Bolesław Matzner
 pułkownik audytor | |
| Data i miejsce urodzenia |
6 lutego 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
do 1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
szef wydziału |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 _BAR.svg.png){kind=small} | |
.png){kind=small}
Bolesław Matzner (ur. 6 lutego 1889 w Dębicy, zm. 9–11 kwietnia 1940 w Katyniu) – doktor praw, pułkownik audytor Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Bolesław Matzner urodził się 6 lutego 1889 w Dębicy, w rodzinie Klemensa i Emilii z Orłowskich[1]. Miał brata Stanisława (1891–1940), księdza kapelana, zamordowanego w 1940 przez NKWD[2]. W 1912 uzyskał dyplom doktora praw na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim[1]. Uczestniczył w I wojnie światowej[1].
5 czerwca 1919 roku został przyjęty do Korpusu Sądowego Wojska Polskiego z byłej cesarskiej i królewskiej Armii, z zatwierdzeniem posiadanego stopnia kapitana[3]. W maju 1921 został szefem Sądu Wojskowego Okręgu Generalnego Białystok[4]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 59. lokatą w korpusie oficerów sądowych[5]. Pełnił służbę Wojskowym Sądzie Okręgowym Nr I w Warszawie na stanowisku „sędziego śledczego dla spraw szczególnej wagi”[6]. W sierpniu 1924 roku został przydzielony z Departamentu IX MSWojsk. do WSO I na stanowisko sędziego śledczego[7][8]. W 1928 ponownie w Departamencie Sprawiedliwości Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisku referenta[9] i szefa wydziału. 29 stycznia 1932 awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932 i 3. lokatą w korpusie oficerów sądowych[10]. W 1938 został mianowany sędzią Najwyższego Sądu Wojskowego i awansowany na pułkownika ze starszeństwem z dniem 19 marca 1938 w korpusie oficerów audytorów. Był współautorem „Komentarza do kodeksu karnego wojskowego z dnia 22.III.1928 r.”, zaleconego do użytku służbowego 2 sierpnia 1928 przez ówczesnego Ministra Spraw Wojskowych, Józefa Piłsudskiego[11] oraz członkiem Komitetu Redakcyjnego Wojskowego Przeglądu Prawniczego.
W czasie kampanii wrześniowej 1939, po agresji ZSRR na Polskę, w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej. Od 4 listopada 1939 przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku[12]. Między 7 a 9 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[12] – lista wywózkowa 015/2[1] z 5 kwietnia 1940[12]. Został zamordowany między 9 a 11 kwietnia 1940 w lesie katyńskim[12] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[13][14]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[15][16]. Zidentyfikowany podczas ekshumacji nadzorowanych przez Niemców[17] w 1943 pod numerem 493[18][12][19][1] – dosł. opisany jako Matzner Boleslaw (raport dzienny z 24 kwietnia 1943)[12]. Przy jego szczątkach znaleziono: legitymację oficerską, wizytówki, blok notesowy oraz baretki[20][21]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 0493[20].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)[22]
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[23]
Upamiętnienie
Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został awansowany pośmiertnie do stopnia generała brygady[24]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007[25] w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” został zasadzony dwukrotnie Dąb Pamięci honorujący Bolesława Matznera: przy Szkole Podstawowej Stowarzyszenie Przyjaciół Szkół Katolickich w Smolajnach oraz przy I Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Władysława Jagiełły w rodzinnej Dębicy (17 września 2009)[26].
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 5 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 388.
- ↑ Ł. Stefaniak, Pośmiertne awanse dwóch kapelanów katyńskich ks. Stanisława Matznera i ks. Michała Tyszki [online], ordynariat.wp.mil.pl, 17 września 2022 [dostęp 2022-10-21].
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 70 z 26 czerwca 1919 roku, poz. 2244.
- ↑ Organa 1928 ↓, s. 59.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 303.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1082, 1091.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 5 sierpnia 1924 roku, s. 429.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 977, 986.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 693.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 308, 448.
- ↑ Dziennik Rozkazów M.S.Wojsk. Nr 21 z 2 sierpnia 1924 r., poz. 242.
- 1 2 3 4 5 6 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 500.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-18] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 178 [dostęp 2025-01-25] (niem.).
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (3 (341)), pbc.uw.edu.pl, 15 stycznia 1949, s. 4 [dostęp 2025-01-25] (pol.).
- 1 2 Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 181, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-25] (pol.).
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (3 (341)), pbc.uw.edu.pl, 15 stycznia 1949, s. 4 [dostęp 2025-01-25] (pol.).
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 2 [dostęp 2025-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Kolejne Dęby Pamięci posadzono w Dębicy. saperzy-debica.pl, 9 kwietnia 2010. [dostęp 2015-01-14].
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Organa wymiaru sprawiedliwości w W. P.. „Wojskowy Przegląd Prawniczy”. Nr 8-10, 1928.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Bolesław Matzner (I). katyn-pamietam.pl. [dostęp 2015-01-11].
- Bolesław Matzner (II). katyn-pamietam.pl. [dostęp 2015-01-11].
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.