Czernidłówka drobna

Czernidłówka drobna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	czernidłówka
Gatunek	czernidłówka drobna
	Nazwa systematyczna
	Coprinopsis canoceps (Kauffman) Örstadius & E. Larss.; Mycol. Progr. 14(no. 25): 37 (2015)

Czernidłówka drobna, kruchaweczka drobna (Coprinopsis canoceps (Kauffman) Örstadius & E. Larss.) – gatunek grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Psathyrella, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1926 r. Calvin Henry Kauffman, nadając mu nazwę Hypholoma canoceps. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2015 r. Leif Örstadius i Ellen Larsson, przenosząc go do rodzaju Psathyrella^[1].

Synonimy naukowe^[2]:

Drosophila canoceps (Kauffman) Kühner & Romagn. 1953
Hypholoma canoceps Kauffman 1926
Psathyrella canoceps (Kauffman) A.H. Sm. 1941

W 2003 r. Władysław Wojewoda zarekomendował nazwę kruchaweczka drobna dla nazwy naukowej Psathyrella canoceps^[3] Po przeniesieniu gatunku do rodzaju Coprinopsis stała się niespójna z nazwą naukową. W 2025 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym dla rodzaju Coprinopsis zarekomendowała polską nazwę „czernidłówka”^[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 0,5–2 cm, stożkowato-dzwonkowaty. Higrofaniczny; podczas wilgotnej pogody ma kolor daktylowobrązowy i brzeg kapelusza wyżłobiony z prześwitującymi blaszkami, podczas suchej jest jaśniejszy – ochrowobrązowy i nie jest prześwitujący. U młodych okazów cała powierzchnia pokryta jest białawą osłoną, która podczas wzrostu grzyba rozrywa się na drobne włoski, zwykle ułożone radialnie. Czasami resztki osłony zwieszają się z brzegów kapelusza^[5].

Blaszki

Szerokie i szeroko przyrośnięte, o ostrzach pokrytych białawymi rzęskami. Blaszki początkowo są jasnobrązowe, potem ciemnobrązowe z winnoczerwonym odcieniem^[5].

Trzon

Wysokość 2–5 cm, grubość 1–3 mm, walcowaty, często z podstawą rozszerzoną lub bulwiastą. Jest pusty i kruchy. Powierzchnia w kolorze od białego do jasnobrązowego, początkowo pilśniowa, później biało włóknista, w górnej części biało płatkowata^[5].

Miąższ

Ochrowobrązowy. Smak przyjemny, zapach korzenny^[5].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników czarny z brązowawym odcieniem, zarodniki elipsoidalne lub wąskojajowate, o rozmiarach 8–12 × 4,5–6 μm lub 8,8–10,4 × 4,9–5,4 μm. Pory rostkowe duże i płaskie. Podstawki 4-zarodnikowe o rozmiarach 16,5–28 × 8,2–12 μm. Cheilocystydy liczne i stłoczone, pleurocystydy spotykane niezwykle rzadko^[6].

Gatunki podobne

Kruchaweczka różowawa (Psathyrella impexa). Różni się różowo mięsistym odcieniem kapelusza i miejscem występowania (na spróchniałym drewnie drzew liściastych)^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Czechach, Danii, Niemczech, Islandii, Włoszech, Holandii, Norwegii, Szwecji, Szwajcarii, Słowacji, USA. Podawana jest także z terytorium Polski, ale jest tutaj bardzo rzadka. Rośnie w lasach i zaroślach, na ziemi wśród mchów, zwykle na zakopanych resztkach drewna. Owocniki wytwarza od sierpnia do września^[3].

W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający^[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech i Danii^[3].

Znaczenie

Saprotrof^[3]. Grzyb niejadalny^[5].

Przypisy

1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2025-03-02] .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2025-03-02] .
1 2 3 4 WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 552, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ Rekomendacja nr 4 (2025) Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 28 stycznia 2025 (pol.).
1 2 3 4 5 6 PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 249, ISBN 978-83-245-9550-1 .
↑ Psathyrella canoceps [online] [dostęp 2013-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-25] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 68, ISBN 83-89648-38-5 .

[if-1] 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2025-03-02] .

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2025-03-02] .

[check-3] 1 2 3 4 WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 552, ISBN 83-89648-09-1 .

[kom-4] Rekomendacja nr 4 (2025) Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 28 stycznia 2025 (pol.).

[wag-5] 1 2 3 4 5 6 PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 249, ISBN 978-83-245-9550-1 .

[psa-6] Psathyrella canoceps [online] [dostęp 2013-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-25] .

[mirek-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 68, ISBN 83-89648-38-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]