Muchomor jeżowaty
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
muchomor jeżowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Amanita echinocephala (Vittad.) Quél , Mém. Soc. Émul., Sér. 2 5: 321 (Montbéliard, 1872) | |
Muchomor jeżowaty (Amanita echinocephala (Vitt.) Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)[1]. Nazwa pochodzi od greckiego słowa echinocephalus oznaczające „kolczastogłowy”[2].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Amanita, Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1835 r. Carlo Vittadini nadając mu nazwę Agaricus eichenocephalus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1872 r. Lucien Quélet, przenosząc go do rodzaju Amanita[1].
Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy muchomor jeżowaty w 2025 r.[3]
Morfologia
Średnica 5–16 cm. Początkowo śnieżnobiały, z czasem kremowy do jasnoszarego. Na kapeluszu znajdują się białawe, kolcokształtne brodawki, głównie na jego środku. Brzeg kapelusza młodych owocników ma ząbkowany, nieregularny rąbek[2].
Drobne, gęsto ściśnięte, różnej długości. Początkowo mają kolor blado turkusowy lub zielonawy, później szarawy do żółtawego, co jest cechą charakterystyczną tego grzyba[2].
Wysokość 8–16 cm, grubość 1–2 cm. Tuż pod blaszkami jest otoczony płatowatym, pożłobkowanym, zwisającym pierścieniem. Trzon wyrasta z grubej bulwy otoczonej pasem brodawek, która zaostrzonym końcem tkwi w ziemi. Powierzchnia trzonu jest biaława, lekko żółtozielonkawa lub oliwkowozielonkawa[2].
Przypomina kolorem blaszki. Zapach i smak nieprzyjemny.
Biały. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, amyloidalne, o rozmiarach 9,5–11,5 × 6,5–8 μm[2].
- Gatunki podobne
Najbardziej podobny jest muchomor szyszkowaty (Amanita strobiliformis). Podobne jest też wiele innych gatunków z sekcji Lepidella.
Występowanie i siedlisko
Występuje tylko w Europie, brak go w Ameryce Północnej. Jest rzadki[2]. W Polsce rzadki, ma 3 potwierdzone stanowiska głównie na południu kraju[4].
Rośnie na ziemi, głównie pod bukami na glebach zasadowych[2].
Znaczenie
Grzyb mykoryzowy[5]. Grzyb niejadalny: wartość spożywcza nieznana. Odradza się zbierania ze względu na możliwość pomylenia z trującymi gatunkami muchomorów[2].
Przypisy
- 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Amanita echinocephala (Vittad.) Quél. – Solitary Amanita [online] [dostęp 2013-09-20].
- ↑ Rekomendacja nr 4 (2025) Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 23 stycznia 2025 (pol.).
- ↑ Marek Snowarski, Amanita echinocephala (muchomor jeżowaty) [online], www.grzyby.pl [dostęp 2018-08-10] (pol.).
- ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.