Stożkówka szarooliwkowa

Stożkówka szarooliwkowa
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

gnojankowate

Rodzaj

stożkówka

Gatunek

stożkówka szarooliwkowa

Nazwa systematyczna
Conocybe moseri Watling
Notes R. bot. Gdn Edinb. 38(2): 342 (1980)

Stożkówka szarooliwkowa (Conocybe moseri Watling) – gatunek grzybów z rodziny gnojankowatych (Bolbitiaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Conocybe, Bolbitiaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1980 r. Roy Wattling we Francji. Nazwą gatunkową uczcił mykologa Meinharda Michaela Mosera[1]. Synonimy[2]:

  • Conocybe kuehneri Singer 1947
  • Conocybe moseri var. robustior Hauskn. & H.-J. Hübner, in Hausknecht 2005

Polską nazwę zarekomendował Władysław Wojewoda w 2003 roku[3].

Morfologia

Kapelusz o średnicy 1,2–1,3 cm, wysokości 0,6–0,9 cm, stożkowaty do dzwonkowatego. Powierzchnia sucha, gładka, u młodych okazów szarobiała do jasnoszarej, u starszych szarobrązowa, skórka nie łuszcząca się. Brzeg regularny, nierozszczepiający się w wieku dojrzałym, prążkowany aż do wierzchołka. Brak resztek osłony[4].

Trzon

O wysokości 4–6 cm, grubości 0,1–0,15 cm, centralny, rurkowaty, równy, cienki, skręcony, pełny. Powierzchnia biała, z żółtobrązowymi plamami, oprószona[4].

Blaszki

Przyrośnięte, z blaszeczkami, średnio gęste do gęstych, wąskie, o szerokości 0,15–0,2 cm, szarobrązowe do żółtobrązowych, kruche. Ostrza blaszek gładkie[4].

Miąższ grzyba

Cienki, nie zmieniający barwy po uciśnięciu czy przekrojeniu, bez wyraźnego zapachu i smaku[4].

Wysyp zarodników

Żółtobrązowy[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 9,3–13,6 × 6–8,5 µm, Qe = 1,6, elipsoidalne ze ściętą porą rostkową, grubościenne, gładkie, w wodzie rdzawożółte, w KOH rdzawobrązowe. Podstawki 18,7–25,5 × 7,6–10 µm, maczugowate, 4-zarodnikowe, cienkościenne, bezbarwne, ze sterygmami o długości 2,5–4,3 µm. Brak nibywstawek. Cheilocystydy 15,3–23,8 × 6–9,3 µm, w kształcie kręgli, cienkościenne, bezbarwne z główką o szerokości 3,4–6 µm. Skórka kapelusza zbudowana ze strzępek o wymiarach 20,4–34 × 13,6–22 µm. Są zróżnicowane morfologicznie; prawie kuliste (sferocyty), gruszkowate, maczugowate lub główkowate, cienkościenne, szkliste. Pileocystyd i pleurocystyd brak. Miąższ kapelusza złożony ze splątanych, cienkościennych, szklistych strzępek o szerokości 8,5–18,7 µm. Skórka trzonu z kaulocystydami 12–32,3(39) × 2,5–6,8 µm, wyłącznie o kształcie niepodobnym do kręgli, rurkowate cylindryczne do włoskowatych, nitkowate, cienkościenne, szkliste. Strzępki miąższu podłużnie równoległe, cienkościenne, szkliste o szerokości 3,4–15,3 µm. Sprzążki obecne w strzępkach miąższu trzonu[4].

Występowanie i siedlisko

Najwięcej stanowisk stożkówki szarooliwkowej podano w Europie, poza nią pojedyncze w Ameryce Północnej i Azji[5]. W Polsce do 2003 r. podano 3 stanowiska[6], w późniejszych latach podano wiele następnych. Najbardziej aktualne podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[3].

Naziemny grzyb saprotroficzny. W Polsce notowany w lasach pod sosnami[6], Roy Watling podał, że w Anglii gatunek ten rośnie na trawiastych terenach w ogrodach, na polach lub na obrzeżach lasów. W Indiach podano jego stanowisko na odchodach bydła jest więc także grzybem koprofilnym[4].

Przypisy

  1. 1 2 Index Fungorum [online] [dostęp 2025-01-16] (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2025-01-16] (ang.).
  3. 1 2 Conocybe moseri (stożkówka szarooliwkowa) [online], grzyby.pl [dostęp 2025-01-16].
  4. 1 2 3 4 5 6 7 K. Amandeep, N.S. Atri, K. Munruchi, Diversity of species of the genus Conocybe (Bolbitiaceae, Agaricales) collected on dung from Punjab, India, „Mycosphere”, 6 (1), 2015, s. 31–32, DOI: 10.5943/mycosphere/6/1/4 (ang.).
  5. Występowanie Conocybe moseri na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2025-01-16] (ang.).
  6. 1 2 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 140, ISBN 83-89648-09-1.