Cmentarz rzymskokatolicki w Kłodawie
 Kościół św. Fabiana i Sebastiana w Kłodawie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Cicha |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie |
katolicyzm |
| Stan cmentarza |
czynny |
| Data otwarcia |
1793 |
| Zarządca | |
Położenie na mapie Kłodawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kolskiego  | |
Położenie na mapie gminy Kłodawa _location_map.png) | |
 52°15′10,8″N 18°54′22,0″E/52,253000 18,906111 | |
Cmentarz rzymskokatolicki w Kłodawie – cmentarz katolicki w Kłodawie, w województwie wielkopolskim. Cmentarz zarządzany jest przez parafię Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodawie.
Cmentarz figuruje w gminnej ewidencji zabytków[1].
Historia
Cmentarz założono na wzniesieniu nad rzeką Rgilewką w 1793 roku, po wydaniu rozporządzenia króla Fryderyka Wihelma, zakazującego pochówków w kościołach i na cmentarzach przykościelnych[2]. Cmentarz powstał na terenie należącym do kłodawskiej parafii i wyznaczony został na planie kwadratu. W 1848 i 1866 roku cmentarz rozszerzany był o kolejne grunty należące do parafii, osiągając w 1866 powierzchnię 3 mórg (ok. 1,5 hektarów). W 1916 roku cmentarz rozszerzono o kolejną morgę[2]. Początkowo cmentarz od frontu posiadał barierę, a z trzech stron otoczony był rowem. W późniejszych latach front obwiedziono murowanym parkanem, a boki barierami kamienno-ziemnymi[2][3].
W 1925 roku na zebraniu zgromadzenia parafialnego podjęto decyzję o wzniesieniu nowego, murowanego parkanu oraz o urządzeniu bramy wjazdowej i furtki. Postanowiono także wybudować w okolicach cmentarza jednoizbowy domek z kuchnią, który miał być przeznaczony na mieszkanie dla grabarza[2][4]. Postanowiono także obudować parkanem przylegający do cmentarza ogród owocowo-warzywny, który stanowił własność proboszcza i miał zostać przeznaczony na dalsze rozszerzenie cmentarza. Przeciwko tym działaniom zaprotestował jednak kłodawski proboszcz – ks. Hipolit Pyszyński, który dopatrzył się w działaniach zgromadzenia „zamachu na całość posiadania probostwa w Kłodawie” i w związku z tym wysyłał pisma m.in. do magistratu miasta, starosty powiatu kolskiego oraz do kurii diecezjalnej w Łodzi, planował także powiadomić w tej sprawie urząd wojewódzki oraz prokuraturę[4].
Następca ks. Pyszyńskiego – ks. Teofil Choynowski próbował pozyskać do rozszerzenia cmentarza grunty należące do państwa. Ziemia przyznana parafii przez Okręgowy Urząd Ziemski okazała się jednak nieodpowiednia do tego celu i ksiądz Choynowski ostatecznie podjął decyzję o rozszerzeniu cmentarza o należący do probostwa ogród[5]. Parkan otaczający cmentarz budowano w latach 1932–1935, przeprowadzono również wtedy prace porządkowe na terenie nekropolii. Wybudowano wtedy także domek dla grabarza[5][3].
Podczas kampanii wrześniowej na cmentarzu pochowano czterech żołnierzy batalionu Obrony Narodowej „Wągrowiec”, poległych w Kłodawie 12 września 1939 roku[6]. Na cmentarzu znajdują się także tablice pamiątkowe poświęcone ofiarom zbrodni katyńskiej, ppor. Filipowi Strusiowi[7] oraz ppor. Michałowi Koziorowskiemu[6].
W latach 80. XX wieku pojawił się pomysł zaadaptowania niezamieszkanego już wówczas domu grabarza na dom przedpogrzebowy, co też następnie uczyniono. W latach 90. XX wieku dom wyposażono w chłodnię[8][9][3].
Kościół św. Fabiana i Sebastiana
Na terenie znajduje się także zabytkowy, drewniany kościół św. Fabiana i Sebastiana, pełniący funkcję kościoła filialnego kłodawskiej parafii. W latach 1848–1878 pełnił on funkcję kościoła parafialnego[9].
Kościół ten remontowano m.in. w latach 1846–1847, 1972–1976 i 2007–2008[9]. Przy kościele stoi także drewniana dzwonnica[10].
Pochowani
Na cmentarzu zostali pochowani m.in.:
- Saturnin Czerniewicz – burmistrz Kłodawy
- Stanisław Markowski – żołnierz Armii Krajowej
- Adam Rustejko Pieńkiewicz – lekarz, pisarz i poeta (zm. 1879)
- Leopold Płaczkiewicz – powstaniec styczniowy (zm. 1918)
- Roch Szurgociński – powstaniec styczniowy
- żołnierze batalionu ON „Wągrowiec” (zginęli podczas kampanii wrześniowej)
Przypisy
- ↑ Gminna Ewidencja Zabytków gminy Kłodawa [online], 2013.
- 1 2 3 4 Gańczyk, Grzanka i Maliński 2015 ↓, s. 42.
- 1 2 3 Historia [online], www.klodawskiecmentarze.pl [dostęp 2022-10-25].
- 1 2 Gańczyk, Grzanka i Maliński 2015 ↓, s. 43.
- 1 2 Gańczyk, Grzanka i Maliński 2015 ↓, s. 45.
- 1 2 Kasperkiewicz 2004 ↓, s. 85.
- ↑ Kasperkiewicz 2004 ↓, s. 84.
- ↑ Gańczyk, Grzanka i Maliński 2015 ↓, s. 46.
- 1 2 3 Gańczyk, Grzanka i Maliński 2015 ↓, s. 47.
- ↑ kościół pw. św. św. Fabiana i Sebastiana - Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2022-10-25] (pol.).
Bibliografia
- Barbara Gańczyk, Bartłomiej Grzanka, Adam Maliński, Kłodawskie cmentarze, Barbara Gańczyk (red.), Kłodawa: Ireneusz Niewiarowski, 2015, ISBN 978-83-943449-0-0.
- Kazimierz Kasperkiewicz, Miejsca i obiekty walki i pamięci z lat wojny i okupacji 1939-1945 w Kole i powiecie kolskim, Koło: Towarzystwo Przyjaciół Miasta Koła, 2004, ISBN 978-83-909030-9-5.