Trimeresurus

	Trimeresurus
	Lacépède, 1804
	; Trwożnica pospolita (T. albolabris)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Rząd	łuskonośne
Podrząd	węże
Infrarząd	Alethinophidia
Nadrodzina	Elapoidea
Rodzina	żmijowate
Podrodzina	grzechotniki
Rodzaj	Trimeresurus
	Typ nomenklatoryczny
	Trimeresurus viridis Lacépède, 1804 (= Trimeresurus albolabris insularis Kramer, 1977)
Synonimy
	Trimesurus J.E. Gray, 1840; Bothrophis Fitzinger, 1843; Parias J.E. Gray, 1849; Cryptelytrops Cope, 1859; Himalayophis Malhotra & Thorpe, 2004; Popeia Malhotra & Thorpe, 2004; Viridovipera Malhotra & Thorpe, 2004; Sinovipera Guo & Wang, 2011;
	Trimesurus J.E. Gray, 1840; Bothrophis Fitzinger, 1843; Parias J.E. Gray, 1849; Cryptelytrops Cope, 1859; Himalayophis Malhotra & Thorpe, 2004; Popeia Malhotra & Thorpe, 2004; Viridovipera Malhotra & Thorpe, 2004; Sinovipera Guo & Wang, 2011;
Gatunki
	53 gatunki – zobacz opis w tekście
	53 gatunki – zobacz opis w tekście

Trimeresurus – rodzaj jadowitych węży z podrodziny grzechotników (Crotalinae) w rodzinie żmijowatych (Viperidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji (Chiny, Indie, Bhutan, Nepal, Bangladesz, Mjanma, Tajlandia, Laos, Wietnam, Kambodża, Malezja, Singapur i Indonezja)^[9]^[10].

Systematyka

Etymologia

Trimeresurus (Trimesurus): gr. τριμερης trimerēs „trójdzielny, trojaki”; ουρα oura „ogon”^[11].
Bothrophis: gr. βoθρος bothros „rów, wgłębienie”^[12]; οφις ophis, οφεως opheōs „wąż”^[13]. Gatunek typowy: Trimeresurus viridis Lacépède, 1804.
Parias: etymologia nieznana, Gray nie wyjaśnił pochodzenia nazwy rodzajowej^[3]. Gatunek typowy: Megaera flavomaculata J.E. Gray, 1842.
Cryptelytrops: gr. κρυπτος kruptos „ukryty”^[14]; ελυτρον elutron „pokrywa”; ωψ ōps, ωπος ōpos „oblicze, twarz”^[15]. Gatunek typowy: Trimesurus carinatus J.E. Gray, 1842 (= Trigonocephalus purpureomaculatus J.E. Gray, 1832).
Himalayophis: Himalaje; οφις ophis, οφεως opheōs „wąż”^[7]. Gatunek typowy: Trimeresurus tibetanus Huang, 1982.
Popeia: Clifford Hillhouse Pope (1899–1974) oraz Sarah Haydock Pope z domu Davis, amerykańscy herpetolodzy^[7]. Gatunek typowy: Trimeresurus popeiorum M.A. Smith, 1937.
Viridovipera: łac. viridis „zielony”, od virere „być zielonym”; vipera „żmija”, od vivus „żywy”; pario „urodzić”^[7]. Gatunek typowy: Trimeresurus stejnegeri K.P. Schmidt, 1925.
Sinovipera: łac. Sinicus „chiński, Chińczyk”, od Sinae „chiński, Chińczyk”, od gr. Σιναι Sinai „chiński, Chińczyk”; łac. vipera „żmija”, od vivus „żywy”; pario „urodzić”^[8]. Gatunek typowy: Sinovipera sichuanensis Guo & Wang, 2011.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[9]:

