Afrotrogon prążkowany
| Apaloderma vittatum[1] | |||
| Shelley, 1882 | |||
 Samiec na rysunku z książki z 1892 roku | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
afrotrogon prążkowany | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Afrotrogon prążkowany[4] (Apaloderma vittatum) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny trogonów (Trogonidae), zamieszkujący Afrykę Subsaharyjską. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Występowanie i biotop
Występuje w rozproszeniu w izolowanych populacjach na terenie Nigerii, Kamerunu, a także w Angoli oraz we wschodniej Afryce (spotykany w Kenii, Tanzanii, Ugandzie, wschodniej Demokratycznej Republice Konga, Malawi i Mozambiku)[3][5][6]. Zasiedla górskie tereny leśne[6]. Spotykany w przedziale wysokości 900–3000 m n.p.m.[3][5], zwykle powyżej 1600 m n.p.m.[5]
Taksonomia
Afrotrogon prążkowany bywał niekiedy wydzielany do monotypowego rodzaju Heterotrogon[5]. Gatunek ten uznawany jest za monotypowy przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) oraz na liście ptaków świata opracowywanej we współpracy BirdLife International z autorami Handbook of the Birds of the World (9. wersja online: październik 2024)[7][8]. Niektórzy autorzy wyróżniają jednak aż 4 podgatunki Apaloderma vittatum[5][9][10]:
- A. v. vittatum Shelley, 1882 – afrotrogon prążkowany[4] – centralna Kenia na południe przez północno-wschodnią Zambię po północno-zachodni Mozambik i Malawi, osobna populacja w południowo-zachodniej Angoli;
- A. v. camerunense (Reichenow, 1902) – afrotrogon złotodzioby[4] – południowo-wschodnia Nigeria i południowo-zachodni Kamerun;
- A. v. francisci Alexander, 1903 – wyspa Bioko;
- A. v. delhoyoi Boesman, Collar, Fishpool & Kennedy, 2022 – wschodnia Demokratyczna Republika Konga, Rwanda i Burundi po zachodnią Kenię.
W 2022 roku Boesman, Collar, Fishpool i Kennedy, oprócz opisania nowego podgatunku delhoyoi, zaproponowali wydzielenie wszystkich podgatunków poza nominatywnym do osobnego gatunku Apaloderma camerunense[10] (afrotrogon złotodzioby). Zmiana ta nie została jak dotąd (2025) zaakceptowana przez żadną z list ptaków świata[4][7][8][9].
Morfologia
Długość ciała około 28–30 cm; masa ciała około 55 g[5].
Upierzenie grzbietu i kupra zielone[6]. Brzuch czerwony, skrzydła i ogon ciemne[6]. Poniżej oka dwie żółte plamy nagiej skóry[6]. Pokrywy podogonowe z czarno-białym prążkowaniem[6]. Samica podobna do samca, ale o mniej intensywnym ubarwieniu[6]; różni się też tym, że ma brązową głowę i cynamonowobrązową pierś[5].
Ekologia i zachowanie
Tryb życia
Ptak osiadły, prowadzi skryty tryb życia, przesiadując w ukryciu wysoko w koronach drzew[6].
Pożywienie
Pokarm stanowią bezkręgowce[6].
Lęgi
Samica składa 2–3 białawe jaja wprost na dnie wnęki drzewa[6]. Ptaki odzywają się tylko w okresie lęgowym, oznajmiając zajęcie terytorium na danym terenie[6]. Wysiadywaniem jaj zajmuje się wspólnie para ptaków[6].
Status i zagrożenia
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje afrotrogona prążkowanego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana; w 2001 roku ptak ten opisywany był jako pospolity w swoim ograniczonym zasięgu występowania. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na postępujące niszczenie siedlisk[3].
Przypisy
- ↑ Apaloderma vittatum, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- 1 2 D. Lepage, Bar-tailed Trogon Apaloderma vittatum, [w:] Avibase [online] [dostęp 2021-09-18] (ang.).
- 1 2 3 4 Apaloderma vittatum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- 1 2 3 4 Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Trogonidae Billberg, 1828 - trogony - Trogons (wersja: 2023-12-03). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-03-17].
- 1 2 3 4 5 6 7 Collar, N.: Bar-tailed Trogon (Apaloderma vittatum), version 1.1. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana & M.G. Smith) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2024. [dostęp 2025-03-17]. (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 David Alderton, Encyklopedia ptaków świata, Warszawa: Wydawnictwo Dragon, 2020, s. 276, ISBN 978-83-8172-650-4 (pol.).
- 1 2 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v15.1). [dostęp 2025-03-17]. (ang.).
- 1 2 HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 9 [online], październik 2024 [dostęp 2025-03-17].
- 1 2 Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2024 [online], 2024 [dostęp 2025-03-17] (ang.).
- 1 2 A.S. Kennedy i inni, Geographical variation in the Bar-tailed Trogon Apaloderma vittatum, „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”, 142 (4), 2022, s. 509-525, DOI: 10.25226/bboc.v142i4.2022.a10 (ang.).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).