2 grosze wzór 1923

2 grosze wzór 1923
Ilustracja
Państwo

 Polska

Emitent

Bank Polski

Typ monety

moneta powszechnego obiegu

Nominał

2 grosze

Rocznik

1923, 1925, 1927, 1928, 1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938, 1939

Emisja
Mennica

Mennica Państwowa

Nakład

222 522 342 szt[1].

Data emisji

1 lipca 1924

Data wycofania

30 października 1950

Projektant

Wojciech Jastrzębowski

Opis fizyczny
Masa

2 g

Średnica

17,6 mm

Materiał

mosiądz, brąz

Rant

gładki

Stempel

zwykły

2 grosze wzór 1923 – moneta dwugroszowa, bita w mosiądzu i brązie, wprowadzona do obiegu 1 lipca 1924 r. (Dz.U. z 1924 r. nr 34, poz. 351)[2], wycofana w dniu reformy walutowej 30 października 1950 r[3].

W niektórych opracowaniach z początku XXI w. jako data wprowadzenia dwugroszówki do obiegu podawany był 13 grudnia 1924 r[4], a w innych tego samego autora – 31 maja 1924 r., czyli dzień wejścia w życie rozporządzenia o ustaleniu wzorów monet (Dz.U. z 1924 r. nr 45, poz. 476)[5].

Ostatnią datą roczną z jaką była bita to 1939[6].

Awers

W centralnym punkcie umieszczono godło – stylizowanego orła w koronie, powyżej rok, dookoła napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” oraz inicjały WJ projektanta. Na monetach z 1923 nie ma znaku mennicy, na późniejszych umieszczono go pod łapą orła[7].

Rewers

Na tej stronie monety znajdują się cyfra „2" z ozdobnikami z lewej i prawej strony oraz napis „GROSZE”[7].

Nakład

Monetę bito z datą roczną 1923 w mosiądzu, a w pozostałych przypadkach w brązie, na krążku o średnicy 17,6 mm, masie 2 gramów, z rantem gładkim, w mennicy w Warszawie, według projektu Wojciecha Jastrzębowskiego. Nakłady monety w poszczególnych latach przedstawiały się następująco[7]:

2 grosze wzór 1923
Lp. Rocznik Metal Znak mennicy Nakład (sztuk) Zdjęcie Uwagi
1 1923 mosiądz brak 20 429 0001 istnieją dwie odmiany stempla rewersu – cechy dystynktywne to odległość liter G i R, kąty litery E[8]
2 1925 brąz herb Kościesza 39 014 5952 istnieją cztery odmiany stempla rewersu – cechy dystynktywne to łączenie się bądź nie liter G i R, litery Z i E dotykają się lub nie[8]
3 1927 15 356 0003 istnieją trzy odmiany stempla rewersu – cechy dystynktywne to łączenie się bądź nie liter G i R, kąty litery E[8]
4 1928 26 876 7474
5 1930 20 010 0005
6 1931 9 500 000
7 1932 6 486 0006
8 1933 7 000 000
9 1934 9 350 000
10 1935 5 800 000
11 1936 12 800 0007
12 1937 17 365 0008
13 1938 20 535 0009
14 1939 ok.12 000 00010

gdzie[7][9]:

1 – nakład wg sprawozdania mennicy wybity w roku 1924; w katalogach popularnych podawany jest nakład 20 500 000 sztuk
2 – z czego wg sprawozdania mennicy w roku 1925 wybito 26 558 275, a w 1926 – 12 456 320 sztuk; w katalogach popularnych podawany jest całkowity nakład 39 000 000 sztuk
3 – nakład wg sprawozdania mennicy; w katalogach popularnych podawany jest nakład 15 300 000 sztuk
4 – z czego wg sprawozdania mennicy w roku 1928 wybito 13 410 000, a w 1929 – 13 466 747 sztuk; w katalogach popularnych dla tego rocznika podawany jest jedynie nakład 13 400 000 sztuk, czyli nie uwzględniono 2-groszówek z datą 1928 wybitych w 1929 roku
5 – nakład wg sprawozdania mennicy; w katalogach popularnych podawany jest nakład 20 000 000 sztuk
6 – nakład wg sprawozdania mennicy; w katalogach popularnych podawany jest nakład 6 500 000 sztuk
7 – nakład wg sprawozdania mennicy; w katalogach popularnych podawany jest nakład 5 800 000 sztuk – błędna liczba publikowana w popularnych katalogach (Kamiński, Parchimowicz, Fischer) pojawiła się najprawdopodobniej w wyniku błędu drukarskiego w latach 60. albo 70. XX w. i jest powielana w corocznych zestawieniach cennikowych wydawanych w pierwszej połowie XXI w.
8 – nakład wg sprawozdania mennicy; w katalogach popularnych podawany jest nakład 17 360 000 sztuk
9 – nakład wg sprawozdania mennicy; w katalogach popularnych podawany jest nakład 20 530 000 sztuk
10 – wielkość emisji z datą roczną 1939 jest niepewna

Opis

Z formalnego punktu widzenia moneta nigdy nie została wycofana z obiegu żadnym aktem prawnym w okresie Generalnego Gubernatorstwa. Dekret PKWN z 24 sierpnia 1944 r. pozostawiał monety groszowe w obiegu aż do reformy walutowej z 30 października 1950 r. Po tej dacie dopuszczone zostały do obiegu wyłącznie monety emitowane przez Narodowy Bank Polski[7].