Trimeresurus albolabris Gray, 1842 – trwożnica pospolita^[16]
Trimeresurus andersonii Theobald, 1868
Trimeresurus arunachalensis Captain, Deepak, Pandit, Bhatt & Athreya, 2019
Trimeresurus ayeyarwadyensis Chan, Anuar, Sankar, Law, Law, Shivaram, Christian, Mulcahy & Malhotra, 2023
Trimeresurus calamitas Vogel, David & Sidik, 2022
Trimeresurus cantori (Blyth, 1846) – trwożnica nikobarska^[17]
Trimeresurus cardamomensis (Malhotra, Thorpe, Mrinalini & Stuart, 2011)
Trimeresurus caudornatus Chen, Ding, Vogel & Shi, 2020
Trimeresurus ciliaris Idiiatullina, Pawangkhanant, Tawan, Worranuch, Dechochai, Suwannapoom, Nguyen, Chanhome, Poyarkov, 2023
Trimeresurus cyanolabris Idiiatullina, Nguyen, Bragin, Pawangkhanant, Le, Vogel, David & Poyarkov, 2024
Trimeresurus davidi Chandramouli, Campbell & Vogel, 2020
Trimeresurus erythrurus (Cantor, 1839)
Trimeresurus fasciatus (Boulenger, 1896)
Trimeresurus flavomaculatus (Gray, 1842)
Trimeresurus gracilis Oshima, 1920
Trimeresurus gumprechti David, Vogel, Pauwels & Vidal, 2002
Trimeresurus gunaleni Vogel, David & Sidik, 2014
Trimeresurus guoi Chen, Shi, Vogel & Ding, 2021
Trimeresurus hageni (Lidth de Jeude, 1886)
Trimeresurus honsonensis (Grismer, Ngo & Grismer, 2008)
Trimeresurus insularis Kramer, 1977
Trimeresurus kanburiensis Smith, 1943 – trwożnica kanburyjska^[17]
Trimeresurus kirscheyi Vogel, David & Sidik, 2022
Trimeresurus kraensis Idiiatullina, Pawangkhanant, Suwannapoom, Tawan, Chanhome, Nguyen, David, Vogel & Poyarkov, 2024
Trimeresurus kuiburi Sumontha, Suntrarachun, Pauwels, Pawangkhanant, Chomngam, Iamwiriyakul & Chanhome, 2021
Trimeresurus labialis (Fitzinger, 1867)
Trimeresurus lanna Idiiatullina, Nguyen, Pawangkhanant, Suwannapoom, Chanhome, Mirza, David, Vogel & Poyarkov, 2024
Trimeresurus macrops Kramer, 1977
Trimeresurus malcolmi Loveridge, 1938
Trimeresurus mayaae Rathee, Purkayastha, Lalremsanga, Dalal, Biakzuala, Muansanga & Mirza, 2022
Trimeresurus mcgregori Taylor, 1919
Trimeresurus medoensis Zhao, 1977
Trimeresurus mutabilis Stoliczka, 1870
Trimeresurus nebularis Vogel, David & Pauwels, 2004
Trimeresurus phuketensis Sumontha, Kunya, Pauwels, Nitikul & Punnadee, 2011
Trimeresurus popeiorum Smith, 1937
Trimeresurus purpureomaculatus (Gray, 1832) – trwożnica błotna^[17]
Trimeresurus rubeus (Malhotra, Thorpe, Mrinalini & Stuart, 2011)
Trimeresurus sabahi Regenass & Kramer, 1981
Trimeresurus salazar Mirza, Bhosale, Phansalkar, Sawant, Gowande & Patel, 2020
Trimeresurus schultzei Griffin, 1909
Trimeresurus septentrionalis Kramer, 1977
Trimeresurus sichuanensis (Guo & Wang, 2011)
Trimeresurus stejnegeri Schmidt, 1925
Trimeresurus sumatranus (Raffles, 1822) – trwożnica sumatrańska^[17]
Trimeresurus tenasserimensis Idiiatullina, Nguyen, Pawangkhanant, Suwannapoom, Chanhome, Mirza, David, Vogel & Poyarkov, 2024
Trimeresurus tibetanus Huang, 1982
Trimeresurus truongsonensis Orlov, Ryabov, Thanh & Cuc, 2004
Trimeresurus uetzi Vogel, Nguyen & David, 2023
Trimeresurus venustus Vogel, 1991
Trimeresurus vogeli David, Vidal & Pauwels, 2001
Trimeresurus whitteni Vogel, David & Sidik, 2022
Trimeresurus yunnanensis Schmidt, 1925

David, Vogel i Dubois (2011) wykazali, że gatunkiem typowym rodzaju Trimeresurus nie jest trwożnica bambusowa (T. gramineus), lecz Trimeresurus viridis Lacépède, 1804 (pierwotna nazwa węża znanego obecnie pod nazwą Trimeresurus insularis lub Cryptelytrops insularis, obecnie nomen oblitum). Autorzy zsynonimizowali z rodzajem Trimeresurus rodzaje Cryptelytrops, Himalayophis, Parias, Peltopelor, Popeia, Sinovipera i Viridovipera i przenieśli gatunki zaliczane do tych rodzajów do rodzaju Trimeresurus^[18].

