Cerkiew Zwiastowania w Witebsku

cerkiew Zwiastowania

Дабравешчанская царква

nr rej. 212Г000089
cerkiew parafialna
Odbudowana cerkiew
Państwo	Białoruś
Obwód	witebski
Miejscowość	Witebsk
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Eparchia	witebska i orszańska
Wezwanie	Zwiastowania
Wspomnienie liturgiczne	25 marca/7 kwietnia
Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie	św. Grzegorza Teologa, św. Maksyma Greka, św. Teofana Pustelnika[1]
Historia Data rozpoczęcia budowy XII w. Data zakończenia budowy XII w. Data poświęcenia XII w.; 26 września 1998 (po odbudowie) Data zamknięcia po 1917 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia prawosławna Data zniszczenia • przez 1961 władze radzieckie Data odbudowy 1993–1998 Data reaktywacji 1998 Poprzednie wyznanie prawosławne (do 1619); unickie (1619–1849)
Dane świątyni Styl staroruski Świątynia • materiał bud. • cegła Kopuła • liczba kopuł 1 Liczba ikonostasów 1 Ołtarz • liczba ołtarzy 1 Liczba naw 1
Położenie na mapie Witebska cerkiew Zwiastowania
Położenie na mapie Białorusi cerkiew Zwiastowania
Położenie na mapie obwodu witebskiego cerkiew Zwiastowania
55°11′30,5″N 30°12′03,1″E/55,191806 30,200861
Strona internetowa

Cerkiew Zwiastowania^[2] (biał. Дабравешчанская царква) – prawosławna cerkiew w Witebsku, w dekanacie witebskim Świętych Piotra i Pawła^[3] eparchii witebskiej i orszańskiej.

Cerkiew powstała według większości źródeł w XII w., chociaż istnieją także świadectwa, iż funkcjonowała już w poprzednim stuleciu. Została zbudowana z cegły i dolomitu. Według tradycji w 1239 w świątyni miał miejsce ślub Aleksandra Newskiego z Aleksandrą Briaczysławowną^[1]. Świątynia funkcjonowała jako prawosławna do 1619, gdy została przekazana unitom. Przed przejęciem budynku przez unickie duchowieństwo witebscy wyznawcy prawosławia zabrali z budynku wszystkie ruchome elementy wyposażenia. Zabójstwo unickiego arcybiskupa połockiego Jozafata Kuncewicza, jakiego dokonali prawosławni mieszczanie z Witebska w listopadzie 1623 zdaniem Anny Radziukiewicz miało miejsce po tym, gdy duchowny ten polecił zamalować freski w cerkwi Zwiastowania^[1]. W następstwie mordu dziewiętnastu jego uczestników zostało skazanych przez trybunał królewski na śmierć, miasto Witebsk straciło wszystkie posiadane przywileje, a działające jeszcze cerkwie prawosławne oddano unitom^[4]. Wśród zaocznie skazanych na śmierć był Dawid, były proboszcz cerkwi Zwiastowania, gdy pozostawała ona jeszcze w rękach prawosławnych. W okresie administrowania świątynią przez unitów została ona przebudowana, zburzono jej dawną kopułę, dobudowując dwie wieże pełniące zarazem funkcję dzwonnic; obiekt upodobnił się przez to do kościołów katolickich^[1].

Cerkiew została ponownie przekazana Kościołowi prawosławnemu w 1849, gdy Witebsk należał już do Imperium Rosyjskiego. Dokonano wówczas jej przebudowy, przywracając wcześniejszy wygląd. Po rewolucji październikowej obiekt został odebrany Rosyjskiemu Kościołowi Prawosławnemu i zaadaptowany początkowo na magazyn, a następnie na archiwum. Dalsze zniszczenia cerkwi miały miejsce w czasie II wojny światowej. W 1961 władze Witebska zarządziły rozbiórkę świątyni, której jednak nie dokończono. Zrujnowana cerkiew w roku następnym została uznana za zabytek o znaczeniu republikańskim^[1]. W 1977 przeprowadzono w ruinach prace konserwatorskie^[1].

W 1993 rozpoczęto odbudowę cerkwi Zwiastowania w kształcie możliwie zbliżonym do pierwotnej formy. Inwestycję współfinansowało państwo białoruskie. Gotowy obiekt wyświęcił 26 września 1998 patriarcha moskiewski i całej Rusi Aleksy II. W 2006 ukończono prace nad odtworzeniem fresków we wnętrzu^[1].

• Lista zabytków historii i architektury na Białorusi zniszczonych przez władze ZSRR