Bohdan Kozij
| Data i miejsce urodzenia |
23 lutego 1923 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 listopada 2003 |
| Przebieg służby | |
| Formacja | |
| Główne wojny i bitwy | |
.svg.png){kind=small}
Bohdan Kozij (w dokumentach procesowych również Bohdan Koziy, Bogdanus Kosij, Bohdan Jozij) (ur. 23 lutego 1923 w Pukasowcach, zm. 30 listopada 2003 w Alajueli[1]) – ukraiński zbrodniarz wojenny, policjant nazistowski w czasie II wojny światowej.
Życiorys
Był członkiem Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów od 1939 roku. Według ustaleń Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Kozij od 1 kwietnia 1942 do 31 stycznia 1944 służył w policji ukraińskiej współpracującej z niemieckimi nazistami i jesienią 1943 roku zabił w miejscowości Łysiec osiem osób[2].
Po wojnie Kozij utrzymywał, że w sierpniu 1943 roku zdezerterował do UPA, gdzie nosił pseudonim Jarema[3].
W 1944 roku wyjechał z Polski wraz z niemieckimi żołnierzami do Niemiec, gdzie nadano mu status uchodźcy. W listopadzie 1949 roku zatajając członkostwo w policji i w OUN otrzymał wizę do Stanów Zjednoczonych, gdzie udał się w grudniu tegoż roku. 9 lutego 1956 roku dostał obywatelstwo amerykańskie. W USA po kilkunastu latach pracy został właścicielem pensjonatu na Florydzie. Miał dwoje dzieci[4].
W 1977 roku Departament Sprawiedliwości wszczął przeciwko Kozijowi dochodzenie w związku z podejrzeniem zatajenia przez niego członkostwa w policji i w OUN. W wyniku procesu na skutek świadectw przedstawionych przez Polaków 29 marca 1982 roku odebrano mu amerykańskie obywatelstwo[4][5].
Świadek Anton Wakeba zeznał przed sądem Stanów Zjednoczonych:
Kozija widziałem jak wyszedł z pomieszczenia policji i w prawej ręce niósł, trzymając za szyję i włosy, dziewczynkę. Kozij wyniósł dziecko na dwór, postawił koło budynku policji, niedaleko studni. Dziewczynka po polsku o coś prosiła Kozija, a on, odszedłszy o kilka metrów, dwoma strzałami z pistoletu zabił ją[6].
Według innego zeznania:
Kozij odkrył miejsce ukrycia trzynastoletniej dziewczynki Lusi Rozner i tutaj, na oczach licznych mieszkańców osiedla Łysiec zabił ją strzałem z karabinu. Wcześniej Kozij krwawo rozprawił się z trzyletnią córką lekarza Zingera[7].
Syn Kozija dowiedziawszy się o przeszłości ojca popełnił samobójstwo[4].
Od 1985 roku Kozij mieszkał w Kostaryce. 23 listopada 2002 roku na podstawie dokumentów przedstawionych przez Centrum Szymona Wiesenthala IPN wszczął śledztwo przeciwko Kozijowi[2]. 21 listopada 2003 roku władze polskie zwróciły się do rządu Kostaryki z wnioskiem o aresztowanie Kozija i ekstradycję. Kostarykański sąd zgodził się na deportację za zabicie czteroletniej dziewczynki i udział w zamordowaniu całej rodziny żydowskiej pod koniec 1943 roku, na znajdujących się wówczas pod okupacją niemiecką terenach wschodniej Polski.
Bohdan Kozij nie doczekał ekstradycji. Na wieść o wniosku ekstradycyjnym doznał wylewu i został przyjęty w śpiączce do szpitala San Rafael w Alajueli[1]. Zmarł 30 listopada 2003 roku nie odzyskawszy przytomności[8].
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 Tomasz Gonet, Udział Ukraińskiej Policji Pomocniczej (Ukrainische Hilfspolizei) w zagładzie Żydów na przykładzie gminy Łysiec w powiecie stanisławowskim w latach 1941–1943, „Polish-Jewish Studies”, 3, Instytut Pamięci Narodowej, 2022, s. 104, ISSN 2719-4086 [dostęp 2025-01-16].
- 1 2 Investigation into the Case S. 45/02/Zn. IPN, 2003-03-18. [dostęp 2011-12-28]. (pol.).
- ↑ John-Paul Himka: The Organization of Ukrainian Nationalists, the Ukrainian Police, and the Holocaust. Academia.edu. [dostęp 2011-12-28]. (ang.).
- 1 2 3 Ekstradycja z raju. Wprost.pl. [dostęp 2011-12-28]. (pol.).
- ↑ Akta sprawy Kozija w USA. [dostęp 2011-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-15)]. (ang.).
- ↑ Post imeni Jarosława Hałana, knyha 20, Lwów 1986
- ↑ Post imeni Jarosława Hałana, knyha 19, Lwów 1986
- ↑ Piotr Zychowicz: Łowca nazistów krytykuje Polskę. rp.pl, 2011-01-14. [dostęp 2011-12-28]. (pol.).
Bibliografia
- Koziy zmarł przed procesem, „Rzeczpospolita”, 2 grudnia 2003.
- Zmarł oskarżony o zbrodnie wojenne Ukrainiec, Serwis PAP, 1 grudnia 2003.
Linki zewnętrzne
- Akta sprawy. bulk.resource.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-15)]. (ang.) USA vs Bohdan Koziy
- Investigation into the Case S. 45/02/Zn. IPN, 2003-11-18. [dostęp 2011-12-28]. (pol.).
- Ekstradycja z raju. Wprost.pl. [dostęp 2011-12-28]. (pol.).
- Informacja o działalności Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 lipca 2003 r. – 30 czerwca 2004 r., Warszawa, styczeń 2005, s. 9, 36, 71 [dostęp 2025-01-16].