Czerwcowi komuniści

Czerwcowi komuniści – nieformalne określenie członków Komunistycznej Partii Estonii pochodzenia miejscowego, w odróżnieniu od tzw. Jestończyków – członków partii urodzonych lub wychowanych poza Estonią[1]. Ich nazwa pochodziła od miesiąca, w którym Estonię przyłączono do ZSRR[2].

Czerwcowymi komunistami nazywano nowo wstępujących członków szybko rozrastającej się Komunistycznej Partii Estonii[3] (partia ta w Estonii miała pod koniec 1939 ok. 150 członków[4], po aneksji kraju przez ZSRR w czerwcu 1940 liczba ta wzrosła do 1344 we wrześniu 1940 i 3732 w czerwcu 1941[3]). Po wkroczeniu armii sowieckiej do Estonii w czerwcu 1944 w KPE zaczęto nazywać czerwcowymi komunistami działaczy miejscowych, w odróżnieniu od Jestończyków – członków partii urodzonych lub wychowanych poza Estonią, nie zainteresowanych specyfiką miejscową[1]. Czerwcowych komunistów wspierał I sekretarz KPE w latach 1944–1950 Nikolai Karotamm[5], był do nich zaliczany Arnold Veimer, przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych i prezes Rady Ministrów Estońskiej SRR w latach 1944–1951[1]. W 1950 walkę o wpływy w partii przegrali z Jestończykami i wielu z nich zostało usuniętych z aparatu państwowego i partyjnego wszystkich szczebli, a także oświaty i kultury[6]. Nowo wybrany I Sekretarz KPE Johannes Käbin nie był zaliczany do czerwcowych komunistów, ale nie należał też do przeciwników Nikolaia Karotamma i w czasie sprawowania do 1978 swojej funkcji lawirował pomiędzy ścisłym wykonywaniem poleceń Moskwy i utrzymaniem pewnej odrębności republiki związkowej[6].

Tzw. narodowi komuniści zaczęli na nowo wstępować do KPE w latach 60., licząc na demokratyzację systemu politycznego. Stopniowo zaczęli obejmować stanowiska w aparacie władzy[7]. Proces ten został jednak przerwany po 1968 wraz ze zintensyfikowaną akcją rusyfikacyjną. której towarzyszyła teza o ukształtowaniu się jednego narodu radzieckiego. Narodowi komuniści zaczęli wówczas tracić swoje stanowiska na rzecz działaczy przybyłych z innych republik radzieckich[8]. W 1978 kolejnym I Sekretarzem KPE został w 1978 zaliczany do Jestończyków Karl Vaino[9]. Pierwszym od 1950 rodowitym Estończykiem, który objął stanowisko I Sekretarza KPE został dopiero w 1988 jego następca Vaino Väljas[10].

Przypisy

  1. 1 2 3 Lewandowski 2002 ↓, s. 232.
  2. ↑ Paweł Stefanek, Powojenna historia Estonii [online], Eesti.pl, 27 listopada 2009 [dostęp 2025-02-09].
  3. 1 2 Lewandowski 2002 ↓, s. 217.
  4. ↑ Kasekamp 2013 ↓, s. 133.
  5. ↑ Lewandowski 2002 ↓, s. 233-234.
  6. 1 2 Lewandowski 2002 ↓, s. 234.
  7. ↑ Lewandowski 2002 ↓, s. 247.
  8. ↑ Lewandowski 2002 ↓, s. 253-254.
  9. ↑ Lewandowski 2002 ↓, s. 254.
  10. ↑ Kasekamp 2013 ↓, s. 171.

Bibliografia

  • Jan Lewandowski: Historia Estonii. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich-Wydawnictwo, 2002. ISBN 83-04-04528-1.
  • Andres Kasekamp: Historia państw bałtyckich. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 2013. ISBN 978-83-62453-55-9.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.