Bruzdniczek (owady)

Bruzdniczek
	Leptacinus
	Erichson, 1839
	Okres istnienia: eocen–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	; Leptacinus intermedius
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Rodzina	kusakowate
Podrodzina	kusaki
Plemię	wydłużaki
Rodzaj	bruzdniczek
	Typ nomenklatoryczny
	Staphylinus batychrus Gyllenhal, 1827
Synonimy
	Xanthophius Motschulsky, 1860; Leptacinodes Casey, 1906; Allolinus Coiffait, 1966; Chaetocinus Clark et al., 1972; Elachistolinus Marcuzzi, 1977 (nomen nudum);
	Xanthophius Motschulsky, 1860; Leptacinodes Casey, 1906; Allolinus Coiffait, 1966; Chaetocinus Clark et al., 1972; Elachistolinus Marcuzzi, 1977 (nomen nudum);

Bruzdniczek^[1] (Leptacinus) – rodzaj chrząszczy z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków. Obejmuje ponad 150 opisanych gatunków.

Morfologia

Chrząszcze o wąskim, mocno wydłużonym, niewielkich rozmiarów ciele. Umieszczona na cienkiej szyi głowa jest duża, o małych oczach oraz położonych tuż przy ich krawędziach wewnętrznych, skierowanych ku środkowi czoła, ale go nieosiągających, bruzdach czołowych zewnętrznych. Czułki mają krępą budowę i są dłuższe od głowy. Przekrój ich członów od czwartego do jedenastego jest okrągły. Aparat gębowy cechuje się żuwaczkami z wyraźną i długą bruzdą na krawędzi zewnętrznej oraz ostatnim członem głaszczków szczękowych szczątkowo rozwiniętym, smukłym, o połowę węższym od poprzedniego, zaostrzonym na szczycie. Na wierzchu przedplecza znajdują się dwa grzbietowe rzędy punktów liczące po od 7 do 12 sztuk. Na tarczce występują co najwyżej dwa punkty. Odnóża przedniej pary cechują się niezmodyfikowanymi lub lekko rozszerzonymi stopami. Odnóża pary środkowej i tylnej mają stopy krótsze lub równe długości goleni. Samiec ma edeagus z cęgowatymi paramerami^[2].

Ekologia i występowanie

Owady te bytują głównie w ściółce, wśród gnijących szczątków roślinnych czy w odchodach. Część gatunków nie stroni od środowisk synantropijnych, takich jak pryzmy kompostowe czy sterty wypielonego zielska. Mniej liczne są gatunki myrmekofilne, zasiedlające mrowiska^[2]^[3].

Rodzaj kosmopolityczny, znany z krain palearktycznej, etiopskiej, madagaskarskiej, orientalnej, australijskiej, oceanicznej, nearktycznej i neotropikalnej^[4]. Do fauny europejskiej należy 10 gatunków^[5], z których 5 stwierdzono w Polsce^[6] (zobacz: wydłużaki Polski).

Taksonomia

Takson ten wprowadzony został w 1839 roku przez Wilhelma Ferdinanda Erichsona^[7]. W zapisie kopalnym znany jest od eocenu^[8]. Należy do niego ponad 150 opisanych gatunków^[4]^[9]:

