotykana jest także nieprawidłowa transkrypcja rosyjska z cyrylicy: Bogdana)^[4]. Nazwa nawiązywała do czeskich i słowackich haubic samobieżnych nazywanych żeńskimi imionami (Dana, Zuzana), a nadane oznaczenie 2S22 (ukr. 2С22) kontynuowało radziecki (i rosyjski) system indeksów GRAU^[4].

Prototyp zaprezentowano publicznie na defiladzie 24 sierpnia 2018 roku^[4]. Próby przeciągały się, m.in. z powodu nieprodukowania w Ukrainie amunicji kalibru 155 mm (dotąd używano radzieckiego kalibru 152 mm)^[3]. W tym czasie też zamówiono 66 (ostatecznie 26) czeskich haubicoarmat Dana-M2 dotychczasowego kalibru 152 mm^[5]. Dopiero w 2021 roku prowadzono intensywne testy ogniowe pociskami produkcji tureckiej i czeskiej, osiągając donośność 42 km amunicją z gazogeneratorem^[6]. Rozwiązania wymagała jednak kwestia nośnika, gdyż podwozie KrAZ-63221 było krytykowane za małą niezawodność, a przy tym jego producent AvtoKrAZ był od 2018 roku w upadłości^[6]. Działo nie otrzymało również przewidywanego pierwotnie automatu ładowania, ani nawet dosyłacza pocisków do lufy^[6]

W chwili inwazji Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 roku istniał tylko jeden częściowo rozmontowany prototyp Bohdany u producenta w Kramatorsku^[6]. Groziło mu zniszczenie na mocy rozkazu nakazującego niszczyć sprzęt, którego nie można ewakuować, z uwagi na zagrożenie Kramatorska przez wroga, lecz dzięki poświęceniu ludzi zaangażowanych w powodzenie projektu udało się wywieźć działo do Żytomierza i tam skompletować^[6]. Od kwietnia prototyp używany był bojowo na froncie^[6].

Po ataku Rosji wiosną 2022 roku Ukraina zdecydowała sfinansować produkcję seryjną Bohdan, na nowych podwoziach^[7]. W maju 2023 roku wyprodukowano pierwsze działa na trzyosiowych białoruskich ciężarówkach MAZ-6317 zakupionych przed wojną^[8]. Według innych źródeł, wykorzystano podwozia produkowane na licencji na Ukrainie jako Bogdan-6317^[9]. Zamontowano na nich długą opancerzoną kabinę z krótką maską silnika, produkcji Ukraińskiej Bronietechniki^[8]. Część artyleryjska została później ulepszona przez zastosowanie dosyłacza pocisków^[8]. Nieoficjalnie wersja ta znana jest w literaturze jako Bohdana 2.0 i prawdopodobnie powstało ich tylko kilka sztuk z powodu ograniczonej dostępności podwozi produkowanych na Białorusi, będącej sojusznikiem Rosji^[8].

Kolejna wersja powstała w oparciu o czeskie wojskowe podwozie czteroosiowe Tatra 815-7T3RC1 8×8.R serii Tatra Force, z oryginalną opancerzoną długą kabiną wagonową Puma^[8]. Napęd stanowi silnik chłodzony powietrzem T3S-928-90 o mocy 400 KM^[8]. Oryginalnie podwozia te były zakupione przed wojną dla modernizacji artyleryjskich wyrzutni rakietowych BM-27 Uragan, lecz tylko części z nich użyto do tego celu^[8]. W literaturze wersja ta oznaczana jest jako Bohdana 3.0^[8]. Pierwsze zaprezentowano w lipcu 2023 roku^[8]. Również jednak liczba tych dział była ograniczona dostępnością specjalistycznych wojskowych podwozi, które musiałyby być w dalszej liczbie zamawiane w Czechach, przy długim około rocznym cyklu produkcyjnym^[8].

