Cospas-Sarsat

COSPAS-SARSAT, Satelitarny system poszukiwania i ratowania, przeznaczony do lokalizacji radiopław awaryjnych, nadających na częstotliwościach 406 MHz. System pozwala organizacjom Poszukiwania i Ratowania na prowadzenie akcji gdy powstanie niebezpieczeństwo na lądzie, wodzie lub w powietrzu.

System uzyskał pełną gotowość w 1985 roku i powstał po połączeniu dwóch systemów:

• Radzieckiego COSPAS Satelitarny System Poszukiwania Statków, "Kosmiczeskaja Sistiema Poiska Awarijnych Sudow" (ros. Космическая Система Поиска Аварийных Судов)^[1].
• Utworzonego przez USA, Kanadę i Francje SARSAT Satelitarny System do Poszukiwania i Ratowania "Search and Rescue Satellite - Aided Tracking"

System składa się z trzech podstawowych części:

1. Satelitarnej Radiopławy Awaryjnej służącej do wysyłania sygnałów do satelity
   • Na morzu EPIRB Emergency Position Indicating Radio Beacon
   • W lotnictwie ELT Emergency Locator Transmitter
   • Na lądzie PLB Personal Locator Beacon
2. Stacji odbiorczych LUT Local User Terminal, umieszczonych na całym świecie w różnych miejscach, zdolnych do odbioru informacji z satelitów i określania pozycji radiopławy za ich pomocą
3. Centrum kierowania systemem MCC Mission Control Center

Satelity odbierają sygnał od radiopławy, a następnie dokonują obróbki informacji w nim zawartych oraz zależnie od rodzaju satelity dokonują pomiaru przesunięcia dopplerowskiego. Informacja z satelity jest przekierowana do stacji naziemnej LUT, która określa pozycje nadajnika. Później informacja o niebezpieczeństwie i pozycja radiopławy jest wysyłana do służb ratowniczych.

System aktualnie korzysta z trzech typów satelitów zwanych systemami. Są to:

• Satelity krążące po niskich orbitach biegunowych, System LEOSAR
• Satelity na orbitach geostacjonarnych, System GEOSAR
• Satelity krążące po średnich orbitach biegunowych MEOSAR

W tym systemie są niskoorbitalne satelity krążące po orbitach biegunowych. Pozycja radiopławy określana jest za pomocą Efektu Dopplera. Satelita odbiera sygnał z radiopławy i dokonuje pomiaru przesunięcia dopplerowskiego, po czym opracowuje dane, obrabia i sortuje cyfrową informacje znajdującą się w sygnale. Odebranej informacji przypisany jest znacznik czasu. Następnie satelita przekazuje informacje do dowolnej stacji LUT, która znajduje się w jego widzialności. Satelita również zapamiętuje tą informacje i może ją przekazać w późniejszym czasie do innej stacji, dzięki temu system ma globalne pokrycie i nadajnik może zostać zlokalizowany przez dowolną stacje LUT, niestety z dodatkowym opóźnieniem związanym z wzajemną "widzialnością" satelity i danej stacji naziemnej^[2].

Satelity w tym systemie są geostacjonarne. Ich rzut na równik Ziemi jest stały, co oznacza stałą długość geograficzną satelity. Dzięki takiemu rozwiązaniu taki orbiter jest ciągle w zasięgu stacji naziemnej LUT. Eliminuje to opóźnienie związane z wzajemną widocznością satelity i stacji lądowej. Pozycja nadajnika w takim systemie nie może być określana za pomocą efektu Dopplera. Radiopława musi być zlokalizowana poprzez informacje którą wysyła. Może mieć pozycje wpisaną ręcznie, wbudowany odbiornik GPS, lub automatycznie sczytywać pozycje z mostku nawigacyjnego^[3].

Te satelity krążą wokół Ziemi na wysokości od 19 000 do 24 000 km, co jest uważane za średnią orbitę Ziemi. System ten ma uzupełniać systemy LEOSAR i GEOSAR. Nowo wystrzeliwane satelity systemów GPS, Galileo, GLONAS i BeiDou odbierają sygnały z radiopław awaryjnych i przekierowują do stacji LUT.

1. Czajkowski Jerzy, System GMDSS regulaminy, procedury i obsługa, Skryba, Gdańsk 2000
2. https://www.ulc.gov.pl/pl/zegluga-powietrzna/poszukiwanie-i-ratownictwo/279-cospas-sarsat
3. https://www.cospas-sarsat.int/en/system-overview/cospas-sarsat-system