Antoni Tijewski

Antoni Tijewski

porucznik kawalerii rezerwy
Data i miejsce urodzenia	31 grudnia 1901 Derbent
Data i miejsce śmierci	20–22 kwietnia 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	14 Pułk Ułanów Jazłowieckich
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Antoni Tijewski^[1], także Tyjewski^[2][3] (ur. 31 grudnia 1901 w Derbencie, zm. 20–22 kwietnia 1940 w Katyniu) – porucznik kawalerii rezerwy^[4] Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Syn Antoniego i Salomei z Zajączkowskich urodzony w Derbencie, w ówczesnym obwodzie dagestańskim^[5][6]. Absolwent szkoły realnej w Rostowie nad Donem^[7][8]. Od 1918 w Wojsku Polskim. Służył w dywizjonie jazdy 4 Dywizji Strzelców Polskich gen. Żeligowskiego. Walczył w latach 1918–1919 na Kubaniu, w Besarbii i Galicji, a następnie w 1920 w czasie wojny z bolszewikami w szeregach 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich^[6]. Za odwagę wykazaną w walce odznaczono go Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari^[9][10]. W uzasadnieniu nadania orderu wojskowego Virtuti Militari V kl. napisano^[10][4]:

Po zakończeniu działań wojennych, w 1921 zwolniony do rezerwy. W okresie międzywojennym pracował jako urzędnik w magistracie w Zdołbunowie, w PKU Równe i PKU Dubno na stanowisku referenta I referatu^[5]. 7 lipca 1926 prezydent RP mianował go podporucznikiem w rezerwie ze starszeństwem z 1 lipca 1925 i 399. lokatą w korpusie oficerów kawalerii, a minister spraw wojskowych wcielił do 21 pułku ułanów w Równem^[11][12]. W 1933 ukończył kurs dowódców szwadronów ckm dla oficerów rezerwy w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie^[10]. Na stopień porucznika rezerwy został awansowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 34. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^{[13][6][8][4]}. Jako oficer rezerwy odbył ćwiczenia w 21 puł.^[10] Ponadto aktywnie działał społecznie w wielu organizacjach, m.in. w Związku Oficerów Rezerwy, Związku Osadników Wojskowych^[8] oraz Lidze Morskiej i Kolonialnej jako wiceprezes^[4].

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej, w wyniku aresztowaniu przez NKWD – prawdopodobnie – w Dubnie we wrześniu 1939^[8]. Od grudnia 1939 przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku^[8], skąd 25 lutego 1940 wysłał ostatnią pocztówkę^[8]. Między 19 a 21 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego^[8] – lista wywózkowa 035/3 z 16 kwietnia 1940^[6][8], pozycja 23^[14][4]. Między 20 a 22 kwietnia 1940 został zamordowany w Katyniu^[8][6] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu^[15][16]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne^[17][18]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców^[19] pod numerem 3730^{[20][21][8][22]} – dosł. opisany jako Fijewski Antoni urodzony 13 stycznia 1901^[20] (raport dzienny z 1 czerwca 1943)^[8]. Przy jego szczątkach znaleziono: „legit. i Krzyż Virtuti Militari, legit. urzędn. państw. nieczytelna, prawo jazdy, legit. Zw. Prac. Umysł. Admin. Wojsk. R.P., pismo-przepustkę MSWojsk., świad. szczep. w Kozielsku, list, ryngraf M. B. Ostrobramskiej"^[23]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 03730, wskazany jako por. Fi/y/jewski^[8] Antoni, urodz. 13 stycznia 1901, zam. Dubno, Piłsudskiego Nr. 20^[23].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 2550 (1921)^{[5][9][4][24]}
• Krzyż Walecznych^[6][4][25]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[5]
• Medal Zwycięstwa^[5]

9 grudnia 1935 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”^[26].

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień kapitana^[27][28]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007^[29] w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[30][31].

13 kwietnia 2016, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w ogrodzie Pałacu Prezydenckiego został zasadzony Dąb Pamięci poświęconego wszystkim Ofiarom Zbrodni Katyńskiej, certyfikat z numerem 1^[32][33][34].

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu

• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2025-03-16].
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Kazimierz Banaszek, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
• Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.