Charles Douw van der Krap

Charles Douw van der Krap urodził się w Surabai na Jawie, w ówczesnych Holenderskich Indiach Wschodnich, był synem plantatora. W 1929 roku ukończył Królewski Instytut Marynarki w Den Helder ze specjalnością nawigatora lotnictwa morskiego i stopniem podporucznika. Służył w Lotnictwie Marynarki Holenderskiej w Indiach Wschodnich do lata 1939 roku, gdy z żoną i dziećmi wrócił do ojczyzny na urlop^[1]. Bezpośrednio po powrocie do kraju został zmobilizowany; a 2 września tegoż roku ze stopniem porucznika objął dowództwo starej kanonierki rzecznej „Balder”^[2][3][1].

W momencie agresji niemieckiej w maju 1940 jego statek był w remoncie w suchym doku; on sam natomiast zgłosił się na ochotnika do pobliskiego garnizonu, i jako dowódca pośpiesznie sformowanego oddziału lądowego marynarki, wziął udział w krótkotrwałych walkach na ulicach Rotterdamu (bitwa o Rotterdam – 10–14 maja)^[4] w rejonach Beursstation, a później Oude Plantage^[5]. Po kapitulacji Holandii próbował uciec do Wielkiej Brytanii, aby kontynuować tam walkę. Odmówił podpisania deklaracji lojalności o niestawianiu dalszego oporu, po której holenderscy wojskowi byli zwalniani z niewoli (Erewoordverklaring). W konsekwencji został aresztowany przez Niemców i przebywał w obozie jenieckim^[6].

W niewoli został awansowany do stopnia komandora podporucznika (1 grudnia 1941 roku)^[2]. Przebywał między innymi w oflagach VI A Soest^[7], VIII C Juliusburg^[8] i IV C Colditz^[9], wielokrotnie podejmując próby ucieczki^[10]. Powiodła się czternasta^[11], z obozu w Stanisławowie (Stalag 371)^[10][12], 23 listopada 1943 roku^[13] przez podkop wykonany wspólnie z drugim uciekinierem, porucznikiem (późniejszym admirałem) Frederikiem E. Kruiminkiem. Uciekinierzy kierując się na zachód dostali się do Dystryktu Krakowskiego w Generalnym Gubernatorstwie, gdzie w Jaśle, pod koniec listopada, skontaktowali się z Armią Krajową^[14][15][13].

Dzięki swojemu azjatyckiemu wyglądowi, Van der Krap przez pewien czas używał fałszywego dokumentu na tożsamość japońską^[10]. Obaj uciekinierzy wyrazili chęć wstąpienia do Armii Krajowej^[15]. Dzięki jej pomocy (dokładnie, komórki IKO, która zajmowała się pomocą jeńcom^[16]) przedostali się do Warszawy, gdzie dotarli 1 grudnia^[13]. Tam na przełomie lat 1943 i 1944 zostali przyjęci do polskiego ruchu oporu, otrzymując żołd^{[a][17][13][18][13]}. Van der Krap poznał w Warszawie m.in. Zofię Beisertówną, do której plutonu (dowodzonego przez Piotra, inżyniera z Wilna^[b]) został początkowo wcielony^[13]; a także australijskiego pilota Keitha Chisholma^[14][19].

Był poszukiwany przez Gestapo po znalezieniu jego dokumentów w miejscu śmierci niemieckiego oficera. W konsekwencji jego aktywność w AK została ograniczona ze względów bezpieczeństwa^[18][20]. Dzięki współpracy z holenderskimi pracownikami warszawskiej fabryki Philipsa uzyskał fałszywą tożsamość i zatrudnienie w fabryce^[10][18]. Później, po przechwyceniu przez Niemców transportu z fabryki Philipsa przeznaczonego dla AK, ukrywał się przez pewien czas w Laskach i Izabelinie^[21][22][23]. Mimo kontaktów z AK Van der Krap odrzucił propozycję aktywniejszego udziału w polskiej partyzantce, obawiając się m.in. konfliktu między polską partyzantką a siłami radzieckimi – taką możliwość sugerowali niektórzy jego znajomi z polskiego ruchu oporu. Van der Krap uważał, że jako Holender nie może w takim konflikcie wziąć udziału^[14][19][22].

Van der Krap rozumiał skomplikowaną sytuację polskiego ruchu oporu, niemniej sam, wraz z kilkoma innymi, ukrywanymi przez AK w Warszawie, żołnierzami z zachodniej Europy z którymi nawiązał kontakt, wielokrotnie rozważał m.in. ucieczkę przez front do wojsk radzieckich, które, jak mieli nadzieję, przekazałyby ich na Zachód^{[19][24][21][25]}. W pierwszych dniach sierpnia 1944 roku był świadkiem powstania warszawskiego^[26]. Jak sam napisał, w powstaniu nie brał aktywnego udziału (nie przydzielono mu broni); poza kopaniem rowu przeciwczołgowego z innymi cywilami, na ulicy Karolkowej^[27][13]. 7 sierpnia oddziały AK wycofały się z terenów fabryki Philipsa, ale została tam większość pracowników holenderskich, w tym Van der Krap^[27]. Wkrótce potem, w ramach ewakuacji fabryki, wraz z innymi pracownikami Philipsa został ewakuowany do okupowanej Holandii^[26].

Po powrocie do Holandii, zaangażował się w działalność holenderskiego ruchu oporu, w oddziale partyzanckim walczył z Niemcami, w czasie operacji Market Garden wspierając alianckich spadochroniarzy w okolicach Arnhem i Oosterbeek, a po jej fiasku wydostał się z okrążenia wydostał się w nocy z 21 na 22 października 1944 r., i współdziałając z jednostkami angielskimi (1. Dywizja Powietrznodesantowa) pomagał w ewakuacji za Ren wojsk sprzymierzonych (Operacja Pegasus; sam był jednym z ewakuowanych pod koniec, jako że znowu poszukiwało go Gestapo)^[5][10][28]. W Wielkiej Brytanii powrócił do służby we flocie holenderskiej (według niektórych źródeł w stopniu kapitana marynarki^[29]), jako oficer krążownika „Jacob van Heemskerck” (w tym czasie remontowanego)^[2][29]. Następnie od stycznia 1945 do końca wojny służył na brytyjskim krążowniku „Berwick”^[10][2][30]. Po zakończeniu wojny nadal służył we flocie holenderskiej. We wrześniu 1945 roku na pokładzie „Jacob van Heemskerck” wrócił na wody azjatyckie, do Holenderskich Indii Wschodnich^[29][31].

W 1947 został wykładowcą nawigacji morskiej w Krolewskim Instytucie Marynarki Wojennej^[29]. Od 1950 do 1952, awansowany do stopnia komandora porucznika, był także doradcą tworzącej się Marynarki Wojennej Indonezji. W 1953 pełnił funkcję szefa wydziału operacyjnego i planowania w Sztabie Głównodowodzącego Sił Morskich^[2][29]. W 1955 awansował do stopnia kapitana morskiego^[2]; przez kilka lat, do 1957 był pierwszym oficerem krążownika „De Ruyter”^[2][29]. W 1957 awansował do stopnia komandora; pełnił funkcję dowódcy Floty Rezerwowej Królestwa Holandii^[29]. W stan spoczynku przeszedł na własną prośbę w 1958 roku; pracował następnie jako egzaminator w Państwowej Komisji Egzaminacyjnej Oficerów Nawigacyjnych, a następnie, do 1975 roku, jako nauczyciel matematyki^[2][29].

Zmarł w Wassenaar w 1995 roku^[2].