5 groszy 1939 z otworem
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Emitent | |
| Typ monety | |
| Nominał |
5 groszy |
| Rocznik |
1939 |
| Emisja | |
| Mennica | |
| Nakład |
15 324 000 szt. |
| Data emisji |
11 maja 1943 |
| Data wycofania |
30 października 1950 |
| Projektant | |
| Opis fizyczny | |
| Masa |
1,6 g |
| Średnica |
16 mm |
| Materiał | |
| Rant |
gładki |
| Stempel | |
.svg.png){kind=small}
5 groszy 1939 z otworem – moneta pięciogroszowa, bita w cynku, wprowadzona do obiegu w Generalny Gubernatorstwie rozporządzeniem z 11 maja 1943 r., wycofana w dniu reformy walutowej z 30 października 1950 r[1].
Awers
W centralnym punkcie umieszczono stylizowanego orła w koronie, powyżej rok „1939", dookoła napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” oraz inicjały WJ projektanta, pod łapą orła herb Kościesza – znak mennicy w Warszawie. W środku orła centralny otwór[1].
Rewers
Na tej stronie monety znajduje się cyfra „5" z ozdobnikami z lewej i prawej strony oraz napis „GROSZY”. W środku cyfry „5" centralny otwór[1].
Nakład
Pięciogroszówkę bito w cynku na krążku o średnicy 16 mm i centralnym otworem o średnicy 4 mm, o masie 1,6 grama, z rantem gładkim, wg zmodyfikowanego projektu Wojciech Jastrzębowskiego, w mennicy w Warszawie, w nakładzie 15 324 000 sztuk[2].
Opis
Dekret PKWN z 24 sierpnia 1944 r. pozostawiał monety groszowe w obiegu aż do reformy walutowej z 30 października 1950. Po tej dacie, dopuszczone zostały do obrotu wyłącznie te emitowane przez Narodowy Bank Polski, a więc pięciogroszówka z otworem przestała być automatycznie monetą obiegową[1].
Jest to jedyna moneta bita za czasów Generalnego Gubernatorstwa w ramach emisji w cynku uzupełniających znikający z obiegu bilon II Rzeczypospolitej (wartość surowca), w przypadku której w odniesieniu do pierwowzoru dokonano znaczących modyfikacji średnicy i rodzaju wykorzystanego krążka. Powodem zmiany był fakt, że przedwojenne monety 5 i 20 groszy miały tę samą średnicę, więc po wybiciu obydwu w cynku starymi stemplami mogłyby się pojawić problemy z ich rozróżnieniem w powszechnym obiegu. W Generalnym Gubernatorstwie w cynku bito 20-groszówkę od 1941 r., a pięciogroszówkę z otworem – dopiero od 1943 r[1].
Monetę, z niezmienioną datą roczną 1939, bito w latach 1943 oraz 1944[3]:
| Rok | Wybito (sztuk) |
|---|---|
| 1943 | 12 055 000 |
| 1944 | 3 269 000 |
W obrocie kolekcjonerskim zdarzają się rzadko egzemplarze bez otworu, ale z wyraźnym miejscem przeznaczonym na otwór, będące destruktami menniczymi[1].
Moneta miała identyczną średnicę jak 5 groszy wzór 1958[4].
Wersje próbne
Istnieją próbne wersje tej monety z wklęsłym napisem PRÓBA[2].
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008.
- 1 2 Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 125.
- ↑ Władysław Terlecki, Mennica Warszawska 1765-1965, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1970, s. 282.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Polskie monety obiegowe, pamiątkowe i kolekcjonerskie 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2022, s. 18, ISBN 978-83-87355-01-2.