Agathosma betulina

Bukko brzozowe
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	rutowate
Rodzaj	bukko
Gatunek	bukko brzozowe
	Nazwa systematyczna
	Agathosma betulina (Berg.) Pillans; J. S. African Bot. 16: 75 1950
Synonimy
	Barosma betulina (P.J.Bergius) Bartl. & H.L.Wendl.; Barosma orbicularis Sweet; Bucco betulina Schult.; Diosma betulina (P.J.Bergius) Thunb.; Diosma crenata Lodd.; Hartogia betulina P.J.Bergius;
	Barosma betulina (P.J.Bergius) Bartl. & H.L.Wendl.; Barosma orbicularis Sweet; Bucco betulina Schult.; Diosma betulina (P.J.Bergius) Thunb.; Diosma crenata Lodd.; Hartogia betulina P.J.Bergius;

Bukko brzozowe, gruszlin karbolistny^[4], gruczlin^[5] (Agathosma betulina (Berg.) Pillans) – gatunek wiecznie zielonego krzewu dorastającego do 2 m wysokości.

Naturalnie występuje w fynbos (odpowiednik makii) pokrywającym niższe partie gór w zachodniej części RPA. Roślina ceniona ze względu na liście mające właściwości lecznicze, jednak z powodu masowego ich pozyskiwania grozi jej wyginięcie. W ostatnim czasie coraz więcej surowca pochodzi jednak z krzewów uprawnych, co ma chronić okazy dziko rosnące^[5].

Morfologia

Pokrój: Ogruczolony krzew dorastający do 2 m wysokości^[4].
Pęd: Młode gałązki mają żółtawe zabarwienie, które z czasem zmienia się na czerwono-brązowe^[5].
Liście: Ulistnienie równoległe, liście eliptyczne o lekko ząbkowanych brzegach i końcach charakterystycznie wygiętych do tyłu^[4]. Osiągają 14-25 mm długości i 6-14 mm szerokości^[5]. Wydzielają charakterystyczny aromat^[5].
Kwiaty: Wonne, białe lub jasnopurpurowe^[4]. Posiadają po pięć płatków i osiągają ok. 2 cm średnicy. Rozwijają się od czerwca do listopada^[5].
Owoce: Pięcioczęściowe torebki, które po rozdzieleniu uwalniają nasiona.

Zastosowania

Roślina lecznicza

Surowcem zielarskim jest świeży lub wysuszony liść (Folia bucco). Zawiera od 1,5 do 2,5% olejku eterycznego, w którego skład wchodzą m.in. limonen, diosfenol, izo-menton, pulegon, izo-pulegon i terpinen-4-ol^[4].
Działanie: zarówno liść jak i olejek eteryczny działają odkażająco na układ moczowy, moczopędnie i przeciwzapalnie^[4]. Działanie na układ moczowy wciąż nie zostało ostatecznie potwierdzone naukowo^[4].
Zastosowanie: liść bukko jest używany wewnętrznie przy schorzeniach nerek i układu moczowego i objawowym leczeniu reumatyzmu, a zewnętrzne stosowany jest na rany i stłuczenia^[4].

Roślina jadalna

Zarówno liście jak i olejek stosowane są jako przyprawa poprawiająca smak produktów spożywczych oraz mieszanek ziołowych^[4].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-20] (ang.).
1 2 Agathosma betulina (P.J.Bergius) Pillans. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-07-01].
1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ben-Erik van Wyk, Michael Wink: Rośliny lecznicze świata. Wrocław: Medpharm Polska, 2008, s. 35. ISBN 978-83-60466-51-3.
1 2 3 4 5 6 Henryk Różański: Folia Bucco, czyli gruczlin w dawnej medycynie, cz. II.. [w:] Medycyna dawna i współczesna [on-line]. [dostęp 2017-07-01].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-20] (ang.).

[tpl-3] 1 2 Agathosma betulina (P.J.Bergius) Pillans. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-07-01].

[wyk-4] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ben-Erik van Wyk, Michael Wink: Rośliny lecznicze świata. Wrocław: Medpharm Polska, 2008, s. 35. ISBN 978-83-60466-51-3.

[rozanski-5] 1 2 3 4 5 6 Henryk Różański: Folia Bucco, czyli gruczlin w dawnej medycynie, cz. II.. [w:] Medycyna dawna i współczesna [on-line]. [dostęp 2017-07-01].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]