Adam Szymański

Adam Szymański
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

16 lipca 1852
Hruszniew

Data i miejsce śmierci

6 kwietnia 1916
Moskwa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła

Szkice

Adam Szymański (pseud. A. Lach[1], ur. 16 lipca 1852 w Hruszniewie[2], zm. 6 kwietnia 1916 w Moskwie[3]) – polski pisarz, publicysta, prawnik.

Życiorys

W latach 1872–1877 uczęszczał do gimnazjum w Siedlcach. Ukończył studia prawnicze na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim do 1877 roku. Był więziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej w latach 1878–1879[4] za działalność w Rządzie Narodowym[2], a także zapewne za założenie i prowadzenie wraz z Janem Ludwikiem Popławskim Związku Synów Ojczyzny od 1877[5], następnie zesłany na Syberię, gdzie prowadził m.in. badania geograficzne, a także badania etnograficzne nad Jakutami[6]. Początkowo przebywał w Jakucku, od 1882 roku w Kireńsku i Bałagańsku[7]. Od 1885[6] lub 1886[7] roku mógł przebywać, dzięki Lorisowi Melikowi w europejskiej części Rosji poza terenami dawnej Polski. W tym samym roku został członkiem Cesarskiego Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego. Powrócił z Syberii w 1895 roku, zamieszkał w Warszawie, a od 1902 mieszkał w Krakowie[6]. W latach 1904–1913[8] wydawał i redagował czasopismo "Reforma Szkolna"[9]. Jego "Szkice" zostały przetłumaczone na prawie wszystkie języki europejskie[10]. Mąż Nadieżdy Smeckiej, miał jednego syna, Jana (1881–1953), który odziedziczył po ojcu bibliotekę[11]. Pochowany w Moskwie[12].

Materiały archiwalne Adama Szymańskiego znajdują się w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-24[13].

Twórczość (wybór)

  • Srul z Lubartowa (1885) - opowiadanie, weszło w skład tomu Szkice, pierwodruk w czasopiśmie "Kraj" - wydanie z roku 1897 na Wikiźródłach
  • Szkice (1916) - opowiadania
  • Jak siać, aby i praca ludzka, i ziarno nie szły na marne? : ważne wiadomości o siewie dla użytku i najmniejszych, i największych gospodarstw : z wieloma rysunkami i z wiadomością o siewnikach wędrownych (1894)
  • Unter Ansiedlern und Verschickten (pol. Wśród osadników i deportowanych)(1894)
  • Maciej Mazur: szkic z Syberyi (1904) - pamiętniki
  • Wśród Słoweńców: szkice z życia uspolecznionych pobratymców (1907)
  • Z jakuckiego Olimpu: baśń (1910)
  • Aksinja: Opowiadanie z życia moskiewskiej Lechii (1911)
  • Lew Tołstoj: Istota jego działalności (1911) - broszura, zaw. "zagajenie" ku czci pisarza

Przypisy

  1. ↑ Szymański Adam, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2012-05-24].
  2. 1 2 Hruszniew na stronie polinow.pl. [dostęp 2012-05-24].
  3. ↑ Adam Szymański: Szkice. Lwów - Warszawa - Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1921, s. wklejka przy s. 1.
  4. ↑ Jerzy Wągrodzki. Cytadela Warszawska - przesionek Syberii. „Zesłaniec”. 43, s. 15, 2010. Warszawa: Zarząd Główny Związku Sybiraków.
  5. ↑ Mateusz Werner, Jan Ludwik Popławski – Zarys myśli politycznej [online], historiaswiata.com.pl, 25 czerwca 2010 [dostęp 2016-04-12] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-15].
  6. 1 2 3 Hasło: Adam Szymański w serwisie edukateria.pl. [dostęp 2012-05-24].
  7. 1 2 Srul Z Lubartowa - ebook. [dostęp 2012-05-24].
  8. ↑ Hasło: Szymański w Encyklopedii Powszechnej Wydawnictwa Gutenberga. Wydawnictwo Gutenberga.
  9. ↑ Kazimierz Konarski: Konrad Prószyński (Kazimierz Promyk) url =. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1948.
  10. ↑ Henryk Biegeleisen, Adam Szymański kurier Lwowski 1910 nr 407 [online].
  11. ↑ Rafał Charłampowicz. Listy Bronisława Piłsudskiego do Marii Żarnowskiej. „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie”. Rok XLVIII, 2003. Kraków. ISSN 0079-3140.
  12. ↑ Pogrzeb Adama Szymańskiego Kurier Lwowski 1916 nr 252 s. 3
  13. ↑ Spis inwentarzy, Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie, [dostęp 2024-01-03].

Książki o autorze

  • Hanna Maria Małgowska: Adam Szymański a rosyjscy epicy wygnania: analogie i różnice. Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Olsztynie, 1989.
  • Bogdan Burdziej: Inny świat ludzkiej nadziei: "Szkice" Adama Szymańskiego na tle literatury zsyłkowej. Nakładem autora, 1991.

Bibliografia

  • Joanna Arvaniti: Adam Szymański. W: Polscy badacze Syberii. Warszawa: Archiwum Polskiej Akademii Nauk, 2008, s. 40-41. ISBN 83-92-2103-0-0.
  • Bogdan Burdziej: Szymański Adam. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 50. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN, 2014, s. 130–134. ISBN 978-83-63352-36-3.
  • Ś.p. Adam Szymański Czas 1916 nr 202 (20 kwietnia)

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.