Biełaruśkalij

Biełaruśkalij
Беларуськалій
ilustracja
Państwo

 Białoruś

Siedziba

Soligorsk

Data założenia

1958

Forma prawna

spółka akcyjna

Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Biełaruśkalij”
Ziemia52°46′55″N 27°32′25″E/52,781944 27,540278
Strona internetowa

Biełaruśkalij (biał. Беларуськалій) – białoruskie przedsiębiorstwo przemysłowe specjalizujące się w produkcji nawozów potasowych.

W 1949 roku w okolicach Starobina odkryto złoża soli potasowych, 11 maja 1949 rozpoczęto tam odwierty poszukiwawcze, a 9 lipca wydobyto pierwsze kryształy sylwinitu. 21 czerwca 1958 podjęto decyzję o wybudowaniu fabryki nawozów potasowych. 30 kwietnia 1960 została uruchomiona kopalnia soli Soligorsk, rozpoczęto wówczas wydobycie. 7 marca 1963 Rada Najwyższa BSRR zdecydowała o przekształceniu osady wokół terenów przemysłowych w miasto Soligorsk[1].

Pierwsze nawozy potasowe wyprodukowano w grudniu 1967. Zakład obejmuje sześć kopalni oraz cztery zakłady produkcyjne. Głównymi produktami są chlorek potasu, nawozy NPK, chlorek sodu, tlenek potasu, podchloryn sodu i kwas solny[1].

W 2011 roku koncern Biełaruśkalij był drugim, co do wielkości, podatnikiem na Białorusi (po spółce Biełtransgaz), osiągnął dochód 3,2 mld $, co stanowiło 7,1% eksportu kraju[2]. Jego dochody w 2012 roku stanowiły 14,7% dochodów walutowych Białorusi[2]. Rozważano prywatyzację spółki, w 2011 Alaksandr Łukaszenka oświadczył, że Białoruś jest gotowa wystawić spółkę do międzynarodowego przetargu, jej wartość wycenił wówczas na 30 mld $[3].

Utworzony przez Biełaruśkalij oraz rosyjską spółkę Urałkalij kartel BKK (Белорусская калийная компания – Białoruska Kompania Potasowa) miał 43% udziałów w światowym rynku nawozów potasowych. W lipcu 2013 roku przedstawiciele Urałkalij ogłosili wyjście ze spółki, twierdząc, że białoruski partner sprzedaje nawozy poza warunkami uzgodnionymi w umowie. Spowodowało to znaczny spadek cen nawozów potasowych i zmniejszenie zbytu produktów Biełaruśkalij[2]. Sytuacja doprowadziła do ochłodzenia stosunków białorusko-rosyjskich. W Mińsku aresztowano dyrektora Urałkalij Władisława Baumgertnera zarzucając mu „nadużycie władzy i uprawnień służbowych”, a także wysłano list gończy za Sulejmanem Kierimowem, współwłaścicielem spółki. W odpowiedzi na działania Białorusi Rosja zapowiedziała obniżenie dostaw ropy o 25%, a także zakazała importu wieprzowiny[4][5].

W 2020 roku Biełaruśkalij stał się jednym z ośrodków strajków po wyborach prezydenckich i przemocy wobec protestujących[6]. 19 listopada Biełaruśkalij zwolnił 49 strajkujących robotników za „nieobecność”[7]. W czerwcu 2021 r. Unia Europejska nałożyła na Białoruś sankcje sektorowe, w tym zakaz handlu i tranzytu niektórych rodzajów nawozów potasowych[8]. 9 sierpnia 2021 r. Stany Zjednoczone dodały Biełaruśkalij do listy specjalnie wyznaczonych obywateli i osób zablokowanych[9]. Tego samego dnia Wielka Brytania i Kanada nałożyły ograniczenia na niektóre białoruskie nawozy potasowe[10][11]. 2 grudnia 2021 r. Belaruskali został wpisany na listę sankcyjną Wielkiej Brytanii[12], a Białoruska Kompania Potasowa została wpisana na listę SDN przez Departament Skarbu Stanów Zjednoczonych[13].

