Czernidłówka nadrzewna
.jpeg) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czernidłówka nadrzewna |
| Nazwa systematyczna | |
| Coprinopsis extinctoria (Fr.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo Taxon 50(1): 228 (2001) | |
Czernidłówka nadrzewna, czernidłak nadrzewny (Coprinopsis extinctoria (Fr.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)[1].
Systematyka
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinopsis, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1838r. Elias Fries, nadając mu nazwę Coprinus extictorius. Badania z zakresu filogenetyki molekularnej wykazały, że rodzaj Coprinus nie był taksonem monofiletycznym i należy go rozbić na rodzaje[2]. W 2010 r. Scott Alan Redhead, Rytaj J. Vilgalys i Jean-Marc Moncalvo przenieśli Coprinus cortinatus do rodzaju Coprinopsis[1]. Synonimy[3]:
- Agaricus extinctorius Bull. 1790
- Agaricus ferrugineus var. extinctorius Pers. 1801
- Agaricus micaceus var. extinctorius (Pers.) Weinm. 1836
- Agaricus pseudoextinctorius DC. 1805
- Coprinus extinctorius Fr. 1838
- Coprinus extinctorius f. ochraceus Britzelm. 1883
W 1896 r. Franciszek Błoński nadał mu polską nazwę czernidłak niszczący, w 2003 r. Władysław Wojewoda zarekomendował nazwę czernidłak nadrzewny dla synonimu Coprinus extinctorius[4], w 2025 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym dla rodzaju Coprinopsis zarekomendowała polską nazwę „czernidłówka”[5].
Morfologia
Średnica 13–15 mm, grubość 9–13 mm po osiągnięciu dojrzałości, stożkowaty, stopniowo wypukły, pękający na brzegu, szybko rozpływający się. Powierzchnia brązowawa w pobliżu środka do półprzezroczystej w pobliżu brzegów, z białawymi resztkami osłony[6].
Gęste, wycięte, o szerokości do 2 mm, z wiekiem coraz ciemniejsze, w końcu czarne[6].
W stanie dojrzałym o wysokości 22–31 i grubości 2–3 mm, zwężający się ku górze, biały, bez pierścienia i pochwy[6].
Zapach słaby, niecharakterystyczny[6].
- Cechy mikroskopowe
Bazydiospory 8,0–10,5 × 4,8–7,2 μm, Q = 1,4–2,0, elipsoidalne we wszystkich widokach do nieco kanciastych w widoku z boku, ścięte, z widoczny wyrostkiem wnęki, z szeroką, centralną porą rostkową, gładkie, ciemnokasztanowobrązowe do prawie czarnych. Skórka kapelusza zbudowana z wydłużonych, rozgałęzionych strzępek. Osłona złożona ze splątanych regularnie rozgałęzionych, rozgałęzionych strzępek 5–40 × 3–5 μm, czasami zwężających się przy przegrodach, w około 75% cienkościennych, bezbarwnych i w około 25% grubościennych i inkrustowanych złocistobrązową pigmentacją, ściany wydające się drobnoziarniste. Sprzążki występują, ale rzadko[6].
Występowanie
Podano stanowiska w Europie, Ameryce Północnej[7], Australii i na Hawajach[6]. W Polsce w 2003 roku Władysław Wojewoda przytoczył 5 stanowisk[4], w późniejszych latach podano wiele następnych[8].
Nadrzewny saprotrof[4]. Występuje pojedynczo na powalonych kłodach i gałęziach[6].
Przypisy
- 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2025-02-25] (ang.).
- ↑ Scott A. Redhead i inni, Coprinus Pers. and the Disposition of Coprinus Species sensu lato, „Taxon”, 50 (1), 2001, s. 203–241, DOI: 10.2307/1224525, JSTOR: 1224525 (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2025-02-25] (ang.).
- 1 2 3 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 148, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 4 (2025) Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 28 stycznia 2025 (pol.).
- 1 2 3 4 5 6 7 M.R. Keirle, D.E. Hemmes, D.E. Desjardin, Agaricales of the Hawaiian Islands. 8. Agaricaceae: Coprinus and Podaxis; Psathyrellaceae: Coprinopsis, Coprinellus and Parasola, „Fungal Diversity”, s. 61–63 [dostęp 2025-02-25] (ang.).
- ↑ Występowanie Coprinopsis cortinata na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2025-02-25] (ang.).
- ↑ Coprinopsis extinctoria (czernidłak nadrzewny) [online] [dostęp 2025-02-25] (pol.).