Anisakis simplex

Anisakis simplex
(Rudolphi, 1809)
Anisakis sp.
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Podkrólestwo	Bilateria
(bez rangi)	pierwouste
Typ	nicienie
Gromada	Secernentea
Rząd	Ascaridida
Rodzina	Anisakidae
Rodzaj	Anisakis
Gatunek	Anisakis simplex

Anisakis simplex – gatunek stosunkowo dużego pasożytniczego nicienia (Nematoda). Postacie dorosłe są białożółte, długość ciała samców waha się w przedziale 34–70 mm, zaś samic – 45–140 mm^[1]. Tylny koniec ciała zaopatrzony jest w tzw. mukron, czyli stożkowaty, kurczliwy wyrostek. Gatunek ten posiada dobrze wykształcony przewód pokarmowy złożony z mięśniowej gardzieli o cylindrycznym kształcie, owalnego (lub niemal cylindrycznego) żołądeczka i prostego jelita. Larwy są przezroczyste, o lekko różowym zabarwieniu, a przez ich ścianę ciała prześwituje jedynie biały żołądeczek^[2].

Jest gatunkiem kosmopolitycznym^[3]. Występuje w morzach i oceanach półkuli północnej^[1], w strefie umiarkowanej i podbiegunowej. Preferuje zimne wody północnego Atlantyku^[2]. W Morzu Bałtyckim jego larwy występują u śledzi, które migrują na tarło z Cieśnin Duńskich i Morza Północnego^[4]. W Polsce obecność tego pasożyta odnotowywano u śledzia, sandacza, dorsza bałtyckiego, belony, ciernika i storni^[2].

Jego pierwszym żywicielem pośrednim są szczętki (Euphausiacea). W ich ciele osiąga długość 15–25 mm i linieje do stadium L2. Kiedy nosiciel zostanie zjedzony przez rybę planktonożerną, nicień w jej ciele linieje po raz drugi. Żywicielami larw L3 są ryby morskie (głównie z rodzin śledziowatych, makrelowatych i dorszowatych), w których występują wzdłuż przewodu pokarmowego, a także na otrzewnej oraz pod torebką wątroby i gonad^[2]. W ciele tych ryb larwy osiągają długość 30–50 mm, średnicę 1–2 mm^[1] i mają postać płaskiej spirali otoczonej cienką torbielą^[2].

Formy dorosłe pasożytują w jelitach waleni (w szczególności delfinów) oraz fok, które zjadły zarażoną rybę^[2]. Czasami odnotowuje się także przypadki rybożernych ptaków i dużych ryb zarażonych dorosłą postacią Anisakis simplex. Wraz z kałem żywicieli ostatecznych do wody dostają się jaja o wymiarach 41–43 × 39–42 μm, składane przez dojrzałe samice. Z jaj tych rozwijają się larwy, zwane potocznie „robakami śledziowymi” (ang. herring worm), które żyją w planktonie aż do zjedzenia przez pierwszego żywiciela pośredniego^[3].

Dla nicieni z rodzaju Anisakis ryby drapieżne często są żywicielem paratenicznym^[2], tak samo jak człowiek^[1].

Larwy w postaci L3 pasożytują w rybach będących pożywieniem dla ludzi. Ich występowanie stwierdzono u około 200 gatunków. Człowiek może zarazić się, zjadając surowe ryby. Larwa ta może przebywać przez długi czas w śluzówce żołądka, powodując chorobę zwaną anisakidozą, objawiającą się rozległymi flegmonami (ropowicami), możliwymi do usunięcia jedynie operacyjnie. Pod koniec XX w. odnotowywano wiele przypadków zachorowań, głównie w Japonii, Holandii, USA, Niemczech^[5] i Korei^[1]. Skłoniło to rządy wielu krajów do wprowadzenia odpowiednich procedur kontroli poławianych ryb^[5].