2 złote polskie (1816–1820)

2 złote polskie (1816–1820)

Państwo	Królestwo Polskie
Typ monety	moneta obiegowa
Nominał	2 złote
Rocznik	1816, 1817, 1818, 1819, 1820
Emisja
Mennica	Warszawa
Nakład	ok. 6 500 000 sztuk
Data emisji	1 grudnia 1815
Data wycofania	1 maja 1847
Opis fizyczny
Masa	9,09 g
Średnica	26 mm
Materiał	srebro Ag593
Rant	skośnie ząbkowany
Stempel	zwykły

Próbne(?) 2 złote polskie z otokiem z 1818 r. – Muzeum Narodowe w Krakowie

2 złote polskie (1816–1820) – moneta dwuzłotowa Królestwa Kongresowego okresu autonomii, wprowadzona ukazem cara Aleksandra I z 1 grudnia 1815 r., bita w srebrze w latach 1816–1820, według systemu monetarnego opartego na grzywnie kolońskiej^[1]. Moneta nie posiadała otoku i dlatego została zastąpiona dwuzłotówką 1819–1825, z otokiem^[2][3]. Wycofano ją z obiegu 1 maja 1847 r^[4].

Moneta została wybita bez otoku, podobnie jak wszystkie początkowe emisje Królestwa Polskiego okresu autonomii^[5].

Na tej stronie umieszczono prawe popiersie cara Aleksandra I, dookoła otokowo napis^[3]:

Na tej stronie umieszczono średni herb Królestwa Kongresowego, tzn. orła rosyjsko-polskiego – dwugłowy orzeł z trzema koronami, dużą pośrodku i dwiema małymi na głowach orła, w prawej łapie trzyma miecz i berło, w lewej jabłko królewskie, na piersi, na tle gronostajowego płaszcza, tarcza herbowa z polskim orłem^[6]. Po obu stronach dużej korony rok bicia „18 16", „18 17", „18 18", „18 19" lub „18 20". Na dole, po obu stronach ogona orła, znajduje się znak intendenta mennicy w Warszawie – I.B. (Jakuba Benika), dookoła otokowo napis^[3]:

Monetę bito w mennicy w Warszawie, w srebrze próby 593, na krążku o średnicy 26 mm, masie 9,09 grama, z rantem skośnie ząbkowanym, bez otoku^[3][2]. Według sprawozdań mennicy w latach 1816–1820 w obieg wypuszczono 7 009 279 sztuk dwuzłotówek^[7]. W latach 1819 i 1820 bito dwuzłotówki dwóch typów:

• bez otoku, z rantem skośnie ząbkowanym oraz
• z otokiem, rant pionowo ząbkowanym.

Mennica w swoich sprawozdaniach raportowała jedynie liczbę wprowadzanych do obiegu monet konkretnego nominału, bez podawania typu. Dwuzłotówki z otokiem z 1819 są dość rzadkie, można więc przyjąć, że ten typ nie miał istotnego wpływu na całkowitą liczbę dwuzłotówek wprowadzonych do obiegu w latach 1816–1820^[8]. Inaczej rzecz się ma z rocznikiem 1820, dla którego monety bez otoku spotyka się tylko trochę rzadziej niż monety z otokiem^[9].

Stopień rzadkości poszczególnych roczników przedstawiono w tabeli:

Rocznik	Typ	Stopień rzadkości	Szacowana liczba egzemplarzy	Uwagi	Zdjęcie
2 złote polskie 1816		R[10]	80 001–400 000
2 złote polskie 1817		R[11]	80 001–400 000
2 złote polskie 1818		R[12]	80 001–400 000
2 złote polskie 1819	bez otoku	R[13]	80 001–400 000	bito również monety 2 złote polskie (1819–1825) (R4)[14]
2 złote polskie 1820	bez otoku	R1[15]	15 001–80 000	bito również monety 2 złote polskie (1819–1825) (R)[16]

Moneta była bita w latach panowania Aleksandra I, więc w numizmatyce rosyjskiej zaliczana jest do kategorii monet tego cara^[17].

Dwuzłotówka była bita na starych automatach menniczych, które rozpoczęły swoją pracę jeszcze w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Maszyny te nie pozwalały na emisję monet z wystającym powyżej rysunków awersu i rewersu obrzeżem (zwanym otokiem), mającym zmniejszać tempo ścierania się rysunków egzemplarzy uczestniczących w codziennym obrocie pieniężnym. W odpowiedzi na pismo Namiestnika Królestwa Polskiego z 9 kwietnia 1818 r. zawierające prośbę o wyrażenie zgody na:

• bicie monet z napisem „z miedzi krajowej” oraz
• srebrnych 10-złotówek, które nie były wymienione w akcie prawnym z 1 grudnia 1815 r.,

król-cesarz Aleksander I wyraził zgodę, warunkując ją koniecznością bicia ich przez Mennicę Królewską w Warszawie „w formie cylindrycznej, z wykonaniem obrzeża monet prostopadłego do płaszczyzny krążka”. W celu wypełnienia wymagania narzuconego przez administrację petersburską koniecznym było sprowadzenie ze stolicy Cesarstwa Rosyjskiego parowych maszyn menniczych, które postanowiono zainstalować w nowo budowanym gmachu mennicy. Pojawienie się w 1819 r. różnych nominałów z otokiem wiązało się z uruchomieniem petersburskich automatów. Monety z otokiem i prostopadle ząbkowanym rantem z 1818 r. miały charakter próbny i były bardzo nieliczne. Na przełomie XX i XXI w. znane są egzemplarze dwuzłotówek z datą roczną 1818 wybitych z otokiem, co do których autorzy katalogów nie są zgodni czy powinny mieć status monet próbnych, czy ewentualnie nowego bicia^[18][19][20].

• 2 złote polskie (1819–1825)
• 2 złote polskie (1826–1830)
• 2 złote polskie 1831
• 30 kopiejek – 2 złote (1834–1841)
• 1 złoty polski (1818–1819)
• 5 złotych polskich (1816–1818)
• monety Królestwa Kongresowego
• tabela cennikowa Bolcewicza
• rosyjskie monety bite dla Polski (1815–1841)