Czernidłówka pstra

Czernidłówka pstra
Ilustracja
Młody owocnik
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

kruchaweczkowate

Rodzaj

czernidłówka

Gatunek

czernidłówka pstra

Nazwa systematyczna
Coprinopsis picacea (Bull.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo
Taxon 50(1): 230 (2001)
Starszy owocnik

Czernidłówka pstra, czernidłak pstry (Coprinopsis picacea (Bull.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinopsis, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1785 r. Jean Baptiste François Pierre Bulliard nadając mu nazwę Agaricus picaceus. W 1821 r. Samuel Frederick Gray przeniósł go do rodzaju Coprinus[2]. W wyniku badań filogenetycznych prowadzonych na przełomie XX i XXI wieku mykolodzy ustalili, że rodzaj Coprinus jest polifiletyczny i rozbili go na kilka rodzajów[3]. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali temu gatunkowi Alan Scott Redhead, Ryan. J.Vilgalys i Jean-Marc Moncalvo w 2001 r.[1]

Synonimy[2]:

  • Agaricus picaceus Bull. 1785
  • Coprinus picaceus (Bull.) Gray 1821
  • Coprinus picaceus var. ebulbosus Peck 1891
  • Coprinus picaceus (Bull.) Gray 1821 var. picaceus

Naukowa nazwa gatunkowa picacea pochodzi od sroki (Pica pica) i nawiązuje do pstrokatej barwy kapelusza[4]. W 1965 r. Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda dla synonimu Coprinus picaceus nadali polską nazwę czernidłak pstry[5]. Po przeniesieniu do rodzaju Coprinellus nazwa ta stała się niespójna z obecną nazwą naukową. W 2025 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała dla rodzaju Coprinopsis nazwę czernidłówka[6].

Morfologia

Kapelusz
W okresie dojrzałości osiąga średnicę 3–7 cm średnicy i wysokość 7–12 cm. Początkowo jest jajowaty, potem dzwonkowaty, następnie jego brzegi odwijają się na zewnątrz i w typowy dla czernidłaków sposób owocnik czernieje i podczas dojrzewania rozpływa się w czarną ciecz. Powierzchnia bardzo ciemna, szarobrązowa, błyszcząca, pokryta srebrzystobiałymi włókienkami, które rozdzielają się na plamy w miarę rozszerzania się kapelusza[4].
Blaszki
Wolne lub nieco przyrośnięte, gęste, początkowo białe, potem czerwonawe, a następnie czarne i zamieniające się w czarną ciecz[4].
Trzon
Wysokość 10–20 cm, średnica 0,7–1,5 cm, cylindryczny z bulwiastą podstawą, pusty. Powierzchnia biała, kłaczkowata[4].
Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników czarny. Zarodniki elipsoidalne, gładkie 13–19 × 9–12 µm; z centralną porą rostkową[4].

Występowanie

Występuje w Europie, Ameryce Północnej, Afryce, południowo-wschodniej Azji[7]. W. Wojewoda w 2003 r. w swoim opracowaniu podaje 7 stanowisk czernidłaka pstrego na terenie Polski[5]. Liczne i bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[8]. Czernidłak pstry znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony, który zapewne wkrótce przesunie się do kategorii wymierających, jeśli będą nadal działać czynniki zagrożenia[9].

Saprotrof. Występuje wśród opadłych liści w lasach, zwłaszcza bukowych, rzadziej pod dębami i grabami[5].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-13] (ang.).
  2. 1 2 Species Fungorum [online] [dostęp 2020-11-13] (ang.).
  3. ↑ Rare species of the genus Coprinus Pers. s. lato, „Acta Mycologica”, 46 (1), 2011, s. 27–73 [dostęp 2020-11-10] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-13] (ang.).
  4. 1 2 3 4 5 Coprinopsis picacea (Bull.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo – Magpie Inkcap [online], First naturedata dostępu = 2020-11-13 (ang.).
  5. 1 2 3 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 152, ISBN 83-89648-09-1.
  6. ↑ Rekomendacja nr 4 (2025) Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 28 stycznia 2025 (pol.).
  7. ↑ DiscoverLife [online] [dostęp 2020-11-13] (ang.).
  8. ↑ Aktualne stanowiska Coprinopsis picacea w Polsce [online] [dostęp 2020-11-13] (ang.).
  9. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 62, ISBN 83-89648-38-5.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.