Czernidłówka oszroniona

Czernidłówka oszroniona

Mikroskopowe cechy budowy
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	czernidłówka
Gatunek	czernidłówka oszroniona
Nazwa systematyczna
Coprinopsis poliomalla (Romagn.) Doveri, Granito & Lunghini Riv. Micol. 48(4): 338 (2005)

Czernidłówka oszroniona, czernidłak oszroniony (Coprinopsis poliomalla (Romagn.) Doveri, Granito & Lunghini) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinopsis, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1945 r. Henri Charles Louis Romagnesi, nadając mu nazwę Coprinus ochraceolanatus. Badania z zakresu filogenetyki molekularnej wykazały, że rodzaj Coprinus nie był taksonem monofiletycznym i należy go rozbić na rodzaje^[2]. W 2017 r. Francesco Doveri, Vito Mario Granito i Dario L. Lunghini przenieśli Coprinus poliomallus do rodzaju Coprinopsis^[1]. W 2003 r. Władysław Wojewoda zarekomendował polską nazwę czernidłak oszroniony (dla synonimu Coprinus poliomallus)^[3], w 2025 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym zarekomendowała dla rodzaju Coprinopsis polską nazwę „czernidłówka”^[4].

Kapelusz

U młodych okazów przed rozwarciem się ma wymiary 5 × 3 mm i kształt elipsoidalny do cylindryczno-elipsoidalnego, później rozszerza się do szerokości 7 mm. Powierzchnia mysioszara, z wiekiem blednąca, całkowicie oprószona, ale na brzegu nieco owłosiona i kłaczkowata^[5].

Blaszki

L = 8-16, l = 0-1, wolne, dość rzadkie, najpierw białe, ale wkrótce szare do plamisto-czarniawych^[5].

Trzon

Wysokość do 20 mm, grubość do 0,5 mm, szklisty, półbulwiasty u nasady^[5].

Miąższ

Bez zapachu^[5].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 6,3–10,3 × 3,8–6,2 µm, Q = 1,34–1,95, cylindryczno-elipsoidalne, elipsoidalne lub jajowate, pod mikroskopem czerwonobrązowe, z centralną porą rostkową o średnicy 1,3 µm. Podstawki 12–28 × 7–9 µm, 4-zarodnikowe, otoczone (3–)4–5(–6) nibywstawkami. Pleurocystydy 50–120 × 21–38 µm, elipsoidalne, workowate lub prawie cylindryczne. Cheilocystydy 40–90 × 18–32 µm, podobne do pleurocystyd. Skórka kapelusza zbudowana z okrągłych elementów pokrytych wąskimi strzępkami, przechodzących ku górze w epikutis. Komórki epikutisu prawie kuliste do elipsoidalnych, o szerokości do 50 µm, połączone elementami o długości 10–75 µm i szerokości 3–7 µm, cylindrycznymi, czasami wrzecionowatymi, bezbarwnymi, częściowo szarawymi, cienkościennymi, ziarnistymi. Osłona na brzegu kapelusza i na trzonie zbudowana w większości ze strzępek cylindrycznych do wrzecionowatych lub maczugowatych. Brak sprzążek^[5].

Gatunki podobne

Coprinopsis coniophora odróżnia się większymi podstawkami, migdałowatymi zarodnikami, wzrostem w grupach oraz siedliskiem – występuje na próchniejącym drewnie^[5].

Podano stanowiska Coprinopsis poliomalla w Ameryce Północnej, Południowej, Europie i Azji^[6]. W Polsce jego stanowisko podali: Barbara Gumińska w 1991^[3], B. Gierczyk i inni w 2009, 2019 i T. Ślusarczyk w 2009^[7].

Saprotrof, grzyb koprofilny. Jego owocniki występują pojedynczo lub w grupach na odchodach, zwłaszcza krowich^[5].