Anastazy (arcybiskup Tirany i całej Albanii)
| Anastasios Jannulatos Αναστάσιος Γιαννουλάτος | |
| Wielce Błogosławiony arcybiskup Tirany i całej Albanii | |
 | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
4 listopada 1929 |
| Data i miejsce śmierci |
25 stycznia 2025 |
| Miejsce pochówku | |
| Arcybiskup Tirany i całej Albanii | |
| Okres sprawowania |
1992–2025 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Śluby zakonne |
1 sierpnia 1960 |
| Diakonat |
7 sierpnia 1960 |
| Prezbiterat |
24 maja 1964 |
| Chirotonia biskupia |
19 listopada 1972 |
.svg.png) | |
| Odznaczenia | |
  | |
| Data konsekracji |
19 listopada 1972 | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Miejsce |
Sobór Zwiastowania Pańskiego | ||||||||||||
| Konsekrator | |||||||||||||
| |||||||||||||
Anastazy, imię świeckie Anastasios Jannulatos (gr. Αναστάσιος Γιαννουλάτος; ur. 4 listopada 1929 w Pireusie, zm. 25 stycznia 2025 w Atenach[1]) – prawosławny arcybiskup Tirany i całej Albanii, zwierzchnik Autokefalicznego Prawosławnego Kościoła Albanii w latach 1992–2025.
Życiorys
W 1951 ukończył studia teologiczne na Uniwersytecie Ateńskim. Był członkiem bractwa cerkiewnego ZOE, którego celem była odnowa wiary prawosławnej wśród Greków w latach po zakończeniu II wojny światowej[2]. 1 sierpnia przyjął postrzyżyny mnisze w monasterze Petraki w Atenach, sześć dni później zaś otrzymał chirotonię diakońską[3].
Studia kontynuował na uniwersytetach niemieckich (Hamburg, Marburg), kształcąc się w zakresie afrykanistyki. W latach 1958–1961 pełnił funkcję sekretarza generalnego międzynarodowej organizacji młodzieży prawosławnej Syndesmos, w latach 1964–1978 był jej wiceprzewodniczącym. Wyświęcony na kapłana 24 maja 1964 wyjechał na misję do Ugandy, ale wkrótce zachorował na malarię, co zmusiło go do powrotu. W dzień chirotonii prezbiterskiej otrzymał równocześnie tytuł archimandryty.
W latach 70. zajął się pracą naukową. Obronił rozprawę habilitacyjną na Uniwersytecie w Kampali, zatytułowaną Duch Mbandwa i struktura jego kultu: rozpatrzenie różnych aspektów afrykańskich kultów religijnych[2]. W 1972 został wyświęcony na biskupa Andrussy[2].
W związku z pogorszeniem się sytuacji Patriarchatu Aleksandryjskiego w Afryce wschodniej w latach 80. XX wieku patriarcha aleksandryjski Mikołaj VI poprosił biskupa Anastazego o objęcie zwierzchnictwa nad strukturami prawosławnymi w Kenii, z godnością egzarchy. Duchowny objął ten urząd. W czasie swojej pracy w Kenii przyczynił się do renowacji 25 cerkwi i otwarcia 67 nowych, powołania prowadzonych przez Cerkiew szpitali, przedszkoli i szkół, dokonania przekładu tekstów liturgicznych na siedem lokalnych języków[2].
W 1983 objął stanowisko dziekana wydziału teologicznego uniwersytetu w Atenach.
W 1991, kiedy w Albanii po 24 latach ateizacji zaczęły odradzać się instytucje religijne, okazało się, że okresu prześladowań nie przeżył żaden z albańskich duchownych, który mógł stanąć zgodnie z prawem kanonicznym na czele wspólnoty prawosławnej. W tej sytuacji patriarcha konstantynopolitański Bartłomiej I skierował do Albanii Anastazego, nadając mu godność egzarchy, z misją odbudowy struktur kościelnych w tym kraju. W czerwcu 1992 Anastazy stanął na czele kościoła albańskiego, z tytułem arcybiskupa Tirany i całej Albanii. Jego intronizacja odbyła się 2 sierpnia w katedrze prawosławnej w Tiranie. Wybór Anastazego na zwierzchnika kościoła albańskiego spotkał się z protestami albańskich środowisk nacjonalistycznych, które nie mogły pogodzić się z tym, że godność ta trafiła w ręce Greka.
Należał do Komitetu Naczelnego Światowej Rady Kościołów. W 2008 został uhonorowany przez władze Ukrainy Orderem Jarosława Mądrego I stopnia.
W czerwcu 2016 r. uczestniczył w Soborze Wszechprawosławnym na Krecie[4]. W tym samym roku ukazało się w Polsce opracowanie autorstwa arcybiskupa Anastazego pt. Misja na wzór Chrystusa w tłumaczeniu ks. Włodzimierza Misijuka[5].
6 października 2022 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie[6]. Był honorowym obywatelem Tirany, Durrësu, Kalamaty, Larisy i Prewezy[6]. Zmarł w styczniu 2025 w szpitalu Evangelismos w Atenach[7].
Odznaczenia
- 1998: Order Republiki Greckiej[6]
- 1999: Order Patriarchatu Ekumenicznego Apostoła Andrzeja[6]
- 2008: Order Księcia Jarosława Mądrego III stopnia (Ukraina)[6]
- 2010: Order Skanderbega (Albania)[6]
- 2013: Order Księcia Jarosława Mądrego I stopnia (Ukraina)[8]
Przypisy
- ↑ Ndërron jetë Kryepeshkopi Anastas Janullatos [online], 2025 (alb.).
- 1 2 3 4 Serwis Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – 04-11-1929 – urodził się abp Anastazy (Yannoulatos).
- ↑ Serwis Autokefalicznego Prawosławnego Kościoła Albanii [online], 2020 (ang.).
- ↑ Anastas Anastasios Yannulatos. orthodoxia.ch. [dostęp 2018-07-01]. (ang.).
- ↑ Arcybiskup Anastazy Yannoulatos, Misja na wzór Chrystusa, tłum. ks. Włodzimierz Misijuk, Warszawa 2016, ss. 301.
- 1 2 3 4 5 6 Jego Eminencja, Wielce Błogosławiony Anastazy, Arcybiskup Tirany, Durres i Całej Albanii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT, 2022. ISBN 978-83-60273-73-9.
- ↑ ORTHODOX | Zasnął w Panu zwierzchnik Cerkwi prawosławnej w Albanii [online], www.orthodox.pl [dostęp 2025-01-25].
- ↑ УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №404/2013 Про нагородження орденом князя Ярослава Мудрого [online], president.gov.ua (ukr.).
Bibliografia
- Tadeusz Czekalski: Brzemię tożsamości. Kościoły prawosławne na Bałkanach w polityce państw komunistycznych w latach 1944-1990. Kraków: Historia Iagiellonica, 1996, s. 303.
- R. Elsie: A Dictionary of Albanian Religion, Mythology and Folk Culture. Hurst & Co. Publishers, 2001. ISBN 1-85065-570-7. (ang.).
- Biogram Anastasiosa na stronie albańskiego kościoła prawosławnego. [dostęp 2009-02-24]. (ang.).