5 groszy polskich (1816–1832)

5 groszy polskich (1816–1832)

Państwo	Królestwo Polskie
Typ monety	moneta obiegowa
Nominał	5 groszy
Rocznik	1816, 1817, 1818, 1819, 1820, 1821, 1822, 1823, 1824, 1825, 1826, 1827, 1828, 1829, 1830, 1831, 1832
Emisja
Mennica	Warszawa
Nakład	26 567 071 sztuk
Data emisji	1 grudnia 1815
Data wycofania	1 stycznia 1891
Opis fizyczny
Masa	1,45 g
Średnica	17 mm
Materiał	bilon Ag194
Rant	gładki
Stempel	zwykły

Próbna(?) pięciogroszówka z 1818 r. – egzemplarz z Muzeum Narodowego w Krakowie

Pięciogroszówka nowego bicia z 1832 r. – egzemplarz z Muzeum Narodowego w Krakowie

5 groszy polskich (1816–1832) – moneta pięciogroszowa Królestwa Kongresowego okresu autonomii, wprowadzona ukazem cara Aleksandra I z 1 grudnia 1815 r., bita w bilonie w latach 1816–1832, według systemu monetarnego opartego na grzywnie kolońskiej^[1].

Moneta została wycofana z obiegu 1 stycznia 1891^[2].

Na tej stronie umieszczono średni herb Królestwa Kongresowego, tzn. orła rosyjsko-polskiego – dwugłowy orzeł z trzema koronami, dużą pośrodku i dwiema małymi na głowach orła, w prawej łapie trzyma miecz i berło, w lewej jabłko królewskie, na piersi, na tle gronostajowego płaszcza, tarcza herbowa z polskim orłem^[3]. Po obu stronach dużej korony rok bicia 1816 – 1832. Na dole, po obu stronach ogona orła, znajduje się znak intendenta mennicy w Warszawie –

• I.B. (Jakuba Benika 1816–1827),
• F.H. (Fryderyka Hungera 1827–1830) lub
• K.G. (Karola Gronaua 1831–1832)^[4].

Na tej stronie umieszczono nominał „5", pod nim napis „GROSZY”, poniżej „POLS•”, całość otoczona wieńcem^[5][4].

Monetę bito w mennicy w Warszawie, w bilonie (próby 194), na krążku o średnicy 17 mm, masie 1,45 grama, z rantem gładkim^[4]. Według sprawozdań mennicy w latach 1816–1832 w obieg wypuszczono 26 567 071 sztuk^[6].

Stopień rzadkości poszczególnych roczników i typów monet przedstawiono w tabeli:

Rocznik	Znak intendenta	Stopień rzadkości	Szacowana liczba egzemplarzy	Uwagi	Zdjęcie
5 groszy polskich 1816	I.B.[7]		ponad 400 000
5 groszy polskich 1817	I.B.	RR[8]	1	być może niedobita cyfra 2 z rocznika 1827[9]	[10]
5 groszy polskich 1818	I.B.[11]		ponad 400 000
5 groszy polskich 1819	I.B.[12]		ponad 400 000
5 groszy polskich 1820	I.B.[13]		ponad 400 000
5 groszy polskich 1821	I.B.	R[14]	80 001–400 000
5 groszy polskich 1822	I.B.	R[15]	80 001–400 000
5 groszy polskich 1823	I.B.[16]		ponad 400 000
5 groszy polskich 1824	I.B.	R3[17]	601–3000
5 groszy polskich 1825	I.B.	R[18]	15 001–80 000
5 groszy polskich 1826	I.B.[19]		ponad 400 000
5 groszy polskich 1827	I.B.[20]		ponad 400 000
	F.H.[21]		ponad 400 000
5 groszy polskich 1828	F.H.	R[22]	80 001–400 000
5 groszy polskich 1829	F.H.	R[23]	80 001–400 000
5 groszy polskich 1830	F.H.	R[24]	80 001–400 000
5 groszy polskich 1831	K.G.	R3[25]	601–3000
5 groszy polskich 1832	K.G.	R4[26]	121–600

Dla rocznika 1827 istnieją monety ze znakami intendenta mennicy I.B. oraz F.H..

W roku 1836 monetę zastąpiono pięciogroszówką polsko-rosyjską^[4].

Ze względu na fakt, że okres bicia monety przypada na czas rządów dwóch carów, w numizmatyce rosyjskiej moneta, w zależności od wybitej daty, zaliczana jest do dwóch odrębnych kategorii^[27]:

• monet cara Aleksandra I (1816–1825) oraz
• monet cara Mikołaja I (1826–1832).

Istnieją monety 5 groszy polskich rocznika 1818 z perełkowym otokiem zarówno na awersie jak i na rewersie, którym opracowania przypisują status monet próbnych lub ewentualnie nowego bicia^[28].

Istnieją monety nowego bicia z 1857 r. z mennicy w Warszawie 1829 KG oraz 1832^[29].

• 5 groszy (1836–1840)
• 5 groszy 1835
• 10 groszy polskich (1816–1831)
• 10 groszy (1835–1840)
• monety Królestwa Kongresowego
• tabela cennikowa Bolcewicza
• rosyjskie monety bite dla Polski (1815–1841)