Goździeniec różowy
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
goździeniec różowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Clavaria rosea Dalman Swartz, K. Vetensk-Acad. Nya Handl. 32: 157 (1811) | |
Goździeniec różowy (Clavaria rosea Dalman) – gatunek grzybów podstawkowych (Basidiomycota) należący do rodziny goździeńcowatych (Clavariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clavaria, Clavariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Takson po raz pierwszy został poprawnie sklasyfikowany i opisany w 1811 roku przez szwedzkiego lekarza i przyrodnika Johana Wilhelma Dalmana.
Polską nazwę zaproponowali Beata Bilska–Zaleska i Marek Zaleski w 2018 roku, jako pierwsi, którzy rok wcześniej znaleźli i udokumentowali stanowisko tego gatunku w Polsce. Uznali, że proste tłumaczenie nazwy łacińskiej Clavaria rosea najlepiej oddaje makroskopowe cechy owocników[2]. Następnie w roku 2025 została ona zarekomendowana przez Komisję ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego[3].
Morfologia
Pojedynczy ma postać cylindrycznej pałeczki rozszerzającej się ku wierzchołkowi, o wysokości 2–6 cm i grubości 1–5 mm. Pałeczki są nierozgałęzione, początkowo podobne do maczugi, następnie stają bardziej wrzecionowate. Mogą mieć różną grubość, tak że z jednej kępki mogą wyrastać pałeczki smukłe do dość grubych. W przekroju początkowo okrągłe, z wiekiem robią się spłaszczone, o gładkiej powierzchni. Wierzchołki szpiczaste za młodu, następnie zaokrąglone lub tępo zakończone. Owocniki w kolorze jasnoróżowym, różowym, amarantowym, a nawet purpurowym zazwyczaj z jaśniejszą podstawą. Wierzchołek z wiekiem staje się odbarwiony i ma tendencję do żółknięcia. Wyrastają pojedynczo lub w niewielkich grupach tworzących kępki[4][5][6].
Jasny, białoróżowy, kruchy. Smak łagodny[4][7]. Zapach świeżych owocników lekko ziołowy, przyjemny, a po wysuszeniu przypominający aromatyzowany tytoń[5].
Biały. Zarodniki o rozmiarach 5−8 × 2,5−3,5 μm, gładkie, pestkowate, szkliste, nieamyloidalne[4][7].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki wydłużone, w kształcie maczugi, 4−sterygmowa. Cystydy wydłużone, robakowate z ziarnistą zawartością. Sprzążek brak[4][7].
Występowanie i siedlisko
Gatunek rozpowszechniony głównie w Ameryce Północnej i Europie, lecz wszędzie tam uważany jest za rzadki[8]. W Polsce, w 2018 roku, znalezione zostało pierwsze stanowisko tego gatunku, zlokalizowane kilka kilometrów od miejscowości Borne Sulinowo (woj. zachodniopomorskie, powiat szczecinecki)
Rośnie na ziemi, na glebie wapiennej[5], zwykle wśród traw na pastwiskach, otwartych siedliskach trawiastych z niskimi murawami, w lasach mieszanych wśród traw i mchów, ale również w lasach świerkowych i czasem na użytkach zielonych[6]. Owocniki pojawiają się od lata do jesieni[4][7].
Znaczenie
Saprotrof. Grzyb jadalny[7], lecz bez wartości konsumpcyjnej z uwagi na niezwykłą rzadkość występowania. Z tego powodu zasługuje na szczególną ochronę i nie powinien być zbierany.
Przypisy
- 1 2 Index Fungorum – Names Record [online], www.indexfungorum.org [dostęp 2019-06-14].
- ↑ Beata Bilska-Zaleska, Clavaria rosea – pierwsze notowanie w Polsce, „Przegląd Przyrodniczy”, 29 (2), 2018, ISSN 1230-509X [dostęp 2019-06-14] (pol.).
- ↑ Rekomendacja nr 4 (2025) Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 23 stycznia 2025 (pol.).
- 1 2 3 4 5 Stefan Buczacki, Collins fungi guide, wyd. 1, London: Collins, 2012, s. 454, ISBN 978-0-00-724290-0, OCLC 793683235 [dostęp 2019-06-11].
- 1 2 3 Ladislav Hagara, Ottova encyklopedie hub, wyd. 1, Praha: Ottovo nakladatelství, 2015, s. 588, ISBN 978-80-7451-407-4, OCLC 903090511 [dostęp 2018-11-17].
- 1 2 Les champignons du Québec [online], www.mycoquebec.org [dostęp 2019-06-14].
- 1 2 3 4 5 Roger Phillips, Mushrooms, Derek Reid i inni, London: Macmillan, 2006, s. 327, ISBN 0-330-44237-6, OCLC 68770488 [dostęp 2019-06-11].
- ↑ Anton Shiryaev, Diversity and distribution of clavarioid fungi in Estonia, „Folia Cryptogamica Estonica”, 45, 2009, s. 65–80, ISSN 1736-7786 [dostęp 2019-06-14] (ang.).