Zmróżka głogówka
| Cryptocephalus schaefferi | |
| Schrank, 1789 | |
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina |
Cryptocephalinae |
| Plemię |
Cryptocephalini |
| Podplemię |
Cryptocephalina |
| Rodzaj | |
| Podrodzaj |
Cryptocephalus (Protophysus) |
| Gatunek |
zmróżka głogówka |
Zmróżka głogówka[1] (Cryptocephalus schaefferi) – gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych i podrodziny Cryptocephalinae.
Taksonomia
Gatunek ten po raz pierwszy został naukowo opisany w 1789 roku przez Franza von Paulę Schranka[2].
Morfologia
Chrząszcz o walcowatym ciele długości od 5 do 6,5 mm, u samicy krępym, a u samca smuklejszym. Długie, odstające i rzadkie owłosienie porasta wierzchnią stronę ciała. Spód ciała jest gęsto owłosiony i wyraźnie punktowany. Ubarwienie samca jest metalicznie czarnozielone, niebieskie lub granatowe z czarnymi odnóżami, czasem o czerwonobrunatnych goleniach. U samicy ubarwienie jest metalicznie granatowe lub czarnozielone z pomarańczową plamą u szczytu pokryw oraz ciemnożółtymi odnóżami, czasem z brunatnymi lub czarniawymi udami. Przedni brzeg czoła ma skośne guzki ulokowane między nasadami cienkich i nitkowatych czułków. Silnie wypukłe przedplecze ma krawędzie przednią i boczne listewkowato obrzeżone. Pokrywy samicy są z tyłu wyraźnie rozszerzone. Odwłok samca ma na pierwszym segmencie wąski wyrostek palcowatego kształtu sięgający ku tyłowi poza połowę długości odwłoka. Narządy rozrodcze samca charakteryzuje mocno i tarczowato rozszerzone prącie o nieco zgrubiałym ku szczytowi wyrostku grzbietowym[3].
Ekologia i występowanie
Owad termofilny, żyjący na drzewach i krzewach liściastych rosnących na stanowiskach nasłonecznionych[4], w tym stanowiskach kserotermicznych, skrajach lasów, ogrodach i sadach[1]. Do jego roślin pokarmowych należą: jarząb pospolity, leszczyny, dąb szypułkowy i wierzba iwa[3]. W polskich warunkach klimatycznych owady dorosłe są aktywne w maju i czerwcu[3][4].
Gatunek palearktyczny, w Europie znany głównie z jej części południowej i południowo-wschodniej[2][3][4]. Dalej na wschód sięga do Cypru[2], Azji Mniejszej i zachodniej Syberii[3][4]. W Polsce jego współczesne występowanie nie jest pewne, gdyż ostatnio obserwowany był w XIX wieku[4]. Umieszczony został na „Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce” oraz „Czerwonej liście chrząszczy województwa śląskiego” ze statusem przypuszczalnie wymarłego (EX?)[5][6].
Przypisy
- 1 2 Cryptocephalus schaefferi – Zmróżka głogówka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2025-05-16].
- 1 2 3 Cryptocephalus (Protophysus) schaefferi Schrank, 1789. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2019-02-11].
- 1 2 3 4 5 Andrzej Warchałowski: Klucze Do Oznaczania Owadów Polski: cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera: z. 94 Stonkowate - Chrysomelidae. Część ogólna i podrodziny Donaciinae, Orsodacninae, Criocerinae, Clytrinae, Cryptocephalinae, Lamprosomatidae, Eumolpinae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1971.
- 1 2 3 4 5 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Stonkowate – Chrysomelidae, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (16), 1990.
- ↑ Muchówki. Diptera. W: Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior: Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce. Suplement. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2002.
- ↑ Czesław Greń, Roman Królik, Henryk Szołtys. Czerwona lista chrząszczy (Coleoptera) województwa śląskiego.[w:] J. B. Parusel (red.). Czerwone listy wybranych grup zwierząt bezkręgowych województwa śląskiego. „Raporty Opinie”. 6 (4), s. 37-70., 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice.