Antoni Marianowicz
| Data i miejsce urodzenia |
23 grudnia 1923 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
3 czerwca 2003 |
| Zawód, zajęcie |
pisarz |
| Odznaczenia | |
        | |
| Strona internetowa | |
Antoni Marianowicz, właśc. Kazimierz Jerzy Berman (ur. 23 grudnia 1923[1] albo 4 stycznia 1924 w Warszawie, zm. 3 czerwca 2003 tamże) – polski poeta, prozaik, dramaturg, tłumacz i satyryk.
Życiorys
Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej wyznania ewangelicko-reformowanego. Był synem przedsiębiorcy Gustawa Bermana (1885–1941) i Natalii Pauliny z domu Brin. Ukończył Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie, egzamin maturalny zdając w 1942 na tajnych kompletach w warszawskim getcie. Tam też zaczął studiować prawo na kursach adwokata Mieczysława Ettingera. W lipcu 1942 wydostał się z matką z getta (ojciec zmarł w 1941)[2], używając fałszywych dokumentów na nazwisko Mieczysław Chmielewski, a później Antoni Marianowicz, które oficjalnie przybrał po zakończeniu wojny.
Po wojnie, od lutego 1945 mieszkał w Łodzi i pracował w agencji prasowej Polpress. W tym czasie rozpoczął współpracę z satyrycznym tygodnikiem „Szpilki”. W 1946 wyjechał do Brukseli jako korespondent Polskiej Agencji Prasowej, a później jako attaché Poselstwa RP w Brukseli. W 1947 wstąpił do PPR, a później PZPR, pozostając jej członkiem do 1980.
Do Warszawy wrócił w 1948, pracując jako redaktor „Przeglądu Międzynarodowego” i „Szpilek”. Od 1955 utrzymywał się z pisarstwa. Przekładał utwory literackie anglosaskie i niemieckojęzyczne, zajmował się adaptacjami sztuk teatralnych i musicali dla teatrów komediowych i muzycznych (m.in. warszawskiej Syreny), przez wiele lat współpracując z Januszem Minkiewiczem; przetłumaczył sztuki: My Fair Lady, Człowiek z La Manchy, Hello, Dolly i Skrzypek na dachu[3]. Pisał teksty satyryczne dla radiowych, telewizyjnych i estradowych kabaretów, m.in. teatrzyku Jeremiego Przybory Eterek, kabaretu Stańczyk, programu telewizyjnego Wielokropek i Delikatesy. Był autorem telewizyjnych przedstawień i szopek noworocznych. Jeremi Przybora z myślą o Marianowiczu napisał piosenkę „Kaziu, zakochaj się” dla Kabaretu Starszych Panów[4].
Należał do wielu stowarzyszeń twórczych, m.in. Związku Literatów Polskich, PEN Clubu, Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, w latach 1974–1978 będąc jego wiceprzewodniczącym, od 1984 do 1992 – członkiem zarządu, a od 1996 aż do śmierci w 2003 – prezesem.
Był trzykrotnie żonaty; jego trzecią żoną została dziennikarka Margarita Rajewa[4].
Zmarł w Warszawie, pochowany 9 czerwca 2003 na cmentarzu ewangelicko-reformowanym[5] (kwatera W-5-5)[6].
Twórczość
Tworzył głównie formy satyryczne: wiersze, utwory estradowe, opowiadania; wydał kilkanaście zbiorów ze swoją twórczością. Napisał, przetłumaczył lub zaadaptował na scenę 45 utworów, wśród których można znaleźć można takie tytuły jak: Arszenik i stare koronki, Madame Sans-Gêne, My Fair Lady, Hello Dolly!, Zorba. Przełożył na język polski humoreski i opowiadania Marka Twaina, purnonsensowe wiersze Edwarda Leara i Lewisa Carrolla, a także Alicję w Krainie Czarów – w jego twórczości, zarówno translatorskiej, jak i własnej, sporą część stanowiły utwory dla dzieci. Antoni Marianowicz jest także autorem wspomnień: Pchli targ (WRiTV, Warszawa 1991), Życie surowo wzbronione (Czytelnik, Warszawa 1995), Polska, Żydzi i cykliści. Dziennik roku przestępnego 1996 (Iskry, Warszawa 1999), Wyciąg na szklaną górę. Dziennik roku przestępnego 2000 (Sens, Poznań 2002). Wydał również kryminał Igranie z ogniem (1964) w serii Z jamnikiem.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (28 sierpnia 1998)[7]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1974)[8]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[9]
- Złoty Krzyż Zasługi[9]
- Srebrny Krzyż Zasługi (19 lipca 1946)[10]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (12 stycznia 1955)[11]
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”[9]
- Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1978)[12]
- Medal Stowarzyszenia Autorów ZAiKS (1988, 1998)[13]
- Honorowa Odznaka ZAiKS-u (1978)[13]
Nagrody
- Nagroda Komitetu do spraw Radia i Telewizji za Szopkę Sylwestrową w TV (1963)[14]
- Nagroda Komitetu do spraw Radia i Telewizji za całokształt twórczości telewizyjnej w dziedzinie małych form satyrycznych (1965)
- Nagroda Specjalna ZAiKS-u (1998)[13]
Przypisy
- ↑ Biografia Antoniego Marianowicza. [dostęp 2016-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-02)].
- ↑ Antoni Marianowicz, Antoni Bojańczyk, Sądy wolności, „Palestra”, 40/5–6 (461–462), 1996, s. 93–97.
- ↑ Krystyna Gucewicz: Dlaczego się kochają, czyli życie na różowo. Wydawnictwo Zetdezet, 1995, s. 17. ISBN 83-85056-40-8.
- 1 2 Krystyna Gucewicz: Dlaczego się kochają, czyli życie na różowo. Wydawnictwo Zetdezet, 1995, s. 15. ISBN 83-85056-40-8.
- ↑ Marianowicz, Antoni - Osoby - Cyfrowa Biblioteka Polskiej Piosenki [online], bibliotekapiosenki.pl [dostęp 2025-05-08].
- ↑ Cmentarz ewangelicko-reformowany w Warszawie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], warszawa.grobonet.com [dostęp 2025-05-08].
- ↑ M.P. z 1998 r. nr 39, poz. 531 „za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w działalności artystycznej”.
- ↑ Dziennik Polski, rok XXX, nr 175 (9456), s. 2.
- 1 2 3 Kazimierz Jerzy Antoni «Antoni Marianowicz» Berman M.J. Minakowska, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2025-05-08].
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 16, poz. 35 „za działalność propagandowo prasową”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 70, poz. 888 - Uchwała Rady Państwa z dnia 12 stycznia 1955 r. nr 0/105 - na wniosek Zarządu Głównego Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa”.
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 7, 15 lipca 1978, s. 8.
- 1 2 3 Laureaci Nagród ZAiKS-u [online], www.zaiks.org.pl [dostęp 2025-05-08].
- ↑ Antoni Marianowicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2025-05-08].
Bibliografia
- Strona o Antonim Marianowiczu. marianowicz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-27)].