Anna Markowska
 Bożena Grzyb-Jarodzka „Anna Markowska”, 2012 r. | |
| Data urodzenia |
27 lutego 1960 |
|---|---|
| Profesor | |
| Specjalność: historia sztuki | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1995 – historia sztuki |
| Habilitacja |
2004 – historia sztuki |
| Profesura |
13 czerwca 2016 |
| Nauczycielka akademicka | |
| Uczelnia | |
| Stanowisko |
wykładowca |
| Okres zatrudn. |
1992–1994 |
| Uczelnia | |
| Wydział | |
| Stanowisko |
adiunkt |
| Okres zatrudn. |
1997–2006 |
| Uczelnia | |
| Instytut | |
| Stanowisko |
profesor |
| Okres zatrudn. |
2006– |
| Członkini zarządu | |
| Organizacja pozarządowa | |
| Okres spraw. |
2021–2023 |
| Wiceprezeska | |
| Stowarzyszenie |
Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata |
| Okres spraw. |
2021 |
| Poprzednik |
Waldemar Deluga, Weronika Liszewska |
| Odznaczenia | |
| Uniwersytet Śląski w Katowicach | |
Anna Stanisława Kutaj-Markowska (ur. 27 lutego 1960[1]) – polska historyczka sztuki, krytyczka, kuratorka wystaw, wykładowczyni akademicka, profesor nauk humanistycznych[2].
Życiorys
W 1984 ukończyła historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie była uczennicą Mieczysława Porębskiego[3]. Opiekunem naukowym jej pracy magisterskiej Porządki narodowe w teorii architektury nowożytnej (XV–XVIII w.) był Adam Małkiewicz[3]. W latach 1984–1989 pracowała w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego i uczyła wiedzy o sztuce w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Krakowie. Była także rzeczniczką prasową krakowskiego Biennale i Triennale Grafiki Polskiej i w 1991 redaktorką naczelną związanego z Triennale pisma „Pawilon”. Brak możliwości wyjazdów stypendialnych do Włoch w latach 80. skłonił ją do zajęcia się sztuką polską[3].
W latach 1992–1994 wykładała historię sztuki w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie[3]. 22 czerwca 1995 obroniła przygotowaną w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie i w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi pod kierunkiem Wiesława Juszczaka rozprawę doktorską pt. Druga Grupa Krakowska. Próba monografii[4][5].
W latach 1997–2006 pracowała na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie[2]. 9 grudnia 2004 uzyskała habilitację w IS PAN na podstawie pracy Definiowanie sztuki – objaśnianie świata. O pojmowaniu sztuki w PRL-u[4][6].
Od 2006 wykłada w Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie jest związana z Instytutem Historii Sztuki[6][7][8]. W semestrze jesiennym roku akademickim 2007/2008 była profesorem wizytującym w Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie[3][9], a w 2016/2017 – w Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu[5]. 13 czerwca 2016 została mianowana profesorem nauk humanistycznych[10][5].
W latach 2021–2023 wchodziła w skład zarządu polskiej sekcji Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki (AICA)[1][11]. Od końca 2021 jest wiceprezeską Polskiego Instytutu Studiów nad Sztuką Świata[12].
Wykładała gościnnie na uniwersytetach w Porto, Leon, Kopenhadze, Turynie, Pizie, Sankt Petersburg, Opawie i Ostrawie, na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie oraz w Państwowym Uniwersytecie Pedagogicznym w Tomsku na Syberii[13]. Współpracowała przy organizacji wystawy Gilberta i George'a The Cosmological Pictures w Pałacu Sztuki w Krakowie w 1991 i wystawy Alana Daviego w Galerii M w Krakowie. Pracuje jako tłumaczka i przewodniczka, zajmuje się kuratorstwem wystaw (m.in. Krzysztofa Wałaszka i Doroty Nieznalskiej[5]), pisze recenzje[2], eseje, towarzyszy artystom i artystkom przy ich pracy poprzez wizyty w pracowniach, pisanie tekstów do katalogów, organizowanie spotkań[9].
Przewodnicząca Rady Naukowej Polskiego Instytutu Studiów nad Sztuką Świata[6]. Ekspertka w Polskiej Komisji Akredytacyjnej w dziedzinie nauk o sztuce. Zasiada w składzie Rady Dyscyplin Naukowych w dziedzinie nauk o sztuce (od 2020)[2][6] i Rady Muzeum Współczesnego we Wrocławiu (pierwsza i druga kadencja)[14][15]. Była jurorką m.in. konkursu Pawilonu Polskiego 55. Biennale w Wenecji 2013[16], 45. Biennale Malarstwa Bielska Jesień 2021 (przewodnicząca)[17] i konkursu „Postawy VIII” organizowanego przez Wydział Malarstwa i Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu[18].
