Bilbil szarogłowy

Bilbil szarogłowy
Microtarsus priocephalus[1]
(Jerdon, 1839)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

bilbile

Rodzaj

Microtarsus

Gatunek

bilbil szarogłowy

Synonimy
  • Brachypus priocephalus Jerdon, 1839[2]
  • Brachypodius poiocephalus — Blyth, 1845[3]
  • Brachypodius priocephalus (Jerdon, 1839)
  • Pycnonotus priocephalus (Jerdon, 1839)[3]
  • Micropus phaeocephalus — Sharpe, 1882[3]
  • Micropus poioicephalus
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Bilbil szarogłowy[5] (Microtarsus priocephalus) − gatunek małego azjatyckiego ptaka z rodziny bilbili (Pycnonotidae). Endemit Indii. Bliski zagrożenia wyginięciem.

Taksonomia i systematyka

Gatunek został opisany w 1839 roku przez Thomasa Caverhilla Jerdona pod nazwą Brachypus priocephalus[3][6]. Autor ten jednak, został błędnie „poprawiony” przez Edwarda Blytha, który wprowadził nazwę Brachypodius poiocephalus. Nieścisłość ta weszła do literatury tematu, powodując kolejne nieścisłości w nazewnictwie gatunku[7][8][9][10]. Bilbil szarogłowy był następnie zaliczany do rodzaju Pycnonotus, który jednak okazał się polifiletyczny i ponownie wyodrębniono z niego kilka rodzajów[11][12]. Obecnie część autorów ponownie zalicza gatunek do rodzaju Brachypodius[4][11], inni do szerzej ujmowanego rodzaju Microtarsus[5][13].

Bilbil szarogłowy to gatunek monotypowy (nie wyróżnia się podgatunków)[2][11].

Występowanie

Naturalne siedliska bilbila szarogłowego znajdują się w południowo-zachodnich Indiach. Jest endemitem Ghatów Zachodnich, gniazduje na terenach od stanu Goa i skrajnego południa stanu Maharasztra po Palani Hills w stanie Tamilnadu na południu[2]. Jest spotykany do wysokości 1400 m n.p.m.[4], rzadko wyżej – do 1800 m n.p.m.[13] Ptak ten zamieszkuje głównie wilgotne lasy wiecznie zielone, w lasach liściastych jest rzadszy; zapuszcza się też do siedlisk na skrajach lasów, w tym takich, w których występują bambusy, trzcinowisk oraz zarośli[13].

Morfologia

Jego upierzenie jest oliwkowozielone, szarawe na czubku głowy, karku i podgardlu. Czoło jest żółto-zielone. Tył oraz skrzydła są barwy oliwkowej, która staje się coraz jaśniejszą w kierunku kloaki. Oliwkowe pióra tylnej części tułowia mają czarne obramowanie. Boki ciała są ciemne, o szarych krawędziach. Pokrywy podogonowe są szare. Dziób jest zielonkawo-szary, nogi zaś różowawo-żółte. Tęczówka jest wyraziście niebieskawo-biała. Środkowe sterówki są białe, skrajne zaś czarne z wyraźnie szarymi zakończeniami. Osobniki obu płci mają taki sam wygląd. Młode bilbile szarogłowe charakteryzują się ciemnooliwkowym upierzeniem głowy z żółtym, mniej połyskliwym czołem[14][7][15]. Długość ciała 17–19 cm[13].

Ekologia i zachowanie

Obecność tych ptaków zdradzają charakterystyczne nawoływania, gdyż bytując wśród gęstej roślinności są trudne do wypatrzenia. Ptak wydaje ostre kraink[14]. Ten jednosylabowy śpiew bilbila szarogłowego jest odmienny od śpiewu typowych przedstawicieli rodzaju Pycnonotus[14].

Dietę bilbila szarogłowego stanowią w przeważającej części owoce, w tym figi czy owoce lantany; skład diety uzupełniają owady[13]. Ptaki te spotykane są zazwyczaj pojedynczo lub w parach, czasem w niewielkich grupach liczących 4–8 osobników, także z innymi gatunkami wróblowych[13].

