Chatsworth House
 Fasada południowa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Adres |
Chatsworth, |
Położenie na mapie Derbyshire  | |
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii  | |
Położenie na mapie Anglii  | |
 53°13′40″N 1°36′43″W/53,227778 -1,611944 | |
| Strona internetowa | |
.svg.png){kind=small}
Chatsworth House – rezydencja arystokratyczna w środkowej Anglii, w hrabstwie Derbyshire, w dystrykcie Derbyshire Dales[1], położona w pobliżu miasta Bakewell, w granicach Parku Narodowego Peak District, nad rzeką Derwent[2]. Siedziba książąt Devonshire z rodu Cavendish[3], udostępniana jest zwiedzającym[4].
Rezydencja otoczona jest przez ogrody o powierzchni ponad 100 hektarów[5]. Stanowi część rozległej posiadłości ziemskiej Chatsworth (14 164 hektarów), obejmującej tereny rolne i lasy rozproszone w promieniu 24 km, a także ponad 450 domów mieszkalnych w pobliskich wsiach (Baslow, Pilsley, Edensor, Beeley, Calton Lees)[6].
Chatsworth House wpisany jest do rejestru zabytkowych budynków[7], a ogrody – do rejestru zabytkowych parków i ogrodów (oba obiekty należą do najwyższej klasy I). W obrębie ogrodów znajduje się kilkadziesiąt innych zabytkowych obiektów budowlanych[8].
Historia
Od 1549 roku posiadłość nieprzerwanie stanowi własność rodu Cavendish[8]. Budowę pierwszego dworu w stylu elżbietańskim w 1552 roku zapoczątkował William Cavendish, a ukończyła po jego śmierci wdowa po nim – Bess z Hardwick, hrabina Shrewsbury[3]. Rezydencja była okupowana przez obie strony konfliktu podczas angielskiej wojny domowej (1642–1651), wkrótce po jej zakończeniu została zburzona[1].
Obecnie istniejąca rezydencja została wzniesiona w latach 1687–1696 według projektu William Talmana dla Williama Cavendisha (praprawnuka wyż. wspomnianego Williama), który w 1694 roku jako pierwszy w rodzinie uzyskał dziedziczny tytuł księcia Devonshire[1]. Rozbudowana następnie przez Thomasa Archera (1704–1707)[3], a w późniejszych latach przez kolejnych architektów, w tym Jamesa Paine′a (1756–1760), Johna Carra (lata 80. XVIII w.) i Jeffry’ego Wyatville’a (1820–1842)[7]. W pierwotnym kształcie reprezentowała styl barokowy, późniejsze modyfikacje wpisują się w nurt neoklasycyzmu[7].
Wnętrza zdobią plafony w wykonaniu Antonia Verrio, Jamesa Thornhilla i Louisa Laguerre, meble projektu Williama Kenta, rzeźby dłuta Caiusa Gabriela Cibbera i Antonia Canovy, obrazy Rembrandta, Fransa Halsa, Antoona van Dycka, Jacopa Tintoretto oraz Petera Lely’ego. W XIX i XX wieku wystrój uzupełniły obrazy Edwina Landseera, Johna Singera Sargenta i Luciana Freuda, rzeźby Angeli Conner[3].
W projekt ogrodów formalnych w latach 1688–1703 zaangażowani byli George London oraz Henry Wise[8]. W drugiej połowie XVIII wieku ogrody przeprojektował Capability Brown, a w XIX wieku Joseph Paxton[3].
W latach 1836–1840[3] Paxton we współpracy z Decimusem Burtonem wzniósł tutaj wówczas największą w kraju szklarnię, mieszczącą ogród tropikalny. Na niej wzorował się projektując później Pałac Kryształowy na Wielką Wystawę w Londynie (1851). Szklarnię zburzono w 1920 roku, w jej miejscu stworzono labirynt ogrodowy[5].
Fasada zachodnia
Widok od strony wschodniej
Most nad rzeką Derwent, w tle Chatsworth House
Chatsworth na obrazie Jana Siberechtsa (ok. 1703)
Przypisy
- 1 2 3 Chatsworth, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2025-01-10] (ang.).
- ↑ Mapa OS Landranger 119 Buxton & Matlock, Ordnance Survey, ISBN 978-0-319-26217-7 (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 Chatsworth House. W: John Cannon (red.): The Oxford Companion to British History. Oxford University Press, 2002, s. 193–194. ISBN 978-0-19-860872-1. (ang.).
- ↑ Visit us. Chatsworth. [dostęp 2025-01-11]. (ang.).
- 1 2 Chatsworth. W: Patrick Taylor (red.): The Oxford Companion to the Garden. Oxford University Press, 2006, s. 99. ISBN 978-0-19-955197-2. (ang.).
- ↑ What we do. Devonshire Group. [dostęp 2025-01-10]. (ang.).
- 1 2 3 Chatsworth House. Historic England. [dostęp 2025-01-10]. (ang.).
- 1 2 3 Chatsworth House. Historic England. [dostęp 2025-01-10]. (ang.).