Cmentarz w Janiszowie

Cmentarz w Janiszowie
Ilustracja
grobowiec z dzwonnicą
Poprzednie nazwy

Friedhof in Johnsdorf

Państwo

 Polska

Miejscowość

Janiszów

Adres

na południowym skraju wsi

Typ cmentarza

wyznaniowy

Wyznanie

ewangelickie

Stan cmentarza

nieczynny

Powierzchnia cmentarza

0,28 ha

Data otwarcia

ok. 1810

Data likwidacji

7 maja 1962

Położenie na mapie gminy wiejskiej Kamienna Góra
Mapa konturowa gminy wiejskiej Kamienna Góra, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz w Janiszowie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz w Janiszowie”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz w Janiszowie”
Położenie na mapie powiatu kamiennogórskiego
Mapa konturowa powiatu kamiennogórskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz w Janiszowie”
Ziemia50°45′26,0″N 15°59′05,8″E/50,757222 15,984944

Cmentarz w Janiszowie – nieczynna nekropolia położona na południowym skraju wsi Janiszów (niem. Johnsdorf), w gminie Kamienna Góra, w województwie dolnośląskim.

Wieś była w większości zamieszkiwana przez ewangelików. W 1925 r. liczyła 395 mieszkańców, z czego 366 wyznawało ewangelicyzm. W 1939 r. liczba mieszkańców wzrosła do 405, a większość nadal była wyznawcami tej religii[1].

Janiszów, mimo swojej znacznej wielkości, nigdy nie posiadał własnego kościoła przed II wojną światową. Zarówno ewangelicy, jak i katolicy należeli oddzielnie do swoich parafii w Kamiennej Górze (niem. Landeshut)[2]. Wieś posiadała jednak własny cmentarz, który pełnił rolę ważnego miejsca pochówku dla miejscowej i okolicznej ludności.

Cmentarz został założony prawdopodobnie około 1810 r. i pierwotnie służył wspólnocie ewangelickiej. Oficjalnie zamknięto go uchwałą Rady Narodowej z dnia 7 maja 1962 r. z powodu braku właściciela. Jego powierzchnia wynosi 0,28 ha. Nekropolia położona jest na terenie otwartym, na lekkim wzniesieniu, w pobliżu drogi lokalnej prowadzącej do Kamiennej Góry[3].

Zachowały się ślady historycznego układu grobów (datowanego najprawdopodobniej na koniec XIX w. – najstarsza czytelna data na fragmencie nagrobka to 1898 r.), a także pozostałości dzwonnicy[a] oraz grobowca[3].

Po 1945 r. był systematycznie grabiony i dewastowany. Z grobowca skradziono miedziane poszycie dachowe oraz zabytkowe trumny z ciałami[b]. Zniknęły także ogrodzenie i brama wejściowa.

Większość nagrobków jest dziś zniszczona, rozbita lub całkowicie nieczytelna. Teren nekropolii porastają dziko rosnące drzewa, takie jak brzozy, buki, jesiony i tuje. Stan zachowania obiektu oceniany jest jako bardzo zły[3].

Cmentarz nie jest ogrodzony, a dawny układ przestrzenny jest trudny do odczytania. Na jego terenie nie odnotowano pomników przyrody, jednak zachowały się cztery stare mogiły oraz fragmenty dawnej zieleni komponowanej.

W przeszłości miejsce to stanowiło integralną część lokalnej wspólnoty religijnej i kulturowej. Obecnie znajduje się w kręgu zainteresowania służb konserwatorskich – zaleca się przeprowadzenie prac porządkowych, inwentaryzacyjnych oraz opracowanie studium historycznego[3].

Bibliografia

Przypisy

  1. ↑ Johnsdorf - Hartmannsdorf - Merzdorf - Kreis Landeshut [online], Hella Tegeler [dostęp 2025-05-01] (niem.).
  2. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, red. Marek Staffa: t. 8 – Kotlina Kamiennogórska, Wrocław 1997, s. 122.
  3. 1 2 3 4 Karta cmentarza. [dostęp 2025-05-01].

Uwagi

  1. ↑ W latach 50. XX w. ówczesny proboszcz parafii Piotra i Pawła, ks. Mieczysław Krzemiński (1913–1991), w obawie przed kradzieżą postanowił przewieźć dwa dzwony z cmentarza niemieckiego w Janiszowie do kościoła Piotra i Pawła w Kamiennej Górze, gdzie umieścił je pod wieżą. Wkrótce przeniesiono je do kościoła Matki Bożej Różańcowej, gdzie zawieszono je na wieży. W 1942 r. trzy dzwony zostały zabrane na potrzeby II wojny światowej, a w 1954 r. ostatni z nich przewieziono do Warszawy. Zawieszenie dzwonów na wieży ograniczyło ich słyszalność. W 1979 r. podjęto decyzję o przeniesieniu dzwonów na wzgórek przy kościele, gdzie zawieszono je na metalowej konstrukcji. Pod dzwonami wylano głębokie fundamenty, doprowadzono elektryczność oraz zainstalowano mechaniczny system uruchamiania. Zob. Ks. Stanisław Książek, Parafia Matki Bożej Różańcowej w Kamiennej Górze w latach 1966-2006, Kamienna Góra 2009, s. 91 - 92.
  2. ↑ Trudno określić, kto był pochowany w tym grobowcu, ponieważ właściciele Janiszowa zmieniali się dość często. Podejrzewa się, że to właśnie oni mogli spoczywać w tym grobowcu, jednak ich liczba i częste zmiany własności utrudniają jednoznaczne ustalenie. Przed 1740 r. miejscowość należała do Philippa Antona Barona von Hayna. W 1740 r. właścicielem został Baron von Zedlitz, a później – Freiherr von Langenthal oraz Kammerherr von Tschierschki. W październiku 1775 r. majątek przeszedł na Barona von Geßlera, a w grudniu 1798 r. ponownie na Kammerherra von Tschierschkiego, który później sprzedał go von Gersdorfowi. W 1810 r. właścicielem został Weiß, a następnie E. Goldschmidt. Ostatnim znanym właścicielem w grudniu 1840 r. był Alex von Nostiz.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.