Leptacinus abactus Tottenham, 1956
Leptacinus abessinus Bernhauer, 1931
Leptacinus aethiopicus Bernhauer, 1931
Leptacinus aethiops Bernhauer, 1920
Leptacinus afghanus Bordoni, 2016
Leptacinus africanus Bernhauer, 1929
Leptacinus ajax Tottenham, 1949
Leptacinus angustus Sharp, 1874
Leptacinus anommatophilus Cameron, 1948
Leptacinus antennalis Cameron, 1932
Leptacinus apicipennis Fairmaire & Germain, 1861
Leptacinus armeniacus Coiffait, 1966
Leptacinus assamensis Coiffait, 1982
Leptacinus astrakhanicus K.A.Grebennikov, 2001
Leptacinus baronii Coiffait, 1982
Leptacinus basipennis Bernhauer, 1942
Leptacinus batychrus (Gyllenhal, 1827)
Leptacinus beesoni Cameron, 1932
Leptacinus biroi Last, 1980
Leptacinus bisulciceps Lea, 1925
Leptacinus blackburni Lea, 1925
Leptacinus brevisulcatus Cameron, 1933
Leptacinus brincki Scheerpeltz, 1974
Leptacinus brunneus Coiffait, 1968
Leptacinus caffer Scheerpeltz, 1974
Leptacinus cameroni Steel, 1949
Leptacinus cephalotes Coiffait, 1968
Leptacinus chinensis Cameron, 1940
Leptacinus circumcaspicus Gusarov, 1993
Leptacinus congoensis Bernhauer, 1929
Leptacinus cooperi Bernhauer, 1931
Leptacinus crepitans Tottenham, 1956
Leptacinus cribricollis Fauvel, 1905
Leptacinus curicanus Coiffait & Sáiz, 1964
Leptacinus debilis Cameron, 1950
Leptacinus delicatulus Coiffait, 1968
Leptacinus densus Bernhauer, 1939
Leptacinus dieganus Fauvel, 1905
Leptacinus difficilis Cameron, 1933
Leptacinus dubius Bordoni, 1975
Leptacinus eggersi Bernhauer and Schubert, 1914
Leptacinus elgonensis Bernhauer, 1939
Leptacinus encephalus Fauvel, 1907
†Leptacinus exsucidus (Scudder, 1900)
Leptacinus faunus Coiffait, 1956
Leptacinus ferrugineus Bernhauer, 1927
Leptacinus filiformis Scheerpeltz, 1957
Leptacinus filum Kraatz, 1859
Leptacinus formicetorum Märkel, 1841
†Leptacinus fossus Scudder, 1900
Leptacinus fragilis Cameron, 1932
Leptacinus fraternus Cameron, 1932
Leptacinus fusciceps Eppelsheim, 1895
Leptacinus gabonicus Coiffait, 1968
Leptacinus galapagoensis Coiffait, 1981
Leptacinus gardneri Cameron, 1945
Leptacinus gerardi Bernhauer, 1932
Leptacinus germaini Coiffait & Sáiz, 1964
Leptacinus gomyi Lecoq, 1990
Leptacinus goropanensis Coiffait, 1982
Leptacinus gracilentus Scheerpeltz, 1974
Leptacinus gracilis Fauvel, 1895
Leptacinus grassei Coiffait, 1968
Leptacinus guadarramus Outerelo, 1975
Leptacinus harbinensis Bordoni, 2000
Leptacinus hariolus Herman, 2001
Leptacinus hypsibathus Bernhauer, 1939
Leptacinus intermedius Donisthorpe, 1936
Leptacinus irritans Tottenham, 1956
Leptacinus jacobsoni Cameron, 1933
Leptacinus japonicus Cameron, 1933
Leptacinus javanus Bernhauer, 1916
Leptacinus karakorus Coiffait, 1975
Leptacinus kazirensis Coiffait, 1982
Leptacinus khachikovi Bordoni, 2011
Leptacinus klapperichi Coiffait, 1981
Leptacinus ladakhensis Coiffait, 1982
Leptacinus lecontei Blackwelder, 1944
†Leptacinus leidyi Scudder, 1900
Leptacinus lineaticeps Coiffait, 1982
Leptacinus lipposus Herman, 2001
Leptacinus longipennis Cameron, 1951
Leptacinus luofuensis Cameron, 1950
Leptacinus luridipennis MacLeay, 1873
Leptacinus machadoi Cameron, 1959
†Leptacinus maclurei Scudder, 1900
Leptacinus macropterus Bernhauer, 1939
Leptacinus magniceps Bernhauer, 1922
Leptacinus major Coiffait, 1968
Leptacinus malayanus Y.Watanabe & Y.Shibata, 1976
Leptacinus maledivensis Scheerpeltz, 1965
Leptacinus mandibularis Cameron, 1929
Leptacinus marocanus Coiffait, 1969
Leptacinus marshalli Bernhauer, 1938
Leptacinus megacephalus Lea, 1925
Leptacinus merkli Ádám, 1987
Leptacinus microparamerus Coiffait, 1977
Leptacinus microphthalmus Fauvel, 1905
Leptacinus micropterus Bernhauer, 1931
Leptacinus miltoni Tottenham, 1953
Leptacinus minimus Bernhauer, 1920
Leptacinus minutissimus Cameron, 1959
Leptacinus mirus Assing, 2011
Leptacinus multipunctatus Scheerpeltz, 1974
Leptacinus natalensis Scheerpeltz, 1974
Leptacinus nepalicus Coiffait, 1975
Leptacinus niger Cameron, 1949
Leptacinus nigerrimus Coiffait, 1971
Leptacinus nilamburensis Cameron, 1932
Leptacinus notabilis Cameron, 1926
Leptacinus oculatus Coiffait, 1968
Leptacinus opacipennis Lea, 1925
Leptacinus oscillans Sharp, 1885
Leptacinus othioides Baudi di Selve, 1869
Leptacinus ovaliceps Bernhauer, 1937
Leptacinus pakistanus Coiffait, 1982
Leptacinus pallescens Tottenham, 1956
Leptacinus pallidus Cameron, 1927
Leptacinus parviparamerus Coiffait, 1982
Leptacinus parvus Cameron, 1950
Leptacinus pauliani Jarrige, 1978
Leptacinus pennatus Fauvel, 1907
Leptacinus perforatus Tottenham, 1956
Leptacinus perplexus Cameron, 1950
Leptacinus persimilis Cameron, 1932
Leptacinus philippinus Bernhauer, 1916
Leptacinus pholeobius Jeannel and Paulian, 1945
Leptacinus planulatus Sharp, 1889
Leptacinus politus Fauvel, 1905
Leptacinus priapus Coiffait, 1956
Leptacinus pusillimus Kraatz, 1859
Leptacinus pusillus (Stephens, 1833)
Leptacinus quadrisulciceps Lea, 1925
Leptacinus raptor Tottenham, 1956
†Leptacinus rigatus Scudder, 1900
Leptacinus rufonitens Coiffait, 1966
Leptacinus rufoterminatus Cameron, 1951
Leptacinus schoutedeni Cameron, 1929
Leptacinus secretus Cameron, 1933
Leptacinus serpentarius Motschulsky, 1860
Leptacinus sexsulciceps Lea, 1925
Leptacinus simeki Bordoni, 1975
Leptacinus sinuatocollis Scheerpeltz, 1957
Leptacinus sobrinus Tottenham, 1956
Leptacinus sparsepunctus Coiffait, 1968
Leptacinus spectabilis Bernhauer, 1929
Leptacinus stradomskyi Khachikov, 2019
Leptacinus strangulatus Coiffait, 1968
Leptacinus subtilepunctatus Scheerpeltz, 1974
Leptacinus sulcifrons (Stephens, 1833)
Leptacinus tenuis Cameron, 1935
Leptacinus testaceipennis Bernhauer, 1929
Leptacinus titan Coiffait, 1980
Leptacinus trapeziceps Scheerpeltz, 1974
Leptacinus unicolor Cameron, 1937
Leptacinus vicinus Coiffait, 1968
Leptacinus wittei Cameron, 1950
Leptacinus yemeniticus Bordoni, 2010