Sezon lęgowy bilbila szarogłowego trwa od stycznia do czerwca, z największym nasileniem w kwietniu. Buduje płaskie gniazda w koronach krzewiastych zarośli. Składa zwykle jedno lub dwa jaja, z których młode wykluwają się po 12–14 dniach. Młode opuszczają gniazdo po 11–13 dniach. Jaja są jasnoróżowe (do liliowego), nakrapiane na czerwono, gęściej przy szerszym końcu[16]. Wysiadywaniem i karmieniem zajmują się osobniki obu płci[17].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2010 roku uznaje bilbila szarogłowego za gatunek bliski zagrożenia (NT, near threatened). Wcześniej, od 2000 roku miał on status gatunku najmniejszej troski (LC, least concern), a od 1988 roku klasyfikowany był jako gatunek bliski zagrożenia. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale jej trend uznaje się za spadkowy[4].

Przypisy

  1. ↑ Pycnonotus priocephalus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2020-12-06] (ang.).
  2. 1 2 3 Grey-headed Bulbul (Pycnonotus priocephalus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2010-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
  3. 1 2 3 4 D. Lepage, Grey-headed Bulbul Brachypodius priocephalus, [w:] Avibase [online] [dostęp 2025-04-27] (ang.).
  4. 1 2 3 4 BirdLife International, Brachypodius priocephalus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2025-1 [dostęp 2025-04-27] (ang.).
  5. 1 2 Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Pycnonotidae Gray,GR, 1840 - bilbile - Bulbuls (wersja: 2024-06-23). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-04-27].
  6. ↑ T.C. Jerdon, Catalogue of the Birds of the Peninsula of India, arranged according to the modern system of Classification : with brief Notes on their Habits and Geographical Distribution, and description of new, doubtful and imperfectly described Species (Continued), „Madras Journal of Literature and Science”, 10 (25), 1839, s. 246 (ang.).
  7. 1 2 Thomas Caverhill Jerdon: The birds of India: being a natural history. T. 2. Cz. 1. Calcutta: Military Orphan Press, 1863, s. 89. (ang.).
  8. ↑ E.C. Dickinson, R.W.R.J. Dekker, S. Eck, S. Somadikarta. Systematic notes on Asian birds. 26. Types of the Pycnonotidae. „Zoologische Verhandelingen”. 340, s. 115–160, 2002. Leiden: Rijksmuseum van Natuurlijke Historie. ISSN 0024-1652. (ang.).
  9. ↑ E.C. Stuart Baker: The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Wyd. 2. T. 7: Birds. London: Taylor and Francis, 1930, s. 88. (ang.).
  10. ↑ E.C. Stuart Baker: The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Wyd. 2. T. 1: Birds. London: Taylor and Francis, 1922, s. 425–426. (ang.).
  11. 1 2 3 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v15.1). [dostęp 2025-04-27]. (ang.).
  12. ↑ Subir B. Shakya, Frederick H. Sheldon, The phylogeny of the world's bulbuls (Pycnonotidae) inferred using a supermatrix approach, „Ibis”, 159 (3), 2017, s. 498–509, DOI: 10.1111/ibi.12464 [dostęp 2025-04-27] (ang.).
  13. 1 2 3 4 5 6 L. Fishpool, J.A. Tobias & E. de Juana: Gray-headed Bulbul (Microtarsus priocephalus), version 1.1. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2023. [dostęp 2025-04-27]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  14. 1 2 3 Pamela C. Rasmussen: Birds of South Asia: the Ripley guide. Washington: Smithsonian Institution, 2005, s. 335–336. ISBN 84-87334-67-9. (ang.).
  15. ↑ Eugene William Oates: Fauna of British India, including Ceylon and Burma. T. 1. London: Taylor and Francis, 1889, s. 296. (ang.).
  16. ↑ Sálim Ali, Sidney Dillon Ripley: Handbook of the birds of India and Pakistan: together with those of Bangladesh, Nepal, Sikkim, Bhutan and Sri Lanka. Wyd. 2. T. 6: Cuckoo-Shrikes to Babaxes. Bombay: Oxford University Press, 1996, s. 70–71. ISBN 0-19-562978-7. (ang.).
  17. ↑ Peroth Balakrishnan. Parental care strategies of grey-headed bulbul, Pycnonotus priocephalus in the Western Ghats, South India. „Current Science”. 98 (5), s. 673–680, 2010-03-10. Bangalore: Current Science Association. ISSN 0011-3891. (ang.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.