Cytwar (roślina)
 Kaempferia rotunda | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
cytwar |
| Nazwa systematyczna | |
| Kaempferia Linnaeus Sp. Pl. 2. 1 Mai 1753[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
K. galanga L[3] | |
Cytwar, cytwarnica (Kaempferia) – rodzaj bylin z rodziny imbirowatych (Zingiberaceae). Obejmuje 29[4] do około 50[5] gatunków występujących w tropikalnej części Azji[5]. W przeszłości uważana za roślinę leczniczą, chroniącą m.in. przed dżumą[6].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny z bulwiastym i mięsistym kłączem, często także z niewielkimi bulwami na korzeniach. Z kłącza wyrastają nieliczne liście, nierzadko pojedyncze. Nibyłodygi tworzonej z pochew liściowych brak lub jest krótka. Ogonek liściowy jest krótki, a blaszka o różnym kształcie od zaokrąglonej do nitkowatej, nierzadko pstra lub czerwono nabiegła[5].
- Kwiaty
- Zebrane po kilka lub wiele w główkowate kwiatostany, rozwijające się na szczycie nibyłodyg lub wyrastające wprost z kłącza. Kwiaty wsparte przysadkami. Kielich rurkowaty, rozcięty z jednej strony, na szczycie z dwoma lub trzema ząbkami. Korona podobnej długości lub znacznie dłuższa i okazała. Jej listki lancetowate, równej długości. Boczne prątniczki podobne do listków okwiatu. Okazała warżka (labellum) zwykle jest biała lub liliowa, u nasady silniej wybarwiona. Płodny pręcik na krótkiej nitce lub siedzący. Słupek pojedynczy z zalążnią trójkomorową[5].
- Owoc
- Torebka kulista lub elipsoidalna. Nasiona często z poszarpaną osnówką[5].
Systematyka
- Pozycja i podział według APWeb (aktualizowany system APG III z 2009)
Rodzaj należący do plemienia Zingibereae w podrodzinie Zingiberoideae, rodziny imbirowatych (Zingiberaceae) będącej kladem siostrzanym rodziny kostowcowatych Costaceae. Wraz z nią należy do rzędu imbirowców (Zingiberales) należącego do jednoliściennych (monocots) w obrębie roślin okrytonasiennych[2].
- Wykaz gatunków[4]
- Kaempferia alboviolacea Ridl.
- Kaempferia angustifolia Roscoe
- Kaempferia candida Wall.
- Kaempferia chayanii Koonterm
- Kaempferia cuneata Gagnep.
- Kaempferia elegans (Wall.) Baker
- Kaempferia evansii Blatt.
- Kaempferia fallax Gagnep.
- Kaempferia filifolia K.Larsen
- Kaempferia fissa Gagnep.
- Kaempferia galanga L.
- Kaempferia gilbertii W.Bull
- Kaempferia glauca Ridl.
- Kaempferia grandifolia Saensouk & Jenjitt.
- Kaempferia harmandiana Gagnep.
- Kaempferia laotica Gagnep.
- Kaempferia larsenii Sirirugsa
- Kaempferia marginata Carey ex Roscoe
- Kaempferia ovalifolia Roxb.
- Kaempferia parviflora Wall. ex Baker
- Kaempferia philippinensis Merr.
- Kaempferia purpurea J.König
- Kaempferia roscoeana Wall.
- Kaempferia rotunda L.
- Kaempferia scaposa (Nimmo) Benth.
- Kaempferia siamensis Sirirugsa
- Kaempferia simaoensis Y.Y.Qian
- Kaempferia spoliata Sirirugsa
- Kaempferia undulata Teijsm. & Binn.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-09-23] (ang.).
- 1 2 Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-09-23].
- 1 2 Kaempferia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-09-23].
- 1 2 3 4 5 Kaempferia. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-09-23]. (ang.).
- ↑ Wódkę samą lub z sadłem topionem, [w:] Agnieszka Bukowczan-Rzeszut, Od powietrza, głodu, ognia..., Medycyna Praktyczna, 30 kwietnia 2020, s. 2 [dostęp 2020-05-02] (pol.).
Identyfikatory zewnętrzne (takson):