Mandarynka (roślina)

Mandarynka

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	rutowate
Rodzaj	cytrus
Gatunek	mandarynka
Nazwa systematyczna
Citrus reticulata Blanco Fl. Filip. 610. 1837
Synonimy
Citrus nobilis Andrews[3]

Mandarynka (Citrus reticulata Blanco) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny rutowatych (Rutaceae). Prawdopodobnie pochodzi z Azji Południowej, jest uprawiana w wielu rejonach świata o klimacie tropikalnym i subtropikalnym^[3].

Pokrój

W zależności od odmiany duży krzew lub małe drzewko o wysokości do 8 m.

Liście

Eliptycznolancetowate, prawie całobrzegie, zaostrzone, na krótkich, wąsko oskrzydlonych ogonkach.

Kwiaty

Kwiaty w niewielkich pęczkach o białej koronie, 5-płatkowe, pręcików wiele, słupek jeden^[4].

Owoce

Jagoda o dość cienkiej okrywie i średnicy 6–7 cm, lekko spłaszczona. Owoce smaczne, słodkie lub słodkokwaskowate w zależności od odmiany. Owoce drzewek dziko rosnących mają nieprzyjemny zapach i bardzo dużo pestek. Od pomarańczy słodkiej różnią się wielkością, a także tym, że skórka łatwo daje się oddzielić od miąższu^[5].

• 
  Kwiaty
• 
  Owoce
• 
  Owoce obrane
• 
  Nasiona

• klementynka – mieszaniec z pomarańczą gorzką^[4]. Daje owoce o bardzo smacznym, aromatycznym miąższu w kolorze ciemnopomarańczowym lub czerwonym
• tangelo – mieszaniec z grejpfrutem^[4]. Owoce bardzo słodkie i soczyste z gorzkim posmakiem.
• Istnieje wiele kultywarów, w tym również bezpestkowe.

• Roślina uprawna: głównie Japonia, Brazylia, Dekan i basen Morza Śródziemnego oraz południe Stanów Zjednoczonych. Do Europy mandarynka trafiła na początku XIX wieku. Nazwa jej wzięła się od nazwy wyspy Mauritius na Oceanie Indyjskim, którą niegdyś nazywano Mandarą. Może być uprawiana w strefach 9-11^[5].
• Sztuka kulinarna: jadalne owoce głównie do spożycia na surowo, ale również na przetwory (dżemy, kompoty). 100 g owocu dostarcza 45 kilokalorii.

  Wartość odżywcza Mandarynki (100 g)

  Wartość energetyczna 188 kJ (45 kcal) Białka 0,6 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% M 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% Węglowodany 11,2 g szczegółowe informacje Przyswajalne 9,3 g RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,2% 7,2% 7,2% 7,2% M 7,2% 7,2% 7,2% 7,2% Cukry (jedno- i dwucukry) 9,2 g Jednocukry Glukoza 1,7 g Fruktoza 1,4 g Dwucukry Sacharoza 6,1 g Błonnik 1,9 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,6% 7,6% 9,0% 9,0% M 5,0% 5,0% 6,3% 6,3% Tłuszcze 0,2 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,02 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,03 g Wielonienasycone 0,04 g omega-3 0,01 g α-Linolenowy (ALA) 0,03 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,7% 2,7% 2,7% 2,7% M 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% omega-6 0,03 g Linolowy (LA) 0,03 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% M 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% Woda 87,6 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% M 2,4% 2,4% 2,4% 2,4%

  Witaminy Witamina C 30,8 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 41% 41% 41% 41% M 34% 34% 34% 34% Tiamina (B1) 0,105 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 9,5% 9,5% 9,5% 9,5% M 8,8% 8,8% 8,8% 8,8% Ryboflawina (B2) 0,022 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% M 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% Niacyna (B3) 0,2 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,4% 1,4% 1,4% 1,4% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Witamina B6 0,07 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,4% 5,4% 4,7% 4,7% M 5,4% 5,4% 4,1% 4,1% Foliany 0,021 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,3% 5,3% 5,3% 5,3% M 5,3% 5,3% 5,3% 5,3% Kobalamina (B12) 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina A 0,016 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,3% 2,3% 2,3% 2,3% M 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% Witamina D 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina E 0,2 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Makroelementy Fosfor 18 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,6% 2,6% 2,6% 2,6% M 2,6% 2,6% 2,6% 2,6% Wapń 30 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,0% 3,0% 2,5% 2,5% M 3,0% 3,0% 3,0% 2,5% Magnez 17 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,5% 5,3% 5,3% 5,3% M 4,3% 4,0% 4,0% 4,0% Potas 189 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,0% 4,0% 4,0% 4,0% M 4,0% 4,0% 4,0% 4,0% Sód 1 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% M 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Mikroelementy Jod 0,0008 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% M 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% Żelazo 0,3 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,7% 1,7% 3,8% 3,8% M 3,8% 3,8% 3,8% 3,8% Miedź 0,05 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,6% 5,6% 5,6% 5,6% M 5,6% 5,6% 5,6% 5,6% Cynk 0,07 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% M 0,6% 0,6% 0,6% 0,6% Mangan 0,04 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% M 1,7% 1,7% 1,7% 1,7%

  Dane liczbowe na podstawie: [6] Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[7]

Z liści otrzymuje się olejek eteryczny, wykorzystywany w przemyśle spożywczym i perfumeryjnym o składzie^[8]:

• limonen: 65–75%

• γ-terpinen: 16–22%
• α-pinen: 1,6–3,0%

• β-mircen: 1,5–2,0%
• β-pinen: 1,2–2,0%

• p-cymen: <1,0%
• sabinen: <0,3%