Selery zwyczajne

Selery zwyczajne
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

selerowce

Rodzina

selerowate

Rodzaj

selery

Gatunek

selery zwyczajne

Nazwa systematyczna
Apium graveolens L.
Sp. Pl.: 264 (1753)[3]

Selery zwyczajne[4][5], seler zwyczajny[4] (Apium graveolens L.[6]) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

W stanie dzikim rośnie w południowej i środkowej Europie, w Azji Zachodniej i Środkowej, na Kaukazie, w północnej Afryce[3][7]. Gatunek rozprzestrzeniony został na wszystkie kontynenty w strefach umiarkowanych obu półkul[7][3]. W Polsce rośnie tylko w uprawie[4], ale naturalne stanowiska miał blisko polskich granic na wyspie Uznam[8].

Morfologia

Kwiaty selerów zwyczajnych
Pokrój
Naga roślina zielna o charakterystycznym zapachu. Łodyga wzniesiona, osiąga do 1 m wysokości. Jest kanciasta, zwykle pusta w środku i silnie rozgałęziona[8].
Korzeń
U roślin dziko rosnących wrzecionowaty, rozgałęziający się i drewniejący, u odmian uprawnych mięsisty[8].
Liście
Nagie, błyszczące i ciemnozielone. Dolne długoogonkowe, górne z pochwiastymi nasadami. Blaszki dolnych liści początkowo trójdzielne, na później rozwijających się liściach pierzastodzielne. Odcinki liści okrągławe, trójwrębne lub trójdzielne o łatkach kształtu rombowatego, wcinanych. Liście górne trójlistkowe lub trójłatkowe, o odcinkach klinowatych u nasady, trójdzielnych lub trójwrębnych, z łatkami lancetowatymi i całobrzegimi[8].
Kwiaty
Drobne, zebrane w baldaszki, a te w liczbie 6–14 w baldachy złożone. Baldachy są niewielkie, szypułki są krótkie. Brak pokryw i pokrywek. Kwiaty osiągają 0,5 mm długości. Płatki korony są białe, żółtawo- lub zielonawobiałe[8].
Owoce
Rozłupki z boku spłaszczone, osiągające do 2 mm średnicy[8].

Biologia i ekologia

Roślina dwuletnia (w uprawie zwykle jednoroczna). Kwitnie od czerwca do września[8]. Siedlisko: halofit rosnący na nadmorskich łąkach i terenach podmokłych, a także solniskach w głębi lądu. Liczba chromosomów 2n= 22[5].

Zmienność

Odmiana korzeniowa selerów zwyczajnych

Odmiany botaniczne[7][9]:

  • seler typowy (Apium graveolens L. var. graveolens) – odmiana dziko rosnąca
  • seler korzeniowy (Apium graveolens L. var. rapaceum (Mill.) Gaudin) – tylko w uprawie
  • seler naciowy (Apium graveolens L. var. dulce (Mill.) Pers.) – w uprawie, czasami dziczejący
  • seler liściasty (Apium graveolens L. var. secalinum (Alef.) Mansf.) – tylko w uprawie

Zastosowanie

Wartości odżywcze

Wartość odżywcza
Seler korzeniowy
(100 g)
Wartość energetyczna 125 kJ (30 kcal)
Białka 1,6 g
Węglowodany 7,7 g
Tłuszcze 0,3 g
Woda 89,5 g
Dane liczbowe na podstawie: [10]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[11]
Wartość odżywcza
Seler naciowy
(100 g)
Wartość energetyczna 69 kJ (16 kcal)
Białka 1,0 g
Węglowodany 3,6 g
Tłuszcze 0,2 g
Woda 94,3 g
Dane liczbowe na podstawie: [10]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[11]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
  3. 1 2 3 Apium graveolens L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-07-10].
  4. 1 2 3 Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 34, ISBN 978-83-62975-45-7.
  5. 1 2 Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  6. ↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
  7. 1 2 3 Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
  8. 1 2 3 4 5 6 7 Marian Koczwara, Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 57.
  9. 1 2 Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  10. 1 2 Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 512-513. ISBN 978-83-200-5311-1.
  11. 1 2 Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.