Emisję pierwszych dwugroszówek – tych z datą roczną 1923 – rozpoczęto w sierpniu 1924 r. na nowych automatach menniczych zainstalowanych w budynkach Mennicy Państwowej w poprzednim miesiącu. Na samym początku wykorzystywano mosiężne krążki zakupione jeszcze w 1922 r., przeznaczone na niedoszłą emisję bilonu w markach polskich[10].

Pod koniec lipca 1924 r. w obiegu pojawiły się pierwsze monety dwugroszowe. W początkowym okresie w obrocie pieniężnym dawało się zauważyć braki tego nominału. Z informacji prasowych z lat 20. XX w. wynikało, że dwugroszówki wzór 1923 masowo wywożono do[11]:

  • Niemiec (średnica dwugroszówek była tylko o 0,1 mm większa od średnicy jednofenigówek) oraz
  • Rosji Sowieckiej.

Z końcem 1924 r. zabrakło krążków mosiężnych. Po zamówieniu, a następnie dostarczeniu przez firmy zewnętrzne odpowiedników wykonanych z brązu, spełniających wymagania określone w rozporządzeniu ministra skarbu, jeszcze w roku 1924 wybito pierwsze dwugroszówki z datą roczną 1925[11].

Do czasu uruchomienia w Mennicy Państwowej odlewni i walcowni, krążki z brązu do emisji 2- oraz 1-groszówek zamawiano w warszawskich firmach[12]:

  • „Norblin Bracia Buch i T. Werner”
  • „Józef Fraget”

W drugiej połowie lat 30. XX w. duże emisje dwugroszówek, podobnie jak 1- oraz 5-groszówek, wiązały się z chłonnością rynku na monety zdawkowe w tym okresie – prawie zupełnie nie wracały one do kas państwowych[13].

Pomimo faktu, że moneta, wybita głównie w brązie, była dopuszczona do obrotu na terenie Generalnego Gubernatorstwa i podobnie jak 1-, 5-, 10- oraz 20-groszówki II Rzeczypospolitej znikała z obiegu ze względu na wartość metalu z jakiego została wykonana, dwugroszówka, inaczej niż pozostałe wymienione nominały, nie doczekała się emisji uzupełniającej w cynku. Znane są jedynie egzemplarze próbne w tym metalu z datą roczną 1939[14].

Wersje próbne

2 grosze 1925 27/X 26
Próbne 2 grosze 1939 w cynku
Konkurencyjny projekt 2 grosze 1923

Istnieją próbne wersje tej monety bez napisu PRÓBA z lat[4]:

Niektóre katalogi informują również o istnieniu monety próbnej w cynku z 1939 roku z wklęsłym napisem PRÓBA[7].

Dla roczników 1930, 1931, 1932 istnieją monety wybite stemplem lustrzanym[15].

W 1926 r. (na awersie 1925) wybito, w liczbie 600 egzemplarzy, monetę w brązie, z naniesioną na rewersie datą 27 X 26, upamiętniającą wizytę prezydenta Ignacego Mościckiego w Mennicy Państwowej w Warszawie[4].

Istnieją wersje próbne konkurencyjnego projektu monety dwugroszowej (w brązie, srebrze i złocie) z awersem i rewersem o identycznym rysunku. Na obydwu stronach tej monety umieszczono cyfrę „2" z napisem „GROSZE” oraz datę roczną „1923". W przypadku odbitki w brązie wymieniana jest również jej wersja jednostronna[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 79, ISBN 83-912223-4-9.
  2. ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 56, ISBN 83-912223-4-9.
  3. ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 259–260, ISBN 83-912223-4-9.
  4. 1 2 3 4 Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 156,164,165.
  5. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919–1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 20, ISBN 978-83-87355-65-4.
  6. ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 53–80, ISBN 83-912223-4-9.
  7. 1 2 3 4 5 6 Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, Sosnowiec 2008, s. 78–79.
  8. 1 2 3 Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, wyd. 2, Szczecin: Nefryt, 2021, s. 75, ISBN 978-83-87355-97-5.
  9. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 156, ISBN 83-87355-37-2.
  10. ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 54–55, ISBN 83-912223-4-9.
  11. 1 2 Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 55, ISBN 83-912223-4-9.
  12. ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 24, ISBN 83-912223-4-9.
  13. ↑ Władysław Terlecki, Mennica Warszawska 1765–1965, Polskie Towarzystwo Archeologiczne, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1970, s. 191.
  14. ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 50–52,79,106–109,117–119,129–131,260, ISBN 83-912223-4-9.
  15. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 76–77, ISBN 978-83-87355-65-4.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.