Bateria Goeben

Bateria Goeben

Batterie Goeben

Wieża dowodzenia baterii Goeben
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Lokalizacja	wyspa Wolin
Typ	bateria
Data budowy	1938–1939
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Bateria Goeben
Położenie na mapie Polski Bateria Goeben
53°54′33″N 14°19′03″E/53,909167 14,317500

Bateria Goeben (niem. Batterie Goeben) – wybudowana w latach trzydziestych XX wieku na wyspie Wolin bateria ciężkiej artylerii nadbrzeżnej przeznaczonej do zwalczania okrętów liniowych na Zatoce Pomorskiej.

Decyzję o budowie baterii niemieckie władze wojskowe podjęły w 1935 roku, chcąc wzmocnić ochronę Zatoki Pomorskiej i portu w Świnoujściu przed wrogimi okrętami w spodziewanym konflikcie zbrojnym. Bateria wybudowana została w latach 1938–1939 i składała się z dwóch części: wieży dowodzenia i stanowisk artyleryjskich.

Ośmiokondygnacyjna, betonowa budowla o charakterystycznym kształcie dzwonu, w pełni autonomiczna. Ukształtowanie ścian zewnętrznych wieży upodabniało ją do latarni morskiej oraz zwiększało zdolność rykoszetowania pocisków artyleryjskich i bomb lotniczych^[1] .

Pierwotne przeznaczenie poszczególnych kondygnacji:

• I kondygnacja (piwnica) – pomieszczenia techniczne (maszynownia, magazyny, urządzenia wentylacyjne),
• II kondygnacja – centrala dowodzenia,
• III kondygnacja – pomieszczenia socjalne,
• IV, V, VI kondygnacja – pomieszczenia załogi,
• VII kondygnacja – pomieszczenia pogotowia obsługi,
• VIII kondygnacja – na tym poziomie, osłoniętym pancerną kopułą, znajdował się optyczny dalmierz^[1]  artyleryjski o bazie (szerokości) 12 metrów. Umożliwiał on obserwację obiektów znajdujących się w odległości do 45–50 kilometrów.

Wieża znajduje się na wzniesieniu o wysokości 12 metrów n.p.m., w odległości około 750 metrów od brzegu morskiego. Wysokość samej wieży wynosiła pierwotnie około 18 metrów.

Umiejscowione zostały w lesie, w odległości około 2,5 kilometra^[1]  od brzegu morskiego, co miało uniemożliwiać wrogim okrętom dostrzeżenie błysków z luf podczas wystrzałów. Na stanowiskach zainstalowano trzy armaty o kalibrze 283 milimetrów, strzelające pociskami o wadze 284 kilogramów i zasięgu 36 kilometrów. W 1940 roku Niemcy zdemontowali armaty i przenieśli je do Norwegii.

Stanowiska artyleryjskie połączone były torami kolejki wąskotorowej. Oprócz samych dział znajdowały tu się również różnorakie budowle pomocnicze (schrony amunicyjne, kotłownia, elektrownia, pomieszczenia mieszkalne załogi, warsztaty, magazyny i tym podobne). Załoga baterii Goeben liczyła łącznie 250 osób.

W 2001 roku rozpoczęto remont wieży dowodzenia. Usunięto przedpancerz dalmierza, a w roku 2003 nadbudowano ażurową, stalową konstrukcję, na szczycie której umieszczono punkt ostrzegania pożarowego (tak zwaną dostrzegalnię)^[1] . Obecnie dawna wieża dowodzenia baterii (zwana popularnie dzwonem) pełni rolę edukacyjno-turystyczną i jest dostępna w sezonie letnim dla zwiedzających. Obiekt leży na ścieżce dydaktycznej Szlak Fortyfikacyjny Twierdzy Świnoujście.

Nazwa baterii pochodzi od nazwiska generała Augusta Karla von Goebena, dowódcy korpusu, a później armii, zasłużonego w wojnie francusko-pruskiej (1870–1871).

• JarosławJ. Chorzępa JarosławJ., Fortyfikacje. Przewodnik po Polsce. Zachodniopomorskie tajemnice, Warszawa: Pracownia Kartograficzna Carta Blanca Jacek Sztolcman, 2005, ISBN 83-89917-08-4 .
• Forteczny szlak, [w:] MichałM. Rembas MichałM., Zachodniopomorskie tajemnice, wyd. 1, Szczecin: Walkowska Wydawnictwo / JEŻ, 2011, ISBN 978-83-61805-30-4, OCLC 802158084 .

• Witryna Nadleśnictwa Międzyzdroje – obecnego gospodarza obiektu. szczecin.lasy.gov.pl.
• Wieża dowodzenia baterii Goeben z lotu ptaka w serwisie YouTube