Czernidłówka zasnówkowata

Czernidłówka zasnówkowata, czernidłak zasnówkowaty (Coprinopsis cortinata (J.E. Lange) Gminder) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinopsis, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1915 r. Jakob Emanuel Lange, nadając mu nazwę Coprinus cortinatus. Badania z zakresu filogenetyki molekularnej wykazały, że rodzaj Coprinus nie był taksonem monofiletycznym i należy go rozbić na rodzaje^[2]. W 2010 r. Andreas Gminder przeniósł Coprinus cortinatus do rodzaju Coprinopsis^[1]. W 2003 r. Władysław Wojewoda zarekomendował polską nazwę czernidłak zasnówkowaty dla synonimu Coprinus cortinatus^[3], w 2025 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym dla rodzaju Coprinopsis zarekomendowała polską nazwę „czernidłówka”^[4].

Kapelusz

Początkowo kulisty, prawie kulisty do elipsoidalnego, o wysokości do 6 mm i szerokości do 5 mm, potem wypukły lub płaski, o średnicy do 15 mm z lekko odgiętym brzegiem. Powierzchnia całkowicie pokryta pudrowobiałą osłoną, często na środku kapelusza kremową do jasnoochrowej, na brzegu, szczególnie we wczesnych stadiach, nieco bardziej włochato-kłaczkowaty. Osłona z czasem szarzeje^[5].

Trzon

O wysokości do 40 mm i średnicy 0,5–1 mm, zwężający się ku górze, u podstawy o szerokości do 1,5 mm. Powierzchnia biała, nieco bezbarwna; u podstawy często brązowawa, z białymi kłaczkami będącymi resztkami osłony^[5].

Miąższ

Bez zapachu^[5].

Cechy mikroskopowe

Bazydiospory 6,2–9,7 × 4,3–6 μm, Q = 1,3–1,7, elipsoidalne, czasami lekko migdałowate, ciemnoczerwonobrązowe, z centralną porą rostkową. Podstawki 15–26 × 7–8 μm, 4-zarodnikowe, otoczone 3-5 nibywstawkami. Cheilocystyd brak, ale gdzieniegdzie występują bazydiole, czasami do blaszek przywierają resztki osłony. Pleurocystyd brak. Osłona składa się z bezbarwnych do lekko żółtawych, gładkich do ziarnistych strzępek o szerokości do 50 µm i kulistych elementów zmieszanych z kilkoma elementami przypominającymi strzępki. Obecne sprzążki^[5].

Podano stanowiska głównie w Europie, poza nią pojedyncze w Ameryce Północnej i na wyspach Oceanu Indyjskiego^[6]. W Polsce w 2003 roku Władysław Wojewoda przytoczył 5 stanowisk^[3], w późniejszych latach podano wiele następnych. W internetowym atlasie grzybów znajduje się na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną^[7].

Saprotrof^[3]. Owocniki pojedynczo lub w małych grupach; na gołej glebie lub wśród mchów i w trawie, w większości przypadków pod krzewami lub drzewami^[5].