Aksis czytal
| Axis axis[1] | |
| (Erxleben, 1777) | |
 samiec | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
aksis czytal |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 | |
_grooming_3_Jenis_Patel.jpg)
Aksis czytal[3], jeleń aksis[4], czytal[4] (Axis axis) – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny jeleniowatych. Największy przedstawiciel rodzaju Axis.
Taksonomia
Takson po raz pierwszy opisany przez J.C.P. Erxlebena w pod nazwą Cervus axis[5]. Jako miejsce typowe autor wskazał „Habitat ad ripas Gangis; in Iana, Ceylona”[5], ograniczone przez J.R. Ellermana i T.C.S. Morrison-Scotta do brzegów rzeki Ganges w Bihar w Indiach[6].
Występowanie i biotop
Jeleń ten jest najczęściej spotykanym przedstawicielem rodziny w Indiach, Sri Lance i u podnóża Himalajów. W plejstocenie występował również na obszarze dzisiejszej Tajlandii[7]. Został też sprowadzony przez człowieka do Australii, Nowej Zelandii i Stanów Zjednoczonych. Zasiedla lasy monsunowe, cierniste zarośla oraz otwarte tereny trawiaste. Czytale są spotykane w ogrodach zoologicznych (również w Polsce).
Charakterystyka ogólna
Ciało jasnopłowe lub rudawe, o długości 110–140 cm. Jelenie aksis osiągają wysokość 75–97 cm w kłębie i 75–100 kg masy ciała. Poroże o długości do 76 cm, zwykle z trzema rozgałęzieniami. Czytale żyją 15–20 lat.
Czytal żyje w pobliżu rzek i innych zbiorników wodnych Azji. Bardzo dobrze pływa. Żeruje w dzień jedząc liście, gałązki, korę drzew i młode pędy bambusa. Tworzy duże stada, którymi przewodzi silny byk z potężnym porożem. Stada składają się z 30–50 samic i kilku samców, największe sięgają nawet 100 osobników. Samica rodzi zwykle 2 cielęta po ciąży trwającej 210–240 dni. Młode pozostają pod opieką matki aż do przyłączenia się ich do stada.
Przypisy
- ↑ Axis axis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ J.W. Duckworth i inni, Axis axis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-04] (ang.).
- ↑ Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 174. ISBN 978-83-88147-15-9.
- 1 2 K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 12, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- 1 2 J.C.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm: Classis I. Mammalia. Lipsk: Impensis Weygandianis, 1777, s. 312. (łac.).
- ↑ J.R. Ellerman, T.C.S. Morrison-Scott: Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. Londyn: British Museum (Natural History), 1951, s. 360. (ang.).
- ↑ Kantapon Suraprasit, Jean-Jacques Jaeger, Yaowalak Chaimanee, Olivier Chavasseau, Chotima Yamee, Pannipa Tian i Somsak Panha. The Middle Pleistocene vertebrate fauna from Khok Sung (Nakhon Ratchasima, Thailand): biochronological and paleobiogeographical implications. „ZooKeys”. 613, s. 1–157, 2016. DOI: 10.3897/zookeys.613.8309. (ang.).
Bibliografia
- Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.