Antoni Antczak
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| poseł na Sejm II kadencji (1928–1930) i do Krajowej Rady Narodowej (1945–1946) | |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
 | |
Antoni Antczak, ps. Ida, Adamski, Antoni, Dyrektor[1] (ur. 15 maja 1890 w Wolenicach, zm. 31 sierpnia 1952 we Wronkach) – polski dziennikarz i działacz chadecki, samorządowiec, poseł na Sejm II kadencji (1929–1930) i do Krajowej Rady Narodowej (1945–1946), delegat okręgowy na Pomorze Delegatury Rządu na ziemie włączone do III Rzeszy[2].
Życiorys
Po odbyciu służby wojskowej 1914 wyjechał w celach zarobkowych do Westfalii[3]. Tam pracował jako górnik i działał w Narodowym Stronnictwie Robotników[1][4]. W kwietniu 1920 zamieszkał w Toruniu, gdzie był udziałowcem, a później dyrektorem Drukarni Robotniczej, wydającej m.in. „Ekspress Pomorski”, „Głos Robotniczy” i „Obrony Ludu”[3][1]. W latach 1926–1928 pełnił funkcję redaktora naczelnego „Głosu Robotnika”. W latach 1925–1935 i 1937–1939 kierował Towarzystwem Śpiewaczym „Moniuszko”[1], pełnił również funkcję prezesa Pomorskiego Związku Śpiewaczego i Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego[3] (według innego źródła w Pomorskim Towarzystwie Muzycznym pełnił stanowisko wiceprezesa)[4].
W latach 1926–1929 był przewodniczącym Rady Miasta Torunia[1]. W latach 1929–1930 pełnił mandat posła na Sejm II kadencji (1929–1930)[3]. 10 października 1937 został prezesem Zarządu Wojewódzkiego Stronnictwa Pracy[1].
Po wybuchu II wojny światowej ewakuował się do Równego, bezskutecznie próbując dostrzec do Warszawy. Do Torunia wrócił po ataku wojsk sowieckich na Polskę 17 września 1939 roku[1]. W listopadzie 1940 roku zatrzymał się w Warszawie[1] (według innego źródła do Warszawy zbiegł na przełomie 1939 i 1940 roku)[4]. W 1941 roku wyznaczono go na stanowisko Okręgowego Delegata Rządu dla Pomorza[5]. Stanowisko to odpowiadało funkcji wojewody pomorskiego. Funkcję te pełnił do wybuchu powstania warszawskiego[3]. Kilkakrotnie udawał się w misje na teren województwa pomorskiego[6]. Działał w podziemnej organizacji wojskowej „Grunwald”[4].
Po upadku powstania warszawskiego przebywał w obozie przejściowym w Pruszkowie (Dulag-121)[4].
W latach 1944–1945 przebywał na robotach przymusowych w Leneburgu[3][4]. Do Polski wrócił w marcu 1945 roku[4]. 15 lipca 1945 został wybrany wiceprezesem Stronnictwa Pracy i z jego nominacji wszedł w skład Krajowej Rady Narodowej, w której zasiadał do września 1946. 31 sierpnia 1948 został aresztowany przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego[4][6]. 6 kwietnia 1951 roku skazano go na 15 lat więzienia za „prowadzenie nielegalnej działalności w latach 1945-1948” (nielegalne Zjednoczenie Zawodowe Polskie), a także „za współpracę z Gestapo w czasie okupacji”[4][6]. Zamęczony 31 sierpnia 1952 roku zmarł we Wronkach[6]. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 171-2-5)[7].
20 marca 1958 roku został pośmiertnie uniewinniony i zrehabilitowany[6].
Odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie)[4]
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Komorowski 1993 ↓, s. 19.
- ↑ Grabowski 2003 ↓, s. 106.
- 1 2 3 4 5 6 Tablica pamięci przywódców Podziemnego Państwa Polskiego na Pomorzu i Kujawach, zse.bydgoszcz.pl [zarchiwizowane 2009-09-24].
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Antoni Antczak [online], 1944.pl.
- ↑ Komorowski 1993 ↓, s. 19-20.
- 1 2 3 4 5 Komorowski 1993 ↓, s. 20.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ANTONI ANTCZAK, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-04-15].
Bibliografia
- Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, Warszawa 2003.
- Krzysztof Komorowski, Konspiracja pomorska 1939–1947, Gdańsk: Novus Orbis, 1993.