Cmentarz katolicki na Syjonie w Jerozolimie
fragment nekropolii, grób Oskara Schindlera | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Ma’ale HaShalom St. |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy, parafialny |
| Wyznanie | |
| Stan cmentarza |
czynny |
| Data otwarcia |
XIX w. |
| Zarządca | |
Położenie na mapie Jerozolimy ![]() | |
Położenie na mapie Izraela ![]() | |
Cmentarz katolicki na Syjonie w Jerozolimie – nekropolia wyznaniowa w Jerozolimie, założona w XIX w., zarządzana przez Kustodię Ziemi Świętej.
Historia
Na Syjonie w Jerozolimie znajduje się kilka cmentarzy wyznaniowych. Franciszkanie mają swój cmentarz zakonny w pobliżu Bramy Syjońskiej, na zewnątrz murów. Parafianie i zmarli w Ziemi Świętej pątnicy w czasach współczesnych chowani są na osobnym cmentarzu parafialnym założonym w XIX wieku na stoku Wzgórza Syjon. Wejście znajduje się przy Ma’ale HaShalom Street. Nekropolia składa się z dwóch części. W starszej części zaniechano pochówków, gdy cmentarz ucierpiał podczas walk w 1948 roku[a]. W bezpośrednim sąsiedztwie zlokalizowany jest czynny cmentarz. Nekropolia jest oficjalnym cmentarzem jerozolimskiej parafii łacińskiej, nad którą sprawują pieczę franciszkanie z Kustodii Ziemi Świętej[1].
Nowsza część cmentarza ma układ tarasowy, powierzchnia lekko opada w kierunku usytuowanej na południu Doliny Gehenny. Pośrodku znajduje się klatka schodowa umożliwiająca dostanie się części wyższej na niższą oraz długa ściana z grobowcami umieszczonymi jeden nad drugim. Kwatera polska z pomnikiem usytuowana jest centralnie na skraju dolnego tarasu. Większość pochowanych osób to arabscy chrześcijanie z Jerozolimy. Szereg mogił należy do innych nacji[1].
Przede wszystkim w latach 1941–1948 na cmentarzu chowani byli polscy uchodźcy, zmarli w Palestynie żołnierze i członkowie ich rodzin. Polskich grobów z tego okresu jest blisko 90. O polską kwaterę zadbał ks. kan. Stefan Pietruszka. Pierwszym pochowanym Polakiem był por. Władysław Podhajecki, żołnierz Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. W kwaterze znajdują się mogiły 21 żołnierzy: 19 Polaków i 2 Czechów[1].
W latach podziału Jerozolimy 1949–1967 na części należące do Izraela i Królestwa Jordanii cmentarz na Syjonie znajdował się w obszarze zdemilitaryzowanym, tzw. strefie niczyjej (ang. No-Man’s-Land) i nie było do niego dostępu. Po wojnie sześciodniowej Izraelczycy zajęli wschodnią Jerozolimę. Cmentarz został zwrócony franciszkanom. Pierwszym polskim pogrzebem po jego odzyskaniu były egzekwie prałata Stefana Pietruszki-Jabłonowskiego, pierwszego rektora Polskiej Misji Katolickiej w Ziemi Świętej w 1973 roku[1].
W 1974 na cmentarzu pochowany został Oskar Schindler[1].
Kwatera polska
W okresie PRL polskimi grobami opiekowali się Polacy mieszkający w Izraelu, przede wszystkim polscy franciszkanie, siostry elżbietanki i nieliczna Polonia. Po wojnie sześciodniowej Polska zerwała stosunki dyplomatyczne z Izraelem. Przywrócono je w 1990 roku. W maju 1998 roku staraniem kierownika Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Tel Awiwie Edwarda Dobrowolskiego oraz konsula honorowego RP w Jerozolimie Zeeva Barana przeprowadzono inwentaryzację polskich nagrobków. Dokumentację opracowała architekt Krystyna Malkiewicz. Prace renowacyjne przeprowadzono latem 2006 roku. Środki zapewniła Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Po zakończeniu prac 10 września 2006 roku Prezydent RP Lech Kaczyński odsłonił przy kwaterze polskiej obelisk[1][2].
