Gęśnica złotożółta
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gęśnica złotożółta |
| Nazwa systematyczna | |
| Calocybe onychina (Fr.) Donk Beih. Nova Hedwigia 5: 43 (1962) | |
Gęśnica złotożółta (Calocybe onychina (Fr.) Donk) – gatunek grzybów z rodziny kępkowcowatych (Lyophyllaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Calocybe, Lyophyllaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1838 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus onychinus. Potem zaliczany był do różnych innych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1962 r. Marinus Anton Donk, przenosząc go do rodzaju Calocybe[1]. Niektóre inne synonimy[2]:
- Lyophyllum onychinum (Fr.) Kühner & Romagn. 1953
- Rugosomyces onychinus (Fr.) Raithelh. 1979
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 1999 r.[3]
Morfologia
Średnica 2–5 cm, początkowo szeroko wypukły z podwiniętym brzegiem, potem szeroko dzwonkowaty lub prawie płaski z prostym brzegiem. Powierzchnia sucha, mniej lub bardziej naga, ciemnofioletowa do purpurowoczerwonej lub fioletowobrązowej[4].
Przyrośnięte do trzonu z wcięciem, gęste,, z blaszeczkami, jasne do żółtawych[4].
Wysokość 2–5 cm, grubość do 1 cm, mniej lub bardziej równy. Powierzchnia sucha, naga, purpurowa[4].
Cienki, żółtawy, nie zmieniający barwy po przekrojeniu[4].
Biały[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 3–4,5 × 2–3 µm, elipsoidalne, gładkie, w KOH bezbarwne, nieamyloidalne. Podstawki 4-sterygmowe. Cystyd brak. Trama blaszek równoległa. Skórka kapelusza zbudowana ze strzępek w KOH złocistopomarańczowobrązowych o zgrubiałych komórkach końcowych o szerokości 6–13 µm. Występują sprzążki[4].
- Gatunki podobne
Podobny jest rycerzyk czerwonozłoty (Tricholomopsis rutilans), ale rośnie na drewnie. Gęśnica fiołkowa (Calocybe ionides) jest również podobna, ale ma białe blaszki i bardziej fioletowy kapelusz i trzon, ponadto występuje pod drzewami liściastymi na niskich wysokościach[4].
Występowanie i siedlisko
Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i na Nowej Zelandii. W Europie jest rozprzestrzeniony na całym obszarze, ale dość rzadki[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył 2 stanowiska[3], w późniejszych latach podano następne[6].
Naziemny grzyb saprotroficzny. Występuje w górskich lasach bukowych i w lasach sosnowych[3]. W Ameryce Północnej rośnie wyłącznie pod drzewami iglastymi[4].
Przypisy
- 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2024-12-08] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-12-08] (ang.).
- 1 2 3 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 93, ISBN 83-89648-09-1.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Michael Kuo, Calocybe onychina, MushroomExpert [dostęp 2024-12-08] (ang.).
- ↑ Stanowiska Calocybe onychina na świecie (mapa) [online], gbif.otg [dostęp 2024-12-08] (ang.).
- ↑ Aktualne stanowiska gęśnicy złotożółtej w Polsce [online] [dostęp 2024-12-08].