Przypisy

↑ Trimeresurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ B.G. de Lacépède. Caractères dislinctifs de quadrupèdes ovipares, serpens, et poissons de la Nouvelle-Hollande dont, on n’avoit pas publié la description le troisième jour complèinentaire de l’an XI. „Annales du Muséum d’Histoire Naturelle”. 4 (21), s. 209, 1904. (fr.).
1 2 J.E. Gray: Synopsis of the contents of the British Museum. Wyd. 42. London: G. Woodfall and Son, Angel Court, Skinner Street, 1840, s. 41. (ang.).
↑ L.J.F.J. Fitzinger: Systema reptilium. Fasciculus primus, Amblyglossae. Vindobonae: Braumüller et Seidel, 1843, s. 28. (łac.).
↑ J.E. Gray: Catalogue of the specimens of snakes in the collection of the British museum. London: Printed by order of the Trustees, 1849, s. 11. (ang.).
↑ E.D. Cope. Catalogue of the Venomous Serpents in the Museum of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia, with notes on the families, genera and species. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 11, s. 340, 1860. (ang.).
1 2 3 4 5 6 A. Malhotra & R.S Thorpe. A phylogeny of four mitochondrial gene regions suggests a revised taxonomy for Asian pitvipers (Trimeresurus and Ovophis). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 32 (1), s. 95, 2004. DOI: 10.1016/j.ympev.2004.02.008. (ang.).
1 2 P. Guo & Y. Wang. A new genus and species of cryptic Asian green pitviper (Serpentes: Viperidae: Crotalinae) from southwest China. „Zootaxa”. 2918, s. 8, 2011. DOI: 10.11646/zootaxa.2918.1.1. (ang.).
1 2 P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Trimeresurus. The Reptile Database. [dostęp 2025-05-16]. (ang.).
↑ R. Midtgaard: Trimeresurus. RepFocus. [dostęp 2025-05-16]. (ang.).
↑ Agassiz 1842–1846 ↓, s. 45.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 33.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 154.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 63.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 155.
↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 415. ISBN 83-01-14344-4.
1 2 3 4 W. Jaroniewski: Jadowite węże świata. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1984, s. 77–80. ISBN 83-02-00977-6.
↑ P. David, G. Vogel & A. Dubois. On the need to follow rigorously the Rules of the Code for the subsequent designation of a nucleospecies (type species) for a nominal genus which lacked one: the case of the nominal genus Trimeresurus Lacépède, 1804 (Reptilia: Squamata: Viperidae). „Zootaxa”. 2992, s. 1–51, 2011. (ang.).

Bibliografia

Reptilia. W: L. Agassiz: Nomenclator zoologicus, continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842–1846, s. 1–48, 1–8. (łac.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).

[itis-1] Trimeresurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Lacépède-2] B.G. de Lacépède. Caractères dislinctifs de quadrupèdes ovipares, serpens, et poissons de la Nouvelle-Hollande dont, on n’avoit pas publié la description le troisième jour complèinentaire de l’an XI. „Annales du Muséum d’Histoire Naturelle”. 4 (21), s. 209, 1904. (fr.).

[Gray-3] 1 2 J.E. Gray: Synopsis of the contents of the British Museum. Wyd. 42. London: G. Woodfall and Son, Angel Court, Skinner Street, 1840, s. 41. (ang.).

[Fitzinger-4] L.J.F.J. Fitzinger: Systema reptilium. Fasciculus primus, Amblyglossae. Vindobonae: Braumüller et Seidel, 1843, s. 28. (łac.).

[Gray1849-5] J.E. Gray: Catalogue of the specimens of snakes in the collection of the British museum. London: Printed by order of the Trustees, 1849, s. 11. (ang.).

[Cope-6] E.D. Cope. Catalogue of the Venomous Serpents in the Museum of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia, with notes on the families, genera and species. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 11, s. 340, 1860. (ang.).

[Malhotra&Thorpe-7] 1 2 3 4 5 6 A. Malhotra & R.S Thorpe. A phylogeny of four mitochondrial gene regions suggests a revised taxonomy for Asian pitvipers (Trimeresurus and Ovophis). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 32 (1), s. 95, 2004. DOI: 10.1016/j.ympev.2004.02.008. (ang.).

[Guo&Wang-8] 1 2 P. Guo & Y. Wang. A new genus and species of cryptic Asian green pitviper (Serpentes: Viperidae: Crotalinae) from southwest China. „Zootaxa”. 2918, s. 8, 2011. DOI: 10.11646/zootaxa.2918.1.1. (ang.).

[Uetz&Hallermann-9] 1 2 P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Trimeresurus. The Reptile Database. [dostęp 2025-05-16]. (ang.).

[repfocus-10] R. Midtgaard: Trimeresurus. RepFocus. [dostęp 2025-05-16]. (ang.).

[CITEREFAgassiz1842–1846[https://biodiversitylibrary.org/page/33663433_45]-11] Agassiz 1842–1846 ↓, s. 45.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=63_33]-12] Jaeger 1944 ↓, s. 33.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=184_154]-13] Jaeger 1944 ↓, s. 154.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=93_63]-14] Jaeger 1944 ↓, s. 63.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=185_155]-15] Jaeger 1944 ↓, s. 155.

[pwn-16] Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 415. ISBN 83-01-14344-4.

[Jaroniewski-17] 1 2 3 4 W. Jaroniewski: Jadowite węże świata. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1984, s. 77–80. ISBN 83-02-00977-6.

[David&inni-18] P. David, G. Vogel & A. Dubois. On the need to follow rigorously the Rules of the Code for the subsequent designation of a nucleospecies (type species) for a nominal genus which lacked one: the case of the nominal genus Trimeresurus Lacépède, 1804 (Reptilia: Squamata: Viperidae). „Zootaxa”. 2992, s. 1–51, 2011. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]