W 2022 roku Kanada, UE i Szwajcaria nałożyły sankcje na Belaruskali, jej prezesa Iwana Gołowatego oraz Białoruską Kompanię Potasową[14][15][16]. W styczniu 2023 roku przedsiębiorstwo zostało wpisane na listę sankcyjną Ukrainy[17]. We wrześniu 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej odmówił zniesienia unijnych sankcji wobec Gołowatego, Białorusikali i Białoruskiej Kompanii Potasowej[18].

W sierpniu 2024 r. opublikowano wyniki śledztwa Białoruskiego Centrum Śledczego, Biełsatu, ukraińskiej redakcji Radia Wolna Europa i innych organizacji, zgodnie z którymi zarejestrowana na Cyprze firma powiązana z kręgiem Wiktara Szejmana została wykorzystana do obejścia sankcji wobec Biełaruskalija[19].

W listopadzie 2024 roku nowym dyrektorem generalnym Biełaruskalij został Andriej Rybakow, dotychczasowy szef Biełnieftiechim[20]. W grudniu 2024 roku Rybakow został dodany do list sankcyjnych Unii Europejskiej[21] i Szwajcarii[22][16].

Według nowego dochodzenia przeprowadzonego przez Białoruskie Centrum Śledcze, opublikowanego w marcu 2025 roku, sól techniczna produkowana przez Belaruskali jest sprzedawana w UE jako środek przeciwoblodzeniowy pomimo sankcji[23].

Przypisy

  1. 1 2 ABOUT COMPANY. [w:] kali.by [on-line]. [dostęp 2020-05-30]. (ang.).
  2. 1 2 3 Belaruskali zmniejsza produkcję. Cios rosyjskiego Uralkali był dotkliwy. [w:] Polskie Radio [on-line]. 2013-08-30. [dostęp 2020-05-30]. (pol.).
  3. ↑ Belarus ready to sell $30 billion Belaruskali. [w:] Reuters [on-line]. 2011-10-07. [dostęp 2020-05-30]. (ang.).
  4. ↑ Russia’s Uralkali threatens court action in Belarus dispute. [w:] Reuters [on-line]. 2013-09-03. [dostęp 2020-05-30]. (ang.).
  5. ↑ Wojna potasowa z Rosją to cios w gospodarkę Białorusi. Analiza Morgan Stanley. [w:] Polskie Radio [on-line]. 2013-08-02. [dostęp 2020-05-30]. (pol.).
  6. ↑ Что происходит на предприятии «Беларуськалий» – основном поставщике валюты для Александра Лукашенко?
  7. ↑ «Беларуськалій» звольніў 49 страйкоўцаў за «прагулы».
  8. ↑ ЕС афіцыйна ўхваліў сектаральныя санкцыі супраць Беларусі.
  9. ↑ Treasury Holds the Belarusian Regime to Account on Anniversary of Fraudulent Election.
  10. ↑ US, Along With UK and Canada, Slaps More Sanctions on Belarus.
  11. ↑ UK, US and Canada impose fresh sanctions on Belarus.
  12. ↑ Consolidated List of Financial Sanctions Targets in the UK
  13. ↑ Belarus Designations; Publication of Belarus Directive 1 and related Frequently Asked Questions; Issuance of Belarus General License 5
  14. ↑ Канада расширила санкции против белорусских властей
  15. ↑ ЕС ввел санкции против Москвы и Минска. В списке основатель "Яндекса" Волож, Алина Кабаева и глава ЦИК Беларуси
  16. 1 2 Searching for subjects of sanctions
  17. ↑ Open Joint-Stock Company "Belaruskaliy"
  18. ↑ EU court upholds sanctions against Belaruskali, its CEO and BPC
  19. ↑ Tajemnicza cypryjska firma pomaga Białorusi nielegalnie eksportować potas. "UE jest skuteczna w nakładaniu sankcji, ale nie w kontrolowaniu ich działania"
  20. ↑ Лукашенко заявил о проблемах на «Беларуськалии»
  21. ↑ COUNCIL IMPLEMENTING DECISION (CFSP) 2024/3175
  22. ↑ Ukraine: Switzerland adopts further sanctions
  23. ↑ Доверяй, но проверяй
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.