W czwartej i ostatecznej jak na 2024 rok wersji zdecydowano się zastosować słabiej przystosowane do poruszania się w terenie, ale tańsze i bardziej dostępne komercyjne podwozie Tatry z napędem 8×8, prawdopodobnie z linii Tatra 158 Phoenix^[10]. Zastosowano w niej ponownie ukraińską kabinę pancerną Ukraińskiej Bronietechniki z krótką maską, jak w wersji 2^[10]. Brak jest oficjalnych informacji, jaki silnik został wybrany do napędu z oferowanych z serii PACCAR o mocach od 360 do 510 KM^[10]. Pierwsze zdjęcia wariantu nieoficjalnie znanego jako Bohdana 4.0 pojawiły się na początku 2024 roku^[10].

Według nieoficjalnych informacji, do końca 2023 roku powstało ok. 30 dział samobieżnych^[10]. Na początku 2024 roku moce produkcyjne były określane na osiem pojazdów miesięcznie, a od kwietnia – 10^[10]. W marcu 2025 roku według prezesa Ukraińskiego Stowarzyszenia Firm Zbrojeniowych możliwości produkcyjne sięgnęły „znacząco ponad 18 sztuk” miesięcznie (spekuluje się o 30–40 sztukach)^[11].

Właściwości

• donośność: od 0,78 do 40 km pociski odłamkowe lub ok. 50–60 km pociski wspomagane rakietowo
• szybkostrzelność: 6 pocisków na minutę
• zapas przewożonej amunicji: 20 szt. amunicji
• zautomatyzowany system ładowania
• system kierowania ogniem firmy Siemens z dodatkowym (zewnętrznym) panelem^[12]

Podczas inwazji Rosji na Ukrainę prototyp Bogdany został użyty bojowo. Prawdopodobnie w marcu 2022 roku został przekazany 1 Samodzielnej Brygadzie Specjalnego Przeznaczenia im. Iwana Bohuna, a w kwietniu zadebiutował bojowo w walkach w rejonie Krzywego Rogu^[6]. W czerwcu 2022 roku prototypowa Bohdana została przetransportowana na wybrzeże w delcie Dunaju koło miasta Wilkowo, wraz z jednym działem CAESAR, skąd 19 czerwca rozpoczęto ostrzał na maksymalnym zasięgu ok. 40 km zajętej przez Rosję Wyspy Wężowej^[7][13]. Po pokonaniu pierwszych problemów technicznych, od 21 do 30 czerwca ostrzeliwano wyspę, doprowadzając w końcu do jej porzucenia przez Rosję^[7].

Brak jest oficjalnej informacji o przyjęciu Bohdany na uzbrojenie Sił Zbrojnych Ukrainy, ani szczegółów dotyczących ich służby i przydziału, niemniej produkowane od 2023 roku działa kierowane były do jednostek walczących na froncie^[10]. Między innymi działa wersji 2 i 3 otrzymała również 1 Samodzielna Brygada Specjalnego Przeznaczenia^[10]. Walczyły głównie w Donbasie^[14]. Bohdany wersji 4.0 weszły do służby na początku 2024 roku w 47 Samodzielnej Brygadzie Artylerii, a następnie innych oddziałach^[14].

Armatohaubica samobieżna Bohdana odpowiada własnościami balistycznymi współczesnym standardom NATO i przewyższa pod tym względem wszystkie znajdujące się w służbie rosyjskie systemy artyleryjskie kalibru 152 mm^[14].

• CAESAR
• AHS Krab
• AHS Kryl
• Zuzana

• Bogdana - nowa ukraińska haubica 155 mm [online], Defence24, 12 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-13]  (pol.).
• Ukraine develops new Bogdana 6x6 self-propelled howitzer - Defence Blog [online], defence-blog.com [dostęp 2018-08-13]  (ang.).
• Ukraine's army to get new heavy self-propelled gun | KyivPost, „KyivPost”, 10 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-13]  (ang.).
• Andrij Charuk. Armatohaubica samobieżna 2S22 Bohdana kal. 155 mm. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 6/2024, s. 14-21, czerwiec 2024. Warszawa: Magnum X. ISSN 1230-1655. 

• Ukraine's Bohdana 155mm Howitzer Production Rate Doubled and Keeps Growing | Defense Express [online], en.defence-ua.com [dostęp 2024-07-16]  (ang.). (fotografia Bohdany 4.0)