Przypisy

↑ Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.
1 2 Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (7), 1980.
1 2 Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Insecta: Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.
↑ Leptacinus Erichson, 1839. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-26].
↑ rodzaj: Leptacinus W.F. Erichson, 1839. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2023-03-26].
↑ W.F. Erichson: Die Käfer der Mark Brandenburg. Vol. 1, Part 2. Berlin: F.H. Morin, 1839, s. 385–740.
↑ S.H. Scudder. Adephagous and clavicorn Coleoptera from the Tertiary deposits at Florissant, Colorado with descriptions of a few other forms and a systematic list of the non-rhynchophorus Tertiary Coleoptera of North America. „Monographs of the United States Geological Survey”. 40, s. 1-148, 1900.
↑ genus Leptacinus Erichson, 1839. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2023-03-26].

[Szujecki17-1] Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.

[Szujecki-2] 1 2 Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.

[Burakowskietal-3] B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (7), 1980.

[Herman-4] 1 2 Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Insecta: Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.

[fe-5] Leptacinus Erichson, 1839. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-26].

[biomap-6] rodzaj: Leptacinus W.F. Erichson, 1839. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2023-03-26].

[Erichson-7] W.F. Erichson: Die Käfer der Mark Brandenburg. Vol. 1, Part 2. Berlin: F.H. Morin, 1839, s. 385–740.

[Scudder-8] S.H. Scudder. Adephagous and clavicorn Coleoptera from the Tertiary deposits at Florissant, Colorado with descriptions of a few other forms and a systematic list of the non-rhynchophorus Tertiary Coleoptera of North America. „Monographs of the United States Geological Survey”. 40, s. 1-148, 1900.

[biolib-9] us Leptacinus Erichson, 1839. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2023-03-26].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]