Anawa

Anawa – w filozofii śiwaizmu jedna z trzech podstawowych przeszkód (obok karmy i maji^[1]) oddzielających duszę od Boga. Termin ten oznacza niewiedzę, polegającą na nieznajomości przez duszę jej prawdziwej, boskiej natury. Anawa przejawia się jako przekonanie duszy o własnej skończoności – utożsamianie się z ciałem, ograniczonym poznaniem oraz wolą – podczas gdy w istocie jest ona czystą świadomością^[2]. To złudzenie prowadzi do wykształcenia egoizmu i poczucia odrębności^[3].

Chociaż dusza i świat są różnymi formami Śiwy, to sam Śiwa przekracza swoje stworzenie i nie jest przez nie ograniczony. Dusza nie istnieje niezależnie od Boga – nie jest bytem wiecznym, lecz stworzonym. W końcowej fazie kosmicznego cyklu (mahapralai), wszystkie trzy przeszkody, w tym anawa, zostają usunięte dzięki łasce Śiwy. Dusza przestaje istnieć jako odrębność, osiąga samospełnienie i jednoczy się z boską rzeczywistością, a po rozwiązaniu świata pozostaje wyłącznie Śiwa, aż do kolejnego cyklu stworzenia^[1].

• Govindan M.: Siddhantha, adwaita i joga. Wywiad z Marshallem Govindanem (Satchidanandą). babajiskriyayoga.net. [dostęp 2025-05-19].
• Sakowicz E. Biuletyn misjologiczno-religioznawczy. „Collectanea Theologica”. 1 (70), s. 171–204, 2000. ISSN 2720-1481.