Dorobek naukowy
Specjalizuje się w sztuce po 1945. Jej badania z lat 90. XX wieku dotyczyły drugiej Grupy Krakowskiej, w szczególności twórczości Jonasza Sterna i Jadwigi Maziarskiej. Jej rozprawa habilitacyjna, poświęcona sztuce polskiej okresu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, rozpatruje teoretyczne i ideologiczne podłoże metod badawczych i konserwatorskich, w tym koncepcje dzieła sztuki, a także strategie artystyczne i badawcze władzy i jej przeciwników na przykładzie renowacji Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego[3]. W 2023 ukazała się jej obszerna reinterpretacja powojennej sztuki polskiej w kontekście rewolucji komunistycznej, którą rozumie przede wszystkim jako siłowe przyspieszenie nowoczesnego projektu ujednolicenia społecznego[19][20].
Zredagowała specjalny numer czasopisma IHS UW „Quart” (2021, nr 59), poświęcony m.in. porażce oraz epistemologiom niewiedzy[8].
Publikacje
Książki
- Język Neuera. O twórczości Jonasza Sterna, Uniwersytet Śląski, Cieszyn 1998 (ss. 114), ISBN 83-911105-1-6
- Sztuka w Krzysztoforach. Między stylem a doświadczeniem, Stowarzyszenie Artystyczne „Grupa Krakowska”, Kraków 2000 (ss. 223), ISBN 83-88320-60-2
- Definiowanie sztuki – objaśnianie świata. O pojmowaniu sztuki w PRL-u, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2003 (ss. 398), ISBN 83-226-1209-5
- Komedia sublimacji. Granica współczesności a etos rzeczywistości w sztuce amerykańskiej, DiG, Warszawa 2010 (ss. 390), ISBN 978-83-7181-627-7
- (red.) Trickster Strategies in the Artists' and Curatorial Practice, Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, Warszawa 2012 (ss. 298), ISBN 978-83-62737-26-0
- Dwa przełomy. Sztuka polska po 1955 i 1989 roku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2012 (ss. 498), ISBN 978-83-231-2762-8
- (red.) Politics of Erasure from „Damnatio memoriae” to Alluring Void, Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, Warszawa 2014 (ss. 357), ISBN 978-83-62737-66-6
- (red.) Sustainable Art: Facing the Need for Regeneration, Responsibility and Relations, Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, Warszawa 2015 (ss. 302), ISBN 978-83-62737-89-5
- (red., z Zofią Reznik) Sztuka polska na ziemiach zachodnich i północnych w latach 1945-1981 = Polish Art in the Western and Northern Territories from 1945 to 1981, Warszawa 2016 (ss. 305)
- (z Joanną Filipczyk) Jan Cybis. Malarstwo ze zbiorów Muzeum Śląska Opolskiego, Muzeum Śląska Opolskiego, Opole 2017 (ss. 142)
- (z Barbarą Piwowarską, Martą Smolińską i Matyldą Taszycką) Jadwiga Maziarska. Strefa presji = Jadwiga Maziarska: Pressure Zone, Galeria Piekary, Poznań 2018 (ss. 266), ISBN 978-83-950525-3-8
- Sztuka podręczna Wrocławia. Od rzeczy do wydarzenia, Anex, Wrocław 2019 (ss. 324), ISBN 978-83-952913-0-2
- Dlaczego Duchamp nie czesał się z przedziałkiem?, Universitas, Kraków 2019 (ss. 516), ISBN 97883-242-3584-1
- (z Martą Smolińską) Magdalena Abakanowicz. Moje formy to kolejne skóry, które z siebie zdejmuję = My Forms Are the Successive Skins I Take Off (katalog wystawy (Galeria Piekary, Poznań, 2021), red. Magdalena Piłakowska, Fundacja 9/11 Art Space, Poznań 2021 (ss. 425), ISBN 978-83-954750-6-1
- Natalia LL, Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu, Wrocław 2022 (ss. 116), ISBN 978-83-65638-94-6
- Sztuka i rewolucja. Wieloperspektywiczne ujęcie sztuki polskiej zaraz po wojnie, Universitas, Kraków 2023 (ss. 654), ISBN 978-83-242-3944-3
Wybrane artykuły
- Uniwersalizująca narracja i terytorialny opór, „Opolski Rocznik Muzealny” T. XXI – Sztuka na Śląsku po 1945 roku, red. J. Filipczyk, Opole 2015, s. 9–25
- 3 kobiety i inne wystawy duetu Toniak-Szczęśniak, „Sztuka i Dokumentacja”, 15, 2016, s. 79–96
- Kontekstualizm – sztuka w kontekście politycznym i społecznym w Polsce lat 70. XX wieku, „Zeszyty Artystyczne”, nr 32, 2018, s. 34–59
- Sztuka jako niedogodność, czyli jak wysadzić w powietrze kopułę wzniosłości, „Czas Kultury”, 2021, nr 12
Wystawy
- 2012–2013 – kuratorka wystawy Gdzie jest PERMAFO, Muzeum Współczesne Wrocław[21]
- 2015–2016 – kuratorka wystawy Doroty Nieznalskiej Przeszłość, która nie chce przeminąć, Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie[22]
- 2022 – kuratorka wystawy Rozbijając mrok. Anna Szpakowska-Kujawska, 66P Subiektywna Instytucja Kultury, Wrocław[23]
Odznaczenia
28 marca 2025 otrzymała srebrny medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[24].
