Buszcze (Ukraina)
 Kościół obronny z XVI w. (stan w 2011) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Populacja (2001) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
3548 |
| Kod pocztowy |
47512 |
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
 49°33′17″N 24°54′23″E/49,554722 24,906389 | |
Buszcze (ukr. Біще) – wieś w rejonie tarnopolskim[1] obwodu tarnopolskiego, założona w 1086 r. W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Buszcze w powiecie brzeżańskim województwa tarnopolskiego. Wieś liczy 547 mieszkańców[2].
Historia
Według danych o wsi na stronie Rady Najwyższej Ukrainy założona w 1068.
16 sierpnia 1375 książę Władysław Opolczyk nadał braciom Jaśkowi, Cewlejkowi i Jakuszowi z Łabęd (koło Gliwic), przedstawicielom rodu Awdańców, wsi Duszanów, Buszcze i Żuków w ziemi lwowskiej[3].
W czasie lustracji w 1469 Marcin i Jakub Romanowscy herbu Szaława przedstawili dokumenty księcia opolskiego Władysława Opolczyka na wieś Buszcze, którą otrzymali w 1375[4] W 1578 Leśniowscy herbu Gryf posiadali połowę miasta[5].
Podczas zaboru austriackiego przez pewien Buszcze wchodziło w skład obwodu brzeżańskiego[6].
W II Rzeczypospolitej miejscowość w powiecie brzeżańskim województwa tarnopolskiego.
W nocy z 18 na 19 września 1939 nacjonaliści ukraińscy z OUN napadli na wieś, ale zostali odparci przez szwadron polskiej kawalerii. 19 września zaatakowali ponownie, rabując i bijąc Polaków. W latach 1944–1945 z rąk upowców zginęło tutaj 67 Polaków[7].
2 czerwca 1944 za sprzyjanie Polakom zamordowany został Ukrainiec Piotr Gamuga (35 lat). W okrutny sposób zatłukli go kijami na podwórzu oraz zamordowali nożami jego gospodynię Marię Zamojską (54 lata). Potem ciała związali drutem kolczastym i utopili w rzece[8]
W czasie okupacji niemieckiej polscy mieszkańcy wsi Jan i Olga Morozowscy ukrywali Żydów, za co w 1981 roku Instytut Jad Waszem uhonorował ich tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[9].
Do 2020 w rejonie brzeżańskim[10].
Zabytki
- Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Buszczu – kościół obronny, wzniesiony w latach 1624–1638 z fundacji Katarzyny z Kostków Sieniawskiej. Ze względu na przywieziony z Włoch przez jej syna, Aleksandra Sieniawskiego i umieszczony w ołtarzu głównym obraz Matki Bożej, słynący łaskami, kościół stał się znanym sanktuarium maryjnym[11][12]. Kościół został spalony przez UPA podczas ataku na ludność polską. Uratowany z niego obraz Matki Boskiej Buszeckiej znajduje się w Racławicach Śląskich[13]. Kościół po II wojnie światowej przeszedł w stan ruiny, lecz od 2009 r. jest odbudowywany[14].
Związani z Buszczem
- Katarzyna z Kostków Sieniawska – polska szlachcianka, żona podczaszego koronnego Adama Hieronima Sieniawskiego, główna fundatorka kościoła w Buszczu.
- Józef Widajewicz – urodził się w miejscowości w 1889, polski historyk, profesor na Uniwersytecie Jagiellońskim.
- Stanisław z Brzeżanki Brzeżański – pleban buszczecki (1693–1738), autor katechizmu i zbioru pieśni Owczarnia w dzikim polu, wydanego we Lwowie w 1717.
- ks. Mikołaj Sokołowski (ur. 1799, zm. 9 marca 1860) – proboszcz w Buszczu[15]
Przypisy
- ↑ Про утворення та ліквідацію районів [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2023-03-12] (ukr.).
- ↑ с Біще. [w:] Облікова картка [on-line]. Верховної Ради України. [dostęp 2009-02-20]. (ukr.).
- ↑ Jerzy Sperka: Otoczenie Władysława Opolczyka w latach 1379—1401. Studium o elicie władzy w relacjach z monarchą. Katowice, 2006, s. 88.
- ↑ Jerzy Sperka. Michał Awdaniec a początki kościoła parafialnego w Buczaczu, s. 76 (przypisy). [dostęp 2016-11-30].
- ↑ Aleksander Jabłonowski. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. W: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. VII. Cz. II-a. Warszawa: drukarnia Piotra Laskanera i S-ki, 1903, s. 310.
- ↑ Galicja pod względem topograficzno-geograficzno-historycznym / skreślona przez Hipolita Stupnickiego. Z mapą. Lwów : nakładem autora, Drukarnia Zakładu narodowego im. Ossolińskich, 1849, s. 79.
- ↑ Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939–1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 104-105, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.
- ↑ Kresowa księga sprawiedliwych / pod red. Romualda Niedzielki. Warszawa, 2007, s. 22.
- ↑ Morozowski Jan & Morozowska Olga. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-05-27]. (ang.).
- ↑ Розпорядження Кабінету Міністрів України від 12 червня 2020 року № 724-р «Про визначення адміністративних центрів та затвердження територій територіальних громад Тернопільської області»
- ↑ BUSZCZE. Kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (1624 - 1638). Tarnopolski obw., Tarnopolski r-n (Brzeżanski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-22].
- ↑ History | projekt buszcze / POMÓŻ URATOWAĆ KOŚCIÓŁ W BUSZCZU [online] [dostęp 2023-04-22] (ang.).
- ↑ Dwa łaskami słynące obrazy Matki Bożej [online], raclawice.net [dostęp 2023-04-22] (pol.).
- ↑ projektbuszcze.org: Projekt Buszcze. [dostęp 2017-06-15]. (pol.).
- ↑ Catalogus Universi Venerabilis Cleri Saecularis et Regularis Archidioeceseos Leopolitanae, R. L. pro Anno Domini MDCCCLXI. Leopoli, 1861, s. 134. (łac.)
Bibliografia
- ks. Sebastjan Smigielski. Kościół i twierdza w Buszczu. [W:] Lwowianin, s. 59–61.
- Józef Widajewicz: Z przeszłości Buszcza. Poznań, 1925.
Linki zewnętrzne
- Buszcze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 482.
- Buszcze na stronie Rady Najwyższej Ukrainy. (ukr.)