Bolomyszka

Bolomyszka
	Necromys
	Ameghino, 1889
	; Bolomyszka włochatoogonowa (N. lasiurus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	bawełniaki
Plemię	Akodontini
Rodzaj	bolomyszka
	Typ nomenklatoryczny
	Necromys conifer Ameghino, 1889 (nomen dubium)
Synonimy
	Bolomys O. Thomas, 1916; Cabreramys Massoia & Fornes, 1967;
	Bolomys O. Thomas, 1916; Cabreramys Massoia & Fornes, 1967;
Gatunki
	9 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	9 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Bolomyszka^[4] (Necromys) – rodzaj ssaków z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Południowej^[5]^[6]^[7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 95–189 mm, długość ogona 57–102 mm, długość ucha 11–19 mm, długość tylnej stopy 19–29 mm; masa ciała 20–67,5 g^[6]^[8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1889 roku argentyński przyrodnik, paleontolog, antropolog i zoolog Florentino Ameghino w artykule poświęconym wkładowi w wiedzę o ssakach kopalnych Argentyny, opublikowanym w czasopiśmie Acta de la Academia Nacional de Ciencias Exactas^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) forma kopalna nazwana Necromys conifer^[a].

Etymologia

Necromys: gr. νεκρος nekros ‘trup, martwy’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[10].
Bolomys: gr. βωλος bōlos ‘guzek’^[11]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[12]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Akodon amoenus O. Thomas, 1900.
Cabreramys: Ángel Cabrera (1879–1960), hiszpańsko-argentyński zoolog i paleontolog; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[12]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus obscurus Waterhouse, 1837.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[13]^[8]^[5]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[4]	Podgatunki^[6]^[5]^[8]	Rozmieszczenie geograficzne^[6]^[5]^[8]	Podstawowe wymiary^[6]^[8]^[b]	Status IUCN^[14]
Necromys punctulatus	(O. Thomas, 1894)	bolomyszka nakrapiana	gatunek monotypowy	Andy w środkowej Kolumbii i zachodnim Ekwadorze	DC: około 13,2 cm DO: około 7,1 cm MC: brak danych	DD
Necromys urichi	(J.A. Allen & F.M. Chapman, 1897)	bolomyszka karaibska	gatunek monotypowy	Kolumbia, Wenezuela, Trynidad i Tobago i zachodnia Gujana; prawdopodobnie skrajnie północna Brazylia	DC: 10,7–14,1 cm DO: 6,9–10,2 cm MC: 30–61	LC
Necromys lasiurus	(Lund, 1841)	bolomyszka włochatoogonowa	gatunek monotypowy	od południowej rzeki Amazonka w Brazylii do Paragwaju i północnej Argentyny, być może północno-zachodni Urugwaj; granice zasięgu nierozstrzygnięte	DC: 11,4–13,8 cm DO: 5,9–9,6 cm MC: 20–67,5 g	LC
Necromys lenguarum	(O. Thomas, 1898)	bolomyszka paragwajska	gatunek monotypowy	skrajnie południowo-wschodnie Peru, Boliwia, zachodni Paragwaj, północna Argentyna i środkowo-zachodnia Brazylia (Amazonas, Rondônia i Mato Grosso)	DC: 11,4–13,8 cm DO: 5,9–9,6 cm MC: 20– g	LC
Necromys amoenus	(O. Thomas, 1900)	bolomyszka miła	gatunek monotypowy	Altiplano i wschodnie andyjskie zbocza w południowo-wschodnim Peru, zachodniej Boliwii i północno-zachodniej Argentynie; zakres wysokości: powyżej 3200 m n.p.m.	DC: 9,5–10,3 cm DO: 6,6–7,9 cm MC: około 25 g	LC
Necromys lactens	(O. Thomas, 1918)	bolomyszka białobroda	gatunek monotypowy	południowo-środkowa Boliwia (Cochabamba na południe do Tariji) i północno-zachodnia Argentyna (Jujuy, Salta, Catamarca i Tucumán); zakres wysokości: 1400–4000 m n.p.m.	DC: 9,8–12,4 cm DO: 6,3–8,9 cm MC: 30–50 g	LC
Necromys lilloi	Jayat, D’Elía, Ortiz & Teta, 2016		gatunek monotypowy	endemit Argentyny; znany z miejsca typowego i jego okolic (Burruyacu, Tucumán)	DC: 17,1–18,9 cm DO: 7–7,7 cm MC: 29–44 g	NE
Necromys obscurus	(Waterhouse, 1837)	bolomyszka ciemna	2 podgatunki	południowy Urugwaj i wschodnia-środkowa Argentyna (południowo-wschodnie Buenos Aires)	DC: 10,1–12,6 cm DO: 5,7–7,8 cm MC: 35–60 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunek wymarły z pliocenu dzisiejszej Argentyny^[15]:

Necromys bonapartei (Reig, 1978)

Uwagi

↑ Takson ten jest identyfikowany jako Necromys, najbardziej zbliżony do N. amoenus^[9].
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 F. Ameghino. Contribución al conocimiento de los mamiferos fósiles de la República Argentina. „Acta de la Academia Nacional de Ciencias Exactas”. 6, s. 120, 1889. (hiszp.).
↑ O. Thomas. The grouping of the South American Muridae commonly referred to Akondon. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth Series. 18, s. 339, 1916. (ang.).
↑ E. Massoia & A. Fornes. El estado sistemático, distribución geográfica y datos etoecológicos de algunos mamíferos neotropicales (Marsupialia y Rodentia) con la descripción de Cabreramys, género nuevo (Cricetidae). „Acta Zoológica Lilloana”. 23, s. 418, 1967. (port.).
1 2 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 250. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 414. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 468–470. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Necromys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-02].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 264. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ J.P. Jayat, G. D’Elía, P.E. Ortiz & P. Teta. A new species of the rodent genus Necromys Ameghino (Cricetidae: Sigmodontinae: Akodontini) from the Chaco Serrano grasslands of northwestern Argentina. „Journal of Mammalogy”. 97 (5), s. 1321–1335, 2016. DOI: 10.1093/jmammal/gyw103. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 450, 1904. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 37.
1 2 Jaeger 1959 ↓, s. 160.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-20]. (ang.).
↑ Taxonomy: Necromys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-20]. (ang.).
↑ O.A. Reig. Roedores cricétidos del Plioceno superior de la Provincia de Buenos Aires (Argentina). „Publicaciones del Museo municipal de Ciencias naturales de Mar del Plata „Lorenzo Scaglia””. 2 (8), s. 164–190, 1978. (hiszp.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[10] Takson ten jest identyfikowany jako Necromys, najbardziej zbliżony do N. amoenus^[9].

[15] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Ameghino-1] 1 2 F. Ameghino. Contribución al conocimiento de los mamiferos fósiles de la República Argentina. „Acta de la Academia Nacional de Ciencias Exactas”. 6, s. 120, 1889. (hiszp.).

[Thomas-2] O. Thomas. The grouping of the South American Muridae commonly referred to Akondon. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth Series. 18, s. 339, 1916. (ang.).

[Massoia&Fornes-3] E. Massoia & A. Fornes. El estado sistemático, distribución geográfica y datos etoecológicos de algunos mamíferos neotropicales (Marsupialia y Rodentia) con la descripción de Cabreramys, género nuevo (Cricetidae). „Acta Zoológica Lilloana”. 23, s. 418, 1967. (port.).

[Cichocki&inni-4] 1 2 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 250. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-5] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 414. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Pardiñas&inni-6] 1 2 3 4 5 U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 468–470. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Necromys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-02].

[amw-8] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 264. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[jay&inni-9] J.P. Jayat, G. D’Elía, P.E. Ortiz & P. Teta. A new species of the rodent genus Necromys Ameghino (Cricetidae: Sigmodontinae: Akodontini) from the Chaco Serrano grasslands of northwestern Argentina. „Journal of Mammalogy”. 97 (5), s. 1321–1335, 2016. DOI: 10.1093/jmammal/gyw103. (ang.).

[Palmer-11] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 450, 1904. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=77_37]-12] Jaeger 1959 ↓, s. 37.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=200_160]-13] 1 2 Jaeger 1959 ↓, s. 160.

[mdd-14] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-20]. (ang.).

[16] Taxonomy: Necromys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-20]. (ang.).

[reig-17] O.A. Reig. Roedores cricétidos del Plioceno superior de la Provincia de Buenos Aires (Argentina). „Publicaciones del Museo municipal de Ciencias naturales de Mar del Plata „Lorenzo Scaglia””. 2 (8), s. 164–190, 1978. (hiszp.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[10]

[11]

[12]

[13]

[b]

[14]

[15]

[9]