Pozostałości archeologiczne
W pobliżu wejścia zachowały się odsłonięte fragmenty mozaik z kościoła z okresu bizantyjskiego. W południowej części cmentarza odkryto pozostałości murów miasta z okresu pierwszej świątyni[3].
Wybrane mogiły polskie
| Osoba | Funkcja/urząd | Rok śmierci | Zdjęcie mogiły |
|---|---|---|---|
| Władysław Podhajecki | porucznik | 1941 | ![]() |
| Zofia z Pohoskich Poniatowska | małżonka ministra rolnictwa Juliusza Poniatowskiego | 1942 | ![]() |
| Karol Lilienfeld-Krzewski | major dyplomowany piechoty, dziennikarz i literat | 1944 | ![]() |
| Jan Jastrzębiec-Szpytman | wojskowy, odznaczony Orderem Virtuti Militari | 1944 | ![]() |
| Egga Van Haardt | malarka | 1944 | ![]() |
| Stefan Maria Jastrzębiec Strzembosz | sędzia | 1945 | ![]() |
| Helena z Kielawów Krzysztoniowa | żona Wilhelma Krzysztonia, jednego z liderów polskiej społeczności uchodźczej w Palestynie | 1945 | ![]() |
| Aleksy Wdziękoński | konsul generalny RP w Jerozolimie | 1946 | ![]() |
| Jerzy Lechowski | były konsul RP w Szczecinie i Strasburgu | 1947 | ![]() |
| Konstanty Pomian-Dziembowski | prawnik, wojskowy | 1947 | ![]() |
| Witold Hulanicki | konsul generalny RP w Jerozolimie | 1948 | ![]() |
| Stefan Arnold | prezes Związku Dziennikarzy RP Sekcja Bliskiego Wschodu | 1948 | ![]() |
| ks. Stefan Pietruszka-Jabłonowski | pierwszy rektor Polskiej Misji Katolickiej w Ziemi Świętej | 1973 | ![]() |
Uwagi
- ↑ W starej części cmentarza znajduje się ok. 10 grobów polskich. Trzy zachowane tablice. Spoczywają, m.in.: ks. kanonik Marcin Pinciurek (1860–1930), założyciel Starego Domu Polskiego oraz dr Apolinary Tarnawski (1851–1943).
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 Artur Patek: Polski cmentarz w Jerozolimie. Polacy pochowani na cmentarzu katolickim na górze Syjon. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, 2009, s. 24–41. ISBN 978-83-62261-00-0. [dostęp 2023-04-23]. (pol.).
- ↑ Prezydent w Jerozolimie. prezydent.pl. [dostęp 2023-04-25]. (pol.).
- ↑ Eugene Hoade: Guide to the Holy Land. Jerusalem: Franciscan Printing Press, 1984, s. 318. (ang.).


_P347_Mount_Zion_Franciscan_Cemetery_W%C5%82adys%C5%82aw_Podhajecki_grave.jpg)
_P355_Mount_Zion_Franciscan_Cemetery_Zofia_Poniatowska_grave.jpg)
_P346_Mount_Zion_Franciscan_Cemetery_Karol_Lilienfeld-Krzewski_grave.jpg)
_P343_Mount_Zion_Franciscan_Cemetery_Jan_Jastrz%C4%99biec-Szpytman_grave.jpg)
_P375_Mount_Zion_Franciscan_Cemetery_Egga_van_Haardt_grave.jpg)
_P384_Mount_Zion_Franciscan_Cemetery_Stefan_Maria_Jastrzebiec_Strzembosz_grave.jpg)
_P388_Mount_Zion_Franciscan_Cemetery_Helena_Krzysztoniowa_grave.jpg)
_P421_Mount_Zion_Franciscan_Cemetery_Aleksy_Wdziekonski_grave.jpg)
_P420_Mount_Zion_Franciscan_Cemetery_Jerzy_Lechowski_grave.jpg)
_P413_Mount_Zion_Franciscan_Cemetery_Konstanty_Pomian-Dziembowski_grave.jpg)
_P422_Mount_Zion_Franciscan_Cemetery_Witold_Hulanicki_grave.jpg)
_P418_Mount_Zion_Franciscan_Cemetery_Stefan_Arnold_grave.jpg)
_P361_Mount_Zion_Franciscan_Cemetery_Stefan_Pietruszka-Jablonowski_grave.jpg)