Życie prywatne
Około 1980 zawarła małżeństwo z absolwentem historii sztuki UJ[25] Wojciechem Markowskim (ur. 1951[26]), z którym ma syna[27].
28 stycznia 2018 poślubiła Jerzego Kosałkę w parafii ewangelicko-augsburskiej pw. Opatrzności Bożej we Wrocławiu[28].
Przypisy
- 1 2 Sekcja Polska Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA (0000137733) [online], Krajowy Rejestr Sądowy [dostęp 2025-03-03].
- 1 2 3 4 Prof. dr hab. Anna Kutaj-Markowska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-07-04].
- 1 2 3 4 5 6 dr hab. Anna Markowska, profesor w Uniwersytecie Wrocławskim. Biografia [online], Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego [zarchiwizowane z adresu 2016-06-01].
- 1 2 Tytuły i stopnie naukowe nadane w IS PAN od 1960 roku [online], Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk [dostęp 2025-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2025-02-27].
- 1 2 3 4 Zeszyty Artystyczne / nr 32 by Zeszyty Artystyczne – Issuu [online], issuu.com, s. 34 [dostęp 2022-07-03] (ang.).
- 1 2 3 4 Anna Kutaj-Markowska, [w:] portal „Ludzie Nauki”, MNiSW / OPI PIB [dostęp 2025-02-27].
- ↑ Uniwersytet Wrocławski.
- 1 2 Anna Markowska, Autor w serwisie Kalejdoskop Kultury [online], Kalejdoskop Kultury [dostęp 2022-07-03] (pol.).
- 1 2 go.wroclaw.pl/ Warsztaty czytania obrazów z Anną Markowską – Happy Ending Story [online] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-03].
- ↑ M.P. z 2016 r. poz. 729
- ↑ Zarząd [online], AICA [dostęp 2022-07-03] (pol.).
- ↑ Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata (0000390292) [online], Krajowy Rejestr Sądowy [dostęp 2025-03-05].
- ↑ Profesura gościnna: prof. dr hab. Anna Markowska • Instytut Historii Sztuki UAM w Poznaniu [online], arthist.amu.edu.pl [dostęp 2022-07-03].
- ↑ MWW – Muzeum Współczesne Wrocław – członkowie Rady Muzeum pierwszej kadencji 2014–2018 [online], muzeumwspolczesne.pl [dostęp 2022-07-04].
- ↑ MWW – Muzeum Współczesne Wrocław – Rada Muzeum [online], muzeumwspolczesne.pl [dostęp 2022-07-03].
- ↑ 55. Biennale w Wenecji: Bomby dźwiękowe Konrada Smoleńskiego [online], Onet Kultura, 14 maja 2013 [dostęp 2022-07-04] (pol.).
- ↑ Bielska Jesień 2021 [online], www.bielskajesien.pl [dostęp 2022-07-03].
- ↑ g, POSTAWY 8 [online], Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu [dostęp 2022-07-03] (pol.).
- ↑ Anna Markowska, Sztuka i rewolucja. Wieloperspektywiczne ujęcie sztuki polskiej zaraz po wojnie, Kraków: Universitas, 2023, s. 7–11, 42, 45.
- ↑ Sztuka i rewolucja. Wieloperspektywiczne ujęcie sztuki polskiej zaraz po wojnie [online], Ludzie Nauki [dostęp 2025-02-27].
- ↑ MWW – Muzeum Współczesne Wrocław – Gdzie jest PERMAFO? [online], muzeumwspolczesne.pl [dostęp 2022-07-04].
- ↑ „Dorota Nieznalska. Przeszłość, która nie chce przeminąć” – Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie [online] [dostęp 2022-07-03] (pol.).
- ↑ Rozbijając mrok. Anna Szpakowska-Kujawska [online], 66p.pl [dostęp 2022-07-04].
- ↑ Srebrna „Gloria Artis” dla prof. Anny Markowskiej [online], Instytu Historii Sztuki UWr [dostęp 2025-04-02].
- ↑ Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im. J. Matejki w Nowym Wiśniczu. Dyrektorzy [online], gov.pl [dostęp 2025-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2025-03-05].
- ↑ Stowarzyszenie Sztuka i Edukacja (0000251544) [online], Krajowy Rejestr Sądowy [dostęp 2025-03-05].
- ↑ Marek Minakowski, Wojciech Markowski [online], Wielka Genealogia Minakowskiej [dostęp 2025-03-05].
- ↑ Śluby, „Słowo Parafialne. Parafia Ewangelicko-Augsburska Opatrzności Bożej we Wrocławiu”, 105 (1), 2018, s. 36.