Antoni Herliczka

Antoni Jan Herliczka (ur. ok. 1723-1724, zm. 14 marca 1808 w Haćkach^[1]) – malarz czynny w Polsce w XVIII w.

Brak jest informacji nt. wczesnych etapów życia i nauki Herliczki^[2]. Przypuszcza się, że pochodził prawdopodobnie z Czech^[3][4]. Pierwsze źródłowe wzmianki o nim są z dokumentów z 1749 i informują, że był czeladnikiem malarza Jerzego Wilhelma Neunhertza w Warszawie^[5] i w tym samym roku otrzymał pierwsze samodzielne zlecenie od Jana Klemensa Branickiego^[6]. Z tym magnatem i jego rodziną związał się odtąd na stałe^[7] (od 1753 umową jako malarz nadworny^[8]), choć czasami, zwłaszcza po śmierci J.K. Branickiego przyjmował też zamówienia innych osób^[9], w tym króla Stanisława Augusta Poniatowskiego^[10]. Mieszkał w Białymstoku w domu miejskim należącym do Branickiego, który ostatecznie otrzymał na własność w 1771^[11]. Pod koniec życia osiadł w Haćkach, gdzie już wcześniej dzierżawił wójtowstwo, a w 1780 otrzymał je na własność wraz z ziemią^[12].

Ożenił się z mieszkanką Białegostoku Marianną z d. Paszkowską, ślub wzięli w 1754^[13], miał 3 córki i pięciu synów. Najstarszy z nich, Józef Henryk, został malarzem^[14].

A. Herliczka reprezentował sztukę późnego baroku^[15]. Zdecydowaną większość prac malarskich stworzył w Białymstoku i jego okolicach. Wykonywał głównie malowidła naścienne, ale tworzył również portrety, obrazy religijne i pejzaże, także kopie obrazów innych artystów^[16][17], a czasami malował pojazdy konne (karetę i kolaskę) Branickich^[18].

• 1750 - malowidła naścienne w kościele św. Stanisława w Siedlcach^[19]
• 1751 - freski w kościele w Białymstoku^[20]
• 1754 - malowidła naścienne w pałacu Branickich w Warszawie, prawdopodobnie pracował tam już wcześniej, w okresie 1746-1748, ale pod kierunkiem Neunhertza^[21]
• od 1754 - malowidła naścienne w kompleksie pałacowym Branickich w Białymstoku, malował tam kolejne pomieszczeniach z przerwami co najmniej do 1773 ^[22].
• 1755 i 1766 - freski w pałacyku Braniewskich w Stołowaczu^[23]
• 1756-1758 - freski w pałacu Branickich w Choroszczy i w kościele w tej miejscowości (pracował tam również w 1763 i 1764) ^[24]
• 1761 - freski w kościele św. Katarzyny i Świętej Trójcy w Tyczynie^[25][26]
• 1774 - malowidła w dworze w Jordanowicach^[27]
• 1776, 1777 malowidła naścienne w warszawskim Pałacu Myślewickim na terenie Łazienek Królewskich na zamówienia króla S. Poniatowskiego^[28]
• malowidła na fasadach niektórych budynków w Białymstoku^[29]
• 1792 - obrazy ołtarzowe dla kościoła św. Wawrzyńca w Dolistowie^[30]

W starszej literaturze (np. ^[31]) twierdzono, że wszystkie prace Herliczki zostały zniszczone lub zaginęły, jednak w XXI w. wykazano, że część dorobku artysty przetrwała^[32][33].

• Nieciecki J., 2006: Koleje życia Antoniego Herliczki, malarza polskiego XVIII wieku. Roczniki Humanistyczne, 54 (4), str. 225-290.
• Prószyńska Z., 1979: Herliczka Antoni. W: Bartnicka-Górska H. i in.: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, tom III. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Polska Akademia Nauk